تدوین مدل مفهومی غنی‌سازی روابط همسران با تأکید بر تأمین نیازهای روان‌شناختی براساس منتخب احادیث کتاب بحارالانوار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری قرآن و روان‌شناسی، مجتمع آموزش عالی علوم انسانی اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

2 دانشیارگروه علوم تربیتی، دانشگاه قم، قم، ایران.

3 کارشناسی ارشد روان‌شناسی مثبت‌گرای اسلامی، مؤسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت، قم، ایران.

چکیده

هدف: کیفیت روابط همسران در خانواده از اثرگذارترین عوامل سلامت و تعالی فرد و جامعه است. پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل مفهومی غنی‌سازی روابط همسران با تأکید بر تأمین نیازهای روان‌شناختی براساس منابع اسلامی انجام شده است.
روش پژوهش: این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و کمی-کیفی انجام شد. بدین منظور، مجلداتی از کتاب بحارالانوار که به بیان روایات مرتبط با روابط بین‌فردی و به‌طور خاص روابط همسران پرداخته و آیات مرتبط با موضوع پژوهش را شامل می‌شود، انتخاب گردید. داده‌ها پس از جمع‌آوری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و روایی نتایج به‌دست آمده توسط کارشناسان تأیید شد.
یافته‌ها: پس از تحلیل داده‌ها و روایی‌سنجی، مدل مفهومی غنی‌سازی روابط همسران شامل موارد زیر به تأیید کارشناسان رسید:

۳ مؤلفه زمینه‌ساز سلبی
۱۵ مؤلفه زمینه‌ساز ایجابی
۳ مؤلفه هسته‌ای
۷ مؤلفه پیامدی

نتیجه‌گیری: براساس یافته‌ها، مدل مفهومی غنی‌سازی روابط همسران با تأکید بر تأمین نیازهای روان‌شناختی و براساس روایات کتاب بحارالانوار طراحی شد. این مدل می‌تواند به عنوان چارچوبی جامع برای بهبود و تقویت روابط همسران در خانواده مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Developing a Conceptual Model for Enriching Spouses' Relationships with an Emphasis on Meeting Psychological Needs Based on Selected Hadiths from the Book Bihar al-Anwar

نویسندگان [English]

  • Emad Rahimi 1
  • Alinaghi Faghihi 2
  • Ahmad Entesari 3
1 Psychology Departmant, Islamic Humanities Higher Education Complex, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
2 Educational Sciences Departmant, University of Qom, Qom, Iran.
3 Islamic Positive Psychology Departmant, Higher Education Institute of Ethics and Education, Qom, Iran
چکیده [English]

Objective: The quality of spouses' relationships in the family is one of the most influential factors in the health and advancement of individuals and society. This study aimed to develop a conceptual model for enriching spouses' relationships, emphasizing the fulfillment of psychological needs based on Islamic sources.
Method: This research employed a descriptive-analytical and quantitative-qualitative approach. Volumes of the book Bihar al-Anwar, which extensively cover narratives related to interpersonal relationships (particularly spousal relationships) and include relevant Quranic verses in each chapter, were selected. Data were analyzed, and the validity of the results was confirmed by experts.
Results: After data analysis and validation, the conceptual model for enriching spousal relationships, approved by experts, included the following components:

3 negative underlying components
15 positive underlying components
3 core components
7 consequential components

Conclusion: Based on the findings, a conceptual model for enriching spousal relationships was designed, emphasizing the fulfillment of psychological needs and grounded in the narratives of Bihar al-Anwar. This model can serve as a comprehensive framework for improving and strengthening spousal relationships within families

کلیدواژه‌ها [English]

  • enrichment of relationships
  • spouses' relationships
  • psychological need
  • conceptual model for enriching relationships

مراجع

  1. * قرآن کریم (1383). مترجم: انصاریان، حسین. قم: انتشارات اسوه.

    1. اتکینسون، ریتا ال (1395). زمینه روان‌شناسی هیلگارد. مترجم: براهنی، محمدتقی.، و همکاران. تهران: رشد.
    2. اولسون، دیوید. اچ. ال.، اولسون، پیتر.، و لارسن، ج. (1396). بازبینی روابط همسران. مترجم: نوابی‌نژاد، شکوه، تهران: دانژه.
    3. بنیانی، ‌محمدرضا.، بشیری، ‌ابوالقاسم.، احمدی، ‌محمدرضا.، و جندقی، ‌غلامرضا (۱۴۰۲). تأثیر آموزش جنسی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی بر رضایت جنسی زوجین. نشریه روان‌شناسی و دین، 16(62)، 53-74.
    4. بیابانگرد، اسماعیل (1387). روش‌های تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی. تهران: نشر دوران.
    5. ترکاشوند، ‌جواد.، میردریکوندی، ‌رحیم.، جان‌بزرگی، ‌مسعود.، و قریشی، ‌سید‌کامران (۱۴۰۲). اثربخشی آموزش اخلاق زناشویی اسلامی بر ارتقای رضایت زناشویی؛ پژوهش تک‌آزمودنی. نشریه روان‌شناسی و دین، 16(61)، 77- 96.
    6. جان‌بزرگی، مسعود.، پسندیده، عباس.، و آذربایجانی، مسعود (۱۴۰۲). خانواده‌درمانگری معنوی خداسو. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    7. حاجی‌زاده، ابراهیم.، و اصغری، محمد (1394). روش‌های تحلیل‌های آماری. تهران: جهاد دانشگاهی.
    8. خداپناهی، ‌محمدکریم (۱۳۸۷). انگیزش و هیجان. تهران: سمت.
    9. زارعی توپخانه، محمد (1397). مهر و اقتدار. قم: مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه.
    10. ساتکین، مجتبی.، مهری‌نژاد، سید ابوالقاسم.، ستوده اصل، نعمت.، و اسدزاده، حسن (1400). غنی‌سازی زندگی زناشویی برمبنای آموزه‌های اسلامی: یک‌تحلیل محتوای کیفی. نشریه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 12(47)، 1- 46.
    11. سالاری‌فر، ‌محمدرضا (۱۴۰۰). مهارت‌های زناشویی با نگرش به منابع اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    12. شولتز، دوان (1386). نظریه‌های شخصیت. مترجم: کریمی یوسف. تهران: ارسباران.
    13. صدر، محمدباقر (1385). نهادهای اقتصادی در اسلام. مترجم: بیات، غلامرضا.، و شوشترین، فخرالدین. بی‌جا: بدر.
    14. علیانسب، سیدضیاالدین.، و فرزین، علی (1400). چالش‌های اطاعت از شوهر و راهکارهای برون‌رفت از آن در آیات و روایات. نشریه مطالعات قرآنی، 12(45)، 313- 337.
    15. عیسی‌نژاد، امید.، احمدی، سیداحمد.، و اعتمادی، عذرا (1389). اثربخشی غنی‌سازی روابط بر بهبود کیفیت روابط زناشویی زوجین. نشریه علوم رفتاری، 4(1)، 9- 16.
    16. غلامزاده، مریم.، عطاری، یوسفعلی.، و شفیع‌آبادی، عبدالله (1388). اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ آﻣﻮزش ﻣﻬﺎرت‌های ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺮ ﻛﺎراﻳﻲ ﺧﺎﻧﻮاده در زوجین مراجعه‌کننده به مرکز بهزیستی شهر اهواز. نشریه دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 11(41)، 87- 110.
    17. فکوری، محمدعلی (1399). نقش الگوپذیری در تربیت انسان. دومین کنفرانس بین‌المللی دین، معنویت و کیفیت زندگی. https: //civilica. com/doc/1247107/
    18. قاجاری، الهام.، توزنده‌جانی، حسن.، و نجات، حمید (۱۳۹۹). اثربخشی آموزش غنی‌سازی روابط زوجین براساس نظریه انتخاب بر تحمل پریشانی زنان رهاشده از مصرف مواد مخدر. نشریه طب داخلی روز، ۲۶(۴)، ۳۱۶- ۳۳۱.
    19. لواف، هانیه.، شکری، امید.، و قنبری، سعید (1393). نقش واسطه‌ای مدل‌های ارتباطی زوجین در رابطه بین تعارض زناشویی و مشکلات درونی‌سازی و برونی‌سازی شده دختران. نشریه روان‌شناسی خانواده، 1(2)، 3- 19.
    20. مجلسی، محمدباقربن محمدتقی (۱۳۶۸). بحارالانوار. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    21. مزلو، آبراهام (۱۳۶۷). روان‌شناسی شخصیت سالم. مترجم: رویگریان، شیوا. تهران: هدف‌گلشایی.
    22. مصباح یزدی، محمدتقی (1388). معارف قرآن. قم: مؤسسه آموزشی-پژوهشی امام خمینی(ره).
    23. مطهری، مرتضی (1377). مجموعه آثار. تهران‌: صدرا.
    24. مؤمنی، رضا.، و هاشمی‌راد، فرشته (1392). بررسی تأثیر آماری برنامه غنی‌سازی ازدواج بر صمیمیت زوجین. کنگره پیشگامان پیشرفت. مشاهده در تاریخ 11/4/1404 https://elmnet.ir/doc/10069785-51261.
    25. مؤمنی‌راد، اکبر (1392). تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج. نشریه اندازه‌گیری تربیتی، 4(14)، 187- 222.
    26. نظری، فرحناز.، اعتمادی، عذرا.، و عابدی، احمد (1398). غنی‌سازی روابط زوجین به شیوه اولسون بر صمیمیت زناشویی زوجی. نشریه تحقیقات علوم رفتاری، 17(3)، 448- 456.
    27. نعمتی، ‌سلمان.، جان‌بزرگی، ‌مسعود.، و صفورایی‌پاریزی، ‌محمد‌مهدی (۱۴۰۰). تبیین عوامل آرامش‌زا و آرامش‌زدای خانواده در قرآن. نشریه قرآن و علم، 29(15)، 264- 285.
    28. وود، جولیا.تی، (1379). ارتباطات میان‌فردی؛ روان‌شناسی تعامل اجتماعی. مترجم: فیروزبخت، مهرداد. تهران: مهتاب.
    29. یوسفی، ‌فریده (1385). ‌رابطه ‌هوش ‌هیجانی ‌و‌ مهارت‌های ‌ارتباطی ‌دانشجویان. نشریه‌ روان‌شناسان ‌ایرانی‌، 3(۹)، 5- 13.

     

    1. Lee, J. (2001). A Grounded Theory: Integration and Internalization in ERP. Adoption and Use, Unpublished Doctoral Dissertation, University of Nebreska, In Proquest UMI Database.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار