عوامل و زمینه‌های تحول اسناد بین‌المللی مرتبط با حقوق زنان در قرن بیستم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار و مدیر گروه فقه و حقوق، دانشکده علوم و معارف اسلامی، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران.

10.22034/ijwf.2024.17280.2170

چکیده

با نگاهی اجمالی به اسناد بین‌المللی مرتبط با حقوق زنان که در قرن بیستم تصویب‌ شده است، افزایش تدریجی این اسناد و تغییر ماهوی موضوعات آنها قابل مشاهده می‌باشد. باتوجه ‌به نقش مهم شناخت عوامل و زمینه‌های رشد کمی و تحول ماهوی اسناد بین‌المللی مرتبط با حقوق زنان در این دوران، پژوهش حاضر باهدف شناسایی عوامل و زمینه‌های تحول اسناد بین‌المللی مرتبط با حقوق زنان، تبیین چگونگی موضع‌گیری نظام اسلامی در برابر این اسناد و نیز پیش‌بینی تحولات آینده این اسناد، به‌روش تحلیلی- اسنادی انجام شد. یافته‌های پژوهش نشان داد مهمترین عوامل و زمینه‌های رشد کمی و تحول ماهوی اسناد بین‌المللی مرتبط با حقوق زنان در قرن بیستم عبارتند از: حاکمیت گفتمان مبتنی بر شناسایی کرامت (حیثیت) ذاتی و حقوق برابر همه انسان‌ها در استمرار تفکر مدرن غربی بر اسناد بین‌المللی مرتبط با حقوق زنان؛ تثبیت سلطه و حاکمیت بلامنازع آمریکا بر نظام جهانی سرمایه‌داری و تبدیل آن به ابرقدرت سیاسی، اقتصادی و نظامی؛ همچنین، اثرپذیری نهادهای وابسته به سازمان ملل متحد از جریان‌های خارج از این سازمان که احقاق حقوق زنان را با معیارهای آمریکایی دنبال کرده و هرگونه تفاوت جنسیتی میان زن و مرد را انکار می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Factors and Grounds of the Development of International Documents Related to Women's Rights in the Twentieth Century

نویسنده [English]

  • Ebrahim Shafiei Sarvestani
Department of Jurisprudence and Law, Faculty of Islamic Sciences and Knowledge, University of Quran and Hadith, Qom, Iran
چکیده [English]

A brief look at the international documents related to women's rights that were ratified in the twentieth century reveals a gradual increase in these documents and a change in the substance of their subjects. Given the important role of identifying the factors and grounds for the quantitative growth and substantive development of international documents related to women's rights during this period, this research was conducted using an analytical-documentary method with the aim of identifying the factors and grounds for the development of international documents related to women's rights, explaining how the Islamic system took a stance toward these documents, and predicting the future developments of these documents. The findings indicated that the most important factors and grounds for the quantitative growth and substantive development of international documents related to women's rights in the twentieth century are as follows: the dominance of discourse based on the recognition of the inherent dignity and equal rights of all human beings in the continuation of modern western thinking on international documents related to women's rights; the establishment of the undisputed dominance and sovereignty of the United States over the global capitalist system and its transformation into a political, economic, and military superpower; Also, UN-affiliated institutions being influenced by the trends outside the organization that pursue women's rights according to American standards and deny any gender differences between men and women.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • women's rights
  • women in international documents
  • gender equality discourse
  • non-discrimination discourse
  • women's rights in international documents

مراجع

  1. آل کجباف، حسین (1392). مفهوم و جایگاه حق بر سلامت در اسناد بین‌المللی حقوق بشر. نشریه حقوق پزشکی، 7(24)، 139- 170.
  2. بیژنی، مریم (1386). اهداف توسعه هزاره سوم و چالش‌های پیش رو در ایران. نشریه اطلاعات سیاسی - اقتصادی، -(239 و 240)، 164- 181.
  3. توحیدی، احمدرضا (1391). تحول حقوق زنان و خانواده در اسناد بین‌المللی، منطقه‌ای و حقوق ملی. نشریه مطالعات راهبردی زنان، 15(57)، 7- 52.
  4. جان‌قربان، رکسانا.، لطیف‌نژاد رودسری، رباب.، تقی‌پور، علی.، و عباسی محمود (1393). مروری بر مفهوم و ساختار حقوق باروری و جنسی در اسناد بین‌المللی حقوق بشر. نشریه زنان مامایی و نازایی ایران، 17(100)، 16- 26.
  5. جاوید، احسان.، و نیاورانی، صابر (1392). قلمرو حق بر سلامتی در نظام بین‌الملل حقوق بشر. نشریه پژوهش حقوق عمومی، 15(41)، 47- 70.
  6. جعفری، محمدتقی (1370). حقوق جهانی بشر. تهران: دفتر خدمات حقوق بین‌الملل.
  7. جوادی آملی، عبدالله (1383). فلسفه حقوق بشر. قم: اسراء.
  8. جوان‌آراسته، حسین (1400). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. قم: مؤسسه علمی- فرهنگی دارالحدیث.
  9. حسینی‌اکبرنژاد، هاله.، و حسینی‌اکبرنژاد، حوریه (1396). نگاهی بر رویه نهادهای بین‌المللی در هنجارسازی و توسیع مفاهیم حوزه زنان. نشریه شورای فرهنگی- اجتماعی زنان و خانواده، 19(76)، 137- 158.
  10. حسینیان، میترا (1384). تساوی جنسیتی در اسناد بین‌المللی با تأکید بر تساوی در اشتغال. نشریه حقوقی عدالت‌آرا، 1(1)، 44- 55.
  11. حیدری، محمدعلی (1390). حق آموزش زنان در اسناد بین‌المللی حقوق بشر و اسلام با تأکید بر افغانستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. رشته حقوق. دانشگاه تهران.
  12. دفتر مطالعات و تحقیقات زنان (1382). کنوانسیون محو کلیه اشکال تبعیض علیه زنان (مجموعه ‌مقالات و گفت‌وگوها). قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
  13. دورانت، ویلیام جیمز (1376). لذات فلسفه: پژوهشی در سرگذشت و سرنوشت بشر. مترجم: زریاب‌خویی، عباس. تهران: علمی و فرهنگی.
  14. رودز، استیون ای (۱۳۹۲). تفاوت‌های جنسیتی را جدی بگیریم. مترجم: محمدی، معصومه. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  15. رودگر، نرجس (1388). فمینیسم؛ تاریخچه، نظریات، گرایش‌ها، نقد. قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
  16. سازمان ملل متحد (1394). منشور ملل متحد و اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری. تهران: مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد. مشاهده شده در

https://www.ohchr.org/sites/default/files/Born_Free_and_Equal_Persian_print_16_01_14.pdf،

  1. سازمان ملل متحد (بی‌تا). دگرگون ساختن جهان ما: دستور کار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار. مترجم: پورنیک، مهرناز. کمیسیون ملی یونسکو. ایران. مشاهده شده در

https://fa.irunesco.org/wp-content/uploads/2016/07/Agenda2030FARSI-1.pdf

  1. سازمان ملل متحد؛ نهاد حقوق بشر، دفتر کمیسر عالی (2013). آزاد و برابر زاده شده‌ایم: گرایش جنسی و هویت جنسی براساس قوانین بین‌المللی حقوق بشر. مشاهده شده در

https://www.ohchr.org/sites/default/files/Born_Free_and_Equal_Persian_print_16_01_14.pdf،

  1. سالاری، علی (1397). برابری و عدم تبعیض در نظام حقوق بشر. نشریه پژوهش‌های حقوقی، 17(37)، 145- 169.
  2. سیاه‌رستمی، هاجر (1384). حقوق زنان، سیر تحول و پیشرفت آن: ارزیابی ما و شما. نشریه مطالعات بین‌المللی، 17(7)، 211- 220.
  3. شایگان، علی (1396). شرح قانون مدنی. تهران: مهر کلام.
  4. شریفی‌صدر، منصوره (1399). نقش سازمان ملل متحد در بهبود وضعیت زنان. نشریه سیاست خارجی، 34(4)، 47- 72.
  5. شیرودی، مرتضی (1385). اشتغال زنان در اسناد بین‌المللی حقوق بشر و جمهوری اسلامی. نشریه بانوان شیعه، 3(9)، 123- 160.
  6. صفاری‌نیا، محیا (1394). خانواده در اسناد حقوقی بین‌المللی: حقوق و تکالیف، دستاوردها و چالش‌ها. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
  7. طیبی، ثریا.، خوش‌خطی، مهدی.، و جعفری، فرشید (1397). نظریه فمینیسم و اثرگذاری آن بر اقدامات ملل متحد در حمایت از حقوق زنان. نشریه تخصصی علوم سیاسی، 14(45)، 123- 151.
  8. علاسوند، فریبا (1382). نقد کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان. قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه.
  9. عمید زنجانی، عباسعلی (1388). مبانی حقوق بشر در اسلام و دنیای معاصر. تهران: مجد.
  10. فضائلی، مصطفی (1382). شروط غیر معتبر و آثار حقوقی آن در کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان. قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
  11. کارساز، سها (1390). تأثیر گرایشات فمینیستی بر کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان. نشریه تعالی حقوق، 3(10)، 51–
  12. گری، بنوات (۱۳۷۸). زنان از دید مردان. مترجم: پوینده، محمدجعفر. تهران: جامی.
  13. گلشنی، ابوذر.، و فرقانی، سیدهاشم (1396). مطالعه اشتغال زنان در اسناد بین‌المللی و حقوق ایران. نشریه پژوهش ملل، 2(23)، 87- 99.
  14. گلندون، مری‌آن (1389). مبانی حقوق بشر: کاری نیمه‌تمام. مترجم: هاشمی، علیا. نشریه حقوق بشر، 1(5)، 51- 68.
  15. مددپور، محمد (1384). درآمدی بر سیر تفکر معاصر: مبانی نظری اندیشه‌های جدید غرب از رنسانس تا عصر روشنگری. تهران: سوره مهر.
  16. مشیرزاده، حمیرا (1381). از جنبش تا نظریه اجتماعی: تاریخ دو قرن فمینیسم. تهران: شیرازه.
  17. منتظری، سیدهادی (1396). نگاهی بر حقوق زنان از منظر حقوق بین‌الملل: مطالعه موردی کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان. فصلنامه مطالعاتی صیانت از حقوق زنان، 4(9)، 87- 125.
  18. مولاوردی، شهیندخت (1396). موازین بین‌المللی حقوق زنان: کنوانسیون‌ها، میثاق‌ها، قطعنامه‌ها، پروتکل‌ها، اعلامیه‌ها، توصیه‌نامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها، اسناد مصوب کنفرانس‌های جهانی و اجلاس‌های ویژه. تهران: دانشگاه تهران.
  19. میرموسوی، سیدعلی.، و حقیقت، سیدصادق (1393). مبانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب. تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  20. میل، جان استوارت (۱۳۷۹). انقیاد زنان. مترجم: طباطبایی، علاءالدین. تهران: هرمس.
  21. واحد مطالعات و تحقیقات تاریخی و فرهنگی (1386). سیر تفکر جدید در جهان و ایران. تهران: هلال.
  22. ویژه، محمدرضا (1383). مفهوم اصل برابری در حقوق عمومی نوین. نشریه حقوق اساسی، 2(2)، 213- 252.
  23. The United Nations and the advancement of women1945-1996. revised edition With an introduction by Boutros Boutros-Ghali. Blue Books Series: Volume VI. New York: Department of Public Information United Nations. https://digitallibrary.un.org/record/214867?ln=en&v=pdf
  24. UNICEF Regional Office for South Asia (November2017). GENDER EQUALITY: Glossary of Terms and Concepts. https://www.unicef.org/rosa/media/1761/file/Genderglossarytermsandconcepts.pdf
  25. United Nations; Office of the Special Advisor on Gender Issues and Advancement of Women ( August 2001). Gender mainstreaming: strategy for promoting gender equality. https://www.un.org/womenwatch/osagi/pdf/factsheet1.pdf

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار