اصلاح بستر خانوادگی برای مقابله با انحراف اخلاقی کودکان در سیاست جنایی اسلام و اسناد بین‌المللی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و مدیر گروه فقه و حقوق، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران.

2 دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، مؤسسه آموزش عالی علوم انسانی، جامعة المصطفی العالمیة، قم، ایران.

10.22034/ijwf.2024.18099.2225

چکیده

محیط خانواده نخستین و مهمترین جایگاه برای پرورش و شکل‌گیری شخصیت اخلاقی کودکان است و صیانت آنها از انحراف اخلاقی تا حد زیادی به بستر خانوادگی وابسته است. ازاین‌رو، اصلاح محیط خانوادگی برای پیشگیری از انحراف اخلاقی کودکان مهم و اجتناب‌ناپذیر است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تدابیر و راهکارهای اصلاح بستر خانوادگی برای مقابله با انحراف اخلاقی کودکان به‌روش تحلیلی- اسنادی و با رویکرد تطبیقی بین سیاست جنایی اسلام و اسناد بین‌المللی انجام شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که در سیاست جنایی اسلام، خانواده بر پایه اخلاق دینی و مسئولیت والدین شکل می‌گیرد و دولت اسلامی مکلّف به حمایت از آن است. در اسناد بین المللی نیز نقش خانواده در پیشگیری از انحراف اخلاقی کودکان به رسمیت شناخته شده است و حکومت‌ها موظف به فراهم‌سازی بستر مناسب حمایتی و تربیتی هستند. اسلام بر ابعاد مادی و معنوی انسان به‌صورت توأمان توجه دارد. بنابراین، تدابیر اتخاذی در سیاست جنایی اسلام برای مقابله با عوامل زمینه‌ساز انحرافات اخلاقی کودکان در محیط خانواده، نسبت به اسناد بین‌المللی که رویکرد آن  انسان‌محور است و به ابعاد معنوی توجه کمتری دارد، از جامعیت و استحکام بیشتری برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Modifying the Family Context to Deal with Children's Moral Deviation in Islamic Criminal Policy and International Documents

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Peyvandi 1
  • gholamhaidar rezaei 2
1 Assistant Professor and Head of Department of Jurisprudence and Law, Research Institute for Islamic Culture and Thought, Qom, Iran
2 Ph.D. in Criminal Law and Criminology, Humanities Higher Education Institute, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
چکیده [English]

The family environment is the first and most important place for the upbringing and formation of children's moral character, and their protection from moral deviation largely depends on the family context. Therefore, it is important and inevitable to modify the family environment to prevent children's moral deviation. This research aimed to investigate measures and strategies for modifying the family environment to deal with children's moral deviation using an analytical-documentary method and with a comparative approach between Islamic criminal policy and international documents. The findings showed that in Islamic criminal policy, the family is formed based on religious morality and parental responsibility, and the Islamic state is obliged to support it. International documents also recognize the role of the family in preventing children's moral deviation, and governments are obliged to provide an appropriate supportive and educational context. Islam pays attention to both the material and spiritual dimensions of humans. Therefore, the measures adopted in Islamic criminal policy to deal with the factors that lead to children's moral deviations in the family environment are more comprehensive and robust than international documents, which have a human-centered approach and pay less attention to spiritual dimensions.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • family environment
  • modifying the family context
  • children's moral deviation
  • child protection
  • Islamic criminal policy
  • international documents

مراجع

  1. * قرآن کریم (1381). مترجم: مشکینی، علی. قم: نشر الهادی.

    * نهج‌البلاغه(1414ه.ق). شریف الرضی، محمد‌بن حسین، قم: هجرت.

    1. ابن‌ابی‌جمهور، محمد‌بن ‌زین‌الدین (1405ه.ق). عوالی‌اللئالی العزیزیه فی‌الاحادیث الدینیه. قم: دار‌سیدالشهداء للنشر.
    2. ابن‌‌بابویه، محمدعلی (1378). عیون اخبارالرضا. تهران: نشر جهان.
    3. افشاری، صغرا (1388). بررسی و مقایسه رویکردهای مختلف پیشگیری از بزهکاری کودکان. پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی. دانشکده حقوق. دانشگاه قم.
    4. بشری، سارا (1394). بزهکاری اطفال و نوجوانان. قم: دار‌الفکر.
    5. پرفیت، آلن (1378). پاسخ‌هایی به خشونت. مترجم: محسنی، مرتضی. تهران: انتشارات گنج دانش.
    6. پیوندی، غلام‌رضا (1401). حقوق کودک. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    7. تختایی، فاطمه (1396). راهکارهای تربیتی قرآن و حدیث در مقابله با انحرافات اخلاقی و اجتماعی جوانان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشکده علوم قرآن و حدیث دانشگاه فرهنگیان.
    8. السید محمد باقر، التفسیر المنسوب الى‌الامام الحسن ‌العسکری (1409ه.ق). قم: مدرسه الامام المهدی.
    9. جوانمرد، کرم‌الله (1390). پایگاه اجتماعی-اقتصادی خانواده و بزهکاری نوجوانان. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
    10. حرانى، حسن‌‌بن ‌على ابن‎‌شعبه (1363). تحف‌العقول. قم: جامعه مدرسین.
    11. حرعاملی، محمد‌بن ‌حسن (1409ه.ق). وسائل‌الشیعه. قم: مؤسسه آل‌البیت.
    12. حکیمی، محمد (1388). فرازهایی از سخنان امام رضا (ع). مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
    13. حکیمی، محمدرضا.، حکیمی، محمد.، و حکیمی، علی (1380). الحیاة. مترجم: آرام، احمد. تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
    14. رهنمودهای سازمان ملل برای پیشگیری از بزهکاری نوجوانان (رهنمودهای ریاض). (https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/united-nations-guidelines-prevention-juvenile-delinquency-riyadh).
    15. سالاری‌فر، محمدرضا (1390). خانواده از دیدگاه روان‌شناسانه. تهران: سمت.
    16. شورای مرکزی کرسی‌های آزاداندیشی حوزه علمیه اصفهان. (1398). نگرشی آزاد به خانواده. اصفهان: دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان.
    17. صلاحی، جاوید (1389). بزهکاری اطفال و نوجوانان. تهران: میزان.
    18. طباطبایی، سید محمدحسین (1417هـ.ق). المیزان. قم: انتشارات اسلامی، جامعه مدرسین حوزه علمیه.
    19. طبرسى، حسن‌بن ‌فضل (1370). مکارم‌ الاخلاق. قم: الشریف الرضی.
    20. عابدی میانجی، محمد (1388). وظایف دولت در پیشگیری از جرم. قم: نورالسجاد.
    21. علینی، محمد (1391). سرمایه اجتماعی در آموزه‌های اسلامی. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
    22. غیبی قراجیه قیه، میثم (1393). نقش خانواده در پیشگیری از بزهکاری اطفال و نوجوانان. تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.
    23. فرجاد، محمدحسین (1363). آسیب‌شناسی اجتماعی و جامعه‌شناسی انحرافات. تهران: انتشارات بدر.
    24. قرائتی، محسن (1370). گناه‌شناسی. بی‌جا: انتشارات پیام آزادی.
    25. کلینی، محمد‌بن یعقوب (1407هـ.ق). الکافی. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه.
    26. کی‌نیا، مهدی (1384). مبانی جرم‌شناسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    27. کی‌نیا، مهدی (1385). مبانی جرم‌شناسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    28. گروهی از مترجمان (1377). تفسیر هدایت. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
    29. لیثى واسطى، على‌بن محمد (1376). عیون‌الحکم والمواعظ. قم: دار‌الحدیث.
    30. متقی هندی، علاءالدین (1397). کنزالعمال فی سنن الاقوال والافعال. تصیحیح صفوة السقا. بیروت: مکتبة التراث.
    31. مجلسی، محمدباقر (1404هـ.ق). بحارالانوار. بیروت: مؤسسه آل‌البیت(ع).
    32. مدنی شیرازی، سیدعلى خان‌‌بن ‌احمد کبیر (1409ه.ق). ریاض‌السالکین فی شرح صحیفه سیدالساجدین. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    33. مدنی، سعید (1382). بررسی روند آزار کودکان در ایران براساس برخی یافته‌های علت‌شناسی آن. نشریه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، 2(7)، 163- 190.
    34. مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه.
    35. مکارم شیرازی، ناصر (1378). مثال‌های زیبای قرآن. قم: نسل جوان.
    36. مکاریان، ناصر (1381). معارف و احکام نوجوان (مطابق نظرات حضرت آیت‌الله العظمی منتظری). تهران: سرایی.
    37. منتظری، حسینعلی (1387). اسلام دین فطرت. تهران: سایه.
    38. منتظرى، حسینعلى (1409ه.ق). دراسات فی ولایةالفقیه و فقه الدولةالاسلامیه. قم: نشر تفکر.
    39. نجفی توانا، علی (1398). نابهنجاری و بزهکاری اطفال و نوجوانان. تهران: نشر میزان.
    40. نورى، حسین‌‌بن ‌محمدتقى (1408هـ.ق). مستدرک ‌الوسائل و مستنبط‌المسائل. قم: مؤسسه آل‌البیت(ع).
    41. وحید خراسانی، حسین (1428هـ.ق). منتخب توضیح ‌المسائل. قم: مدرسه الامام باقرالعلوم (ع).
    42. یاوری، احسان (1395). سیاست جنایی اسلام در صیانت از نهاد خانواده. قم: دانشکده حقوق دانشگاه قم.

    43. Alberto, M., & Barros, C. (2023). Facing Uncertainty: The Role of Family in the Development of Identities. Zero-a-seis, 25(47), 322-34.
    44. Durisic, M., & Bunijevac, M. (2017). Parental Involvement as an Important Factor for Successful Education. Center for Educational Policy Studies Journal, 7(3), 137- 153.
    45. Lubis, D. F. (2023). Efforts to Improve Student’s Moral Values in the Era of Digital Development. International Journal of Student Education, 103-105. DOI(https://doi.org/10.62966/ijose.v2i1.275) Vol. 2 No. 1
    46. UNECEF (2024). Positive Parenting: A gift for a lifetime. https://www.unicef. org/serbia/en/positive-parenting
    47. United Nations (1989). Convention on the Rights of the Child. General Assembly Resolution. https: //www. unicef.org/child-rights-convention.
    48. United Nations (1990). Guidelines for the Prevention of Juvenile Delinquency. (The Riyadh Guidlelines). https://digitallibrary.un.org/record/105349?ln=en&v=pdf.
    49. Vivian, L., Gadsden, M. F., & Heather B. (2016). Parenting Matters: Supporting Parents of Children Ages 0-8., National Academies of Sciences. Washington, DC: The National Academies Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار