بررسی جامعه‌شناختی رابطه شبکه‌های اجتماعی مجازی و تغییرات جاری در خانواده‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال، خلخال، ایران. (نویسنده مسئول)

2 استادریار جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

3 استاد جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.

4 استادیار جامعه شناسی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان، تاکستان، ایران.

چکیده

افزایش تغییر و تحولات در حوزه خانواده یکی از چالش‌های اساسی خانواده در عصر کنونی است. پژوهش حاضر، به تبیین جامعه‌شناختی تغییرات جاری در خانواده‌های شهر تهران با تکیه بر گرایش زوجین به شبکه‌های اجتماعی مجازی بر اساس نظریه‌های گیدنز، هابرماس، برگر و لاکمن، کاستلز، والدهال و کلاپر، تامپسون، نای و نظریه کاشت گربنر پرداخت. در این مطالعه که به روش پیمایش انجام شد، با کمک رویکردهای نظری درباره خانواده و نیز پژوهش‌های موجود، ابعاد اصلی تغییرات خانواده در شهر تهران شناسایی و شاخص‌هایی برای سنجش آن پیشنهاد شد. تعداد 400 نفر نمونه به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای و سهمیه‌ای از بین زوجین ساکن در منطقه یک شهر تهران (به تعداد 112986 نفر) انتخاب شدند. از طریق پرسشنامه هدایت شده، اطلاعات جمع‌آوری و با نرم افزار spss تحلیل شد. یافته‌های تحقیق نشان داد که تفاوت معناداری بین زوجین کاربر و غیرکاربر شبکه‌های اجتماعی مجازی از نظر سست شدن پیوندهای خویشاوندی، گرایش‌های انزواجویانه، عدم پایبندی به تعهدات زناشویی، سردی روابط، بی‌اعتمادی زناشویی وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون چند گانه و تحلیل مسیر، نشانه آن است که در مجموع 64% تغییرات جاری در خانواده‌های شهر تهران بستگی به استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Sociological Investigation into the Relationship between Virtual Social Networks and Current Changes in the Tehran's Families

نویسندگان [English]

  • Mohammad Rahimi 1
  • Alieh Shekarbeigi 2
  • Bagher Saroukhani 3
  • Zahra Hazrati Some'eh 4
1 Ph.D. in Sociology, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran. (Corresponding Author)
2 Assistant Professor of Sociology, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran
3 Professor of Sociology, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran.
4 Assistant Professor of Sociology, Faculty Member of Islamic Azad University, Takestan Branch, Takestan, Iran.
چکیده [English]

One of the most important challenges of family in the today's world is the increase in the changes of families. This study aims to explain the current sociological changes in the Tehran's families with emphasis on the couple's tendency to virtual social networks based on the theories of Giddens, Habermas, Berger, Luckman, Castells, Waldhal, Clapper, Thompson, Nai, and the Gerbner's cultivation theory. In this study which is a survey research, the key dimensions of changes in the Tehran's families were identified and then suggested some indexes for assessing them with the help of theoretical approaches to the family and existing researches. By cluster and quota sampling, 400 people were selected as the sample among the couples living in Tehran, Zone 5 (112986 people). The data were gathered by guided questionnaire and they were analyzed with SPSS software. The findings showed that there is a significant difference between couple users and non-users of virtual social networks in terms of weakening kinship ties, isolationist tendencies, not adhering to marital obligations, cold relationships, and marital distrust. In addition, the results of multiple regression and path analyses showed that, in general, 64% of current changes in the Tehran's families depend on using virtual social networks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Virtual Social Networks
  • changes of family
  • economic-social status
  • marital relationships
  • couples

مراجع

آزاد ارمکی، تقی.، و امامی، یحیی (1383). تکوین حوزه عمومی و گفت و گوی عقلانی. نشریه جامعه شناسی ایران، 1(5)، 58-89.
آزاد ارمکی، تقی.، و شکوری، علی (1381). مدرنیته و خانواده تهرانی. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 30 و 31 (2)، 245-268.
برگر، پیتر (1375). ساخت اجتماعی واقعیت. مترجم: مجیدی، فریبرز. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
تامپسون، جان بروکشایر (1380). نظریه اجتماعی رسانه‌ها. مترجم: اوحدی، مسعود. تهران: سروش.
دوران، بهزاد (1381). هویت خانوادگی و تعامل در فضای سایبرنتیک. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 44(9)، 89-128.
ذکائی، محمد سعید (1383). جوانان و فراغت مجازی. نشریه مطالعات جوانان، 6(3)، 1-25.
ریاحی، محمد اسماعیل.، و همکاران (1386). بررسی میزان رضایتمندی از رابطه زناشویی در زنان مراجع کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر اراک. نشریه حیات، 19(9)، 27-53.
ساروخانی، باقر.، و شکربیگی، عالیه (1393). جامعه شناسی ارتباطات در جهان معاصر. تهران: بهمن برنا.
عاملی، سعید رضا (1388). شبکه‌های علمی مجازی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
عرب‌انصاری، مهدی.، رمضانی، حسن.، و صالحی، مهدی (1393). بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی و ماهواره‌ای در فروپاشی بنیان خانواده. نشریه مطالعات حفاظت و امنیت انتظامی، 31(9)، 136-159.
علی احمدی، امید (1389). تحولات معاصر خانواده در شهر تهران. تهران: نشر شهر.
قاراخانی، معصومه (1394). شاخص ­های سنجش وضعیت خانواده، مبنایی برای سیاست­ گذاری اجتماعی. نشریه مطالعات جامعه‌شناختی، 2(22)، 125-150.
کفاشی، مجید (1388). بررسی تأثیر اینترنت بر ارزش‌های خانواده. نشریه پژوهش اجتماعی، 3(2)، 55-76.
کلینکه، کریس. ال (1384). مهارت‌های زندگی. مترجم: محمدخانی، شهرام. تهران: انتشارات شهرآب.
کاستلز، مانوئل (1380). عصر اطلاعات- ظهور جامعه شبکه‌ای. تهران: طرح نو.
کوهن، آرتور (1381). تغییر نگرش و تأثیر اجتماعی. مترجم: کلدی، علیرضا. تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
گیدنز، آنتونی (1383). جامعه‌شناسی. مترجم: صبوری، منوچهر. تهران: نشر نی.
محسنی تبریزی، علیرضا (1381). آسیب‌شناسی بیگانگی اجتماعی- فرهنگی بررسی انزوای ارزشی در دانشگاه‌های دولتی تهران. نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی. 26(7)، 119-182.
محمدپور، احمد (1386). بررسی معنایی توسعه و تغییرات اجتماعی در منطقه اورامان. پایان‌نامه دکتری جامعه‌شناسی توسعه و تغییرات اجتماعی. دانشگاه شیراز.
معین، محمد (1376). فرهنگ معین. تهران: انتشارات امیرکبیر.
نوابی‌نژاد، شکوه (1377). ویژگی‌ها و شرایط لازم دختر و پسر برای ازدواج، جوان و تشکیل خانواده. تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
وثوقی، منصور.، نیک‌خلق، علی‌اکبر (1386). مبانی جامعه‌شناسی. تهران: بهینه.
ولمن، بری.، کوان هاس، آنتونی (1385). شبکه‌های اجتماعی، مشارکت و تعهد اجتماعی. مترجم: فلاح‌آزاد، شیرزاد. تهران: فرهنگ و فناوری.
ویندال. سون (1376). کاربرد نظریه‌های ارتباطات. مترجم: دهقان، علیرضا. تهران: مرکز مطالعات تحقیقات  و رسانه‌ها.
Castells, Manuel (2007). Communication, Power and Counter-power in the Network Society. International Journal of Communication, 1(-), 238-266.
Kohn, M. L. (1976). Occupational structure and alienation. Ads, 1(82), 89-101.
Kraut, R, Lundmark, v, Patterson, M, Kisler, S, and Mukapadhyay, T. (1998). Internet paradox: A social technology that reduces social involvement and psychological well-being? American Psychologist, 53(-), 1017-1031.
Lambert,N. M. and Dollahite, D. C. (2008). The Threefold Cord: Marital Commitmentin Religious Couples. Journal of Family Issues, 5(29), 541-549.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار