مقایسه اثربخشی آموزش مهارت های زندگی و آموزش پذیرش و تعهد بر بهزیستی روان شناختی زنان مهاجر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد روان شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک، ایران.

2 استادیار گروه روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک، ایران.

3 دانشیار روان شناسی تربیتی، عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران

چکیده

ابعاد مختلف بهزیستی نه تنها در بهبود سلامت روانی مؤثر است، بلکه زمینه مساعدی برای شکوفایی استعدادهای نهفته افراد را فراهم می آورد. از این رو، اجرای برنامه هایی منسجم و مناسب در راستای افزایش و ارتقای سلامت روان و بهزیستی روان شناختی گروه های جمعیتی جامعه، می تواند سبب افزایش بهره روی روانی، جسمی و مادی اجتماع شود. پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی مهارت های زندگی و آموزش مبتنی بر پذیرش - تعهد بر بهزیستی روان شناختی زنان مهاجر افغانی انجام گرفت. روش تحقیق از نوع شبه آزمایشی و طرح تحقیق پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل و جامعه آماری آن کلیه زنان مجرد (18 الی 30) افغانی ساکن مجتمع خوابگاهی مهاجران تحت حمایت دفتر آیت الله آصفی در شهر قم به تعداد 110 نفر بودند. از بین این افراد تعداد 45 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند که در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل هر یک به تعداد 15 نفر جایگزین شدند. ابزار اندازه گیری شامل پرسش نامه بهزیستی روان شناختی و پرسش نامه دموگرافیک محقق ساخته بود . نتایج این پژوهش با روش کوواریانس و با نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که تفاوت معناداری بین نمرات کل آزمودنی ها در دو گروه آزمایشی در مقایسه با گروه گواه وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparison between the Effectiveness of Education of Life Skills and Education Based on Acceptance and Commitment Therapy on the Immigrant Women's Psychological Well-Being

نویسندگان [English]

  • Sakineh Shafiei 1
  • Davoud Taghvaei 2
  • Mohammad Mahdi Safouraei Parizi 3
1 M. A. in Psychology, Islamic Azad University, Arak Branch, Arak, Iran.
2 Assistant Professor of Psychology, Islamic Azad University, Arak Branch, Arak, Iran.
3 Associate Professor of Educational Psychology, Faculty Member of Al-Mustafa International University, Qom, Iran. (Corresponding Author)
چکیده [English]

The different aspects of well-being not only have an effect on improving the mental health, but also provide a favorable field to flourish the hidden talents of individuals; therefore, performing some integrated and appropriate programs for improving the mental health and psychological well-being of community groups can increase the level of mental, physical, and material efficiency of a society. The present study has been conducted with the aim of comparing the effectiveness of education of life skills and education based on Acceptance and Commitment Therapy (ACT) on the Afghan immigrant women's psychological well-being. This study used a quasi-experimental method and pretest-posttest designs with a control group. The population was 110 Afghan single women (18-30 years old) residing the immigrants' dormitory complex supported by Ayatollah Asefi in the city of Qom. 45 women were selected among them by the simple random sampling and they were placed into the two test groups and a control group of 15. The measurement tools were a questionnaire of well-being and an author-made demographic questionnaire. The results were analyzed with the help of covariance method and SPSS software. The findings showed that there is not a significant difference between the scores of participants in the two test groups and control group.

کلیدواژه‌ها [English]

  • life skills
  • acceptance and commitment
  • Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
  • psychological well-being
  • immigrant women
احدی، مصطفی.، مرادی، ‌علیرضا.، و حسنی، جعفر (1394). بررسی حافظه شرح‌حال در نوجوانان مهاجر مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه. نشریه اندیشه و رفتار، 24 (9)، 77- 86.
احمدی، حبیب.، و ایمان، محمدتقی (1383). فرهنگ ‌فقر، حاشیه‌نشینی و گرایش به رفتار بزهکارانه در میان جوانان حاشیه‌نشین ده پیاله شیراز. نشریه جامعه‌شناسی کاربردی، 19 (15)، 99- 118.
امامی، پویا (1394). بررسی ویژگی های خرده فرهنگ فقر با تأکید بر مداخله به روش تثبیت هدف در زندگی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مددکاری اجتماعی. پردیس دانشگاه علامه طباطبایی. تهران.
امیری، عبدالحسین.، فلاح، سمیرا.، اسفندیاری، حجت.، و غلامی، مهنا (1394). اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر سلامت روانی و سازگاری اجتماعی همسران جانباز. نشریه زنان و خانواده، 30 (9)، 139-147.
ایران‌دوست، فروزان.، نشاط دوست، حمیدطاهر.، و نادی، محمدعلی (1393). تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در کیفیت زندگی زنان مبتلا به درد. نشریه علوم رفتاری، 1 (8)، 89- 96.
ایزدی، راضیه (1391). بررسی و مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان شناختی- رفتاری بر علائم و باورهای وسواسی، کیفیت زندگی، انعطاف‌پذیری روان شناختی، افسردگی و اضطراب بیماران مبتلا به وسواس فکری و عملی مقاوم به درمان. رساله دکتری روان شناسی. دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه اصفهان.
ایزدی، راضیه.، و عابدی، محمدرضا (1393). درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد. اصفهان: انتشارات جنگل.
برزگر، هانیه (1389). بررسی اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر سازگاری زناشویی همسران معتاد شهرستان بجنورد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان شناسی. دانشگاه علم و فرهنگ.‌ تهران.
بقولی، حسین (1393). اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش در کاهش شدت علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اختلال وسواس- اجبار. رساله دکتری روان شناسی. دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.‌ تهران.
بهادری خسروشاهی، جعفر.، و هاشمی نصرت‌آباد، تورج (1391). رابطه اضطراب اجتماعی،خوش‌بینی و خودکارآمدی با بهزیستی روان شناختی در دانشجویان. نشریه پزشکی ارومیه، 1 (2)، 91 - 115.
بیانی، علی اصغر.، گودرزی، حسنیه.، و کوچکی، عاشورمحمد (1387). رابطه ابعاد بهزیستی روان شناختی و سلامت عمومی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر. نشریه دانش و پژوهش در روان شناسی، 35 و 36 (9)، 153-164.
پورشریفی، حمید.، بهرامی، احسان.، و طایفه تبریزی، رقیه (1385) بررسی اثربخشی آموزش کوتاه مدت مهارت های زندگی. نشریه روان شناسی معاصر، 1 (1)، 40 -47.
پورفرج، عمران مجید (1391). اثربخشی درمان گروهی پذیرش و تعهد بر هراس اجتماعی دانشجویان. نشریه دانش و تندرستی، 2 (6)، 1-5.
پیرمرادیان، رضیه.، رضایی، مریم.، پیرمرادیان، حجت.، پیرمرادیان، معصومه.، و پیرمرادیان، هاجر (1393). اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر کیفیت زندگی و سلامت روان دانشجویان در آستانه ازدواج دانشگاه پیام‌نور شهرستان سمیرم. اولین کنگره فرهنگ و اندیشه دینی. بوشهر: مرکز راهبردهای مهندسی فرهنگی.
تودر، کیت (1382). ارتقای سلامت روان، پارادایم ها و برنامه ها. مترجم: خواجوی، مرتضی. تهران: انتشارات سازمان بهزیستی.
توسرکانی، علی (1393). مقایسه بهزیستی روان شناختی، نظام باورها وخودبازداری دردانشجویان دختر و پسر دانشگاه شهید بهشتی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان شناسی. دانشگاه شهید بهشتی.
جعفری، داوود.، صالحی، مهدیه.، و محمدخانی، پروانه (1393). مقایسه اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر حضور ذهن با درمان فعال‌سازی رفتاری در کاهش علایم، بهبود کیفیت زندگی و کاهش افکار خودکشی افراد مبتلا به افسردگی. نشریه روانپزشکی و رواشناشی بالینی ایران، 4 (20)، 279-308.
جمشیدی ها، غلامرضا.، و عنبری، موسی (1383). تعلقات اجتماعی و اثرات آن بر بازگشت مهاجرین افغانی. نشریه نامه علوم اجتماعی، 3 (11)، 43- 68.
حاتملویی سعدآبادی، منیزه.، و هاشمی نصرت‌آبادی، تورج (1391). مقایسه بهزیستی روان شناختی و رضامندی زناشویی در گروهی از زنان بارور و نابارور شهر تبریز. نشریه روان شناسی سلامت، 1 (1)، 17-28.
حسنی، محمد (1392). اثربخشی آموزش مهارت های زندگی در خوابگاه بر سازگاری اجتماعی و بهزیستی روانی دانشجویان پسر دانشگاه آمل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد آمل.
حسینایی، علی.، احدی، حسن.، فتی، لادن.، حیدری، علیرضا.، و مظاهری، محمد مهدی (1391). تأثیرآموزش گروهی مبتنی بر درمان پذیرش و تعهد بر استرس شغلی و فرسودگی شغلی. نشریه روانپزشکی و روان شناسی بالینی ایران، 2 (19)، 109-120.
حسینی‌پور، فهیمه‌سادات (1391). اثربخشی مدیرت استرس به شیوه شناختی- رفتاری بر علائم سوگ و اختلال استرس پس از سانحه دختران نوجوان داغدیده مهاجر افغانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان شناسی. دانشگاه اصفهان.
خنیفر، حسین.، و پورحسینی، مژده (1391). مهارت های زندگی. قم: نشر هاجر
دشتی،‌ سهیلا (1394). مقایسه اثربخشی آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) و اثربخشی معنادرمانی بر فرسودگی شغلی، استرس شغلی، اضطراب و میزان تحمل مراقبین افراد کم توان ذهنی و جسمی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات مرکزی. اراک.
رجبی، ساجده.، و یزدخواستی، فریبا (1393). اثربخشی درمان گروهی پذیرش و تعهد بر اضطراب و افسردگی زنان مبتلا به بیماری ام‌اس. نشریه روان شناسی بالینی، 1 (6)، 29-38.
رحیمی، مهتاب (1392). آموزش اثربخشی آموزش مهارت های زندگی مادران با سازگاری اجتماعی و بهزیستی روان شناختی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی. پایان‌نامه کارشناسی روان شناسی. دانشگاه پیام نور.شهر ری.
رضازاده، مرضیه (1390). تأثیر آموزش مهارت های زندگی با تأکید بر حل مسئله بر شادکامی و کیفیت زندگی مراجعین به خانه های سلامت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان شناسی. دانشگاه پیام نور، واحد قم.
روزنهان، دیوید. ال.، و سلیگمن، مارتین. ای. پی (1390). آسیب‌شناسی روانی. مترجم: سیدمحمدی، یحیی. تهران: نشر ارجمند.
شجاعی، احمد.، و سلیمانی‌، اسماعیل (1394). بررسی تأثیر آموزش مهارت هوش معنوی بر بهزیستی روان شناختی و مؤلفه های آن در دانش‌آموزان تحت پوشش کمیته امام خمینی؟ره؟ شهرستان اردبیل. نشریه روان  شناسی مدرسه، 1 (4)، 104-121.
شکری، امید.، دستجردی، رضا.، دانشورپور، زهره.، غنایی، زیبا.، زین‌آبادی، حسن رضا.، و گراوند، فریبرز (1387). تفاوت های جنسیتی در مقایسه بهزیستی روان شناختی در دانشجویان دانشگاه های دولتی شهر بیرجند در سال تحصیلی 1384- 1385. نشریه علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، 3 (15)، 54-62.
صادقی، رسول (1388). ویژگی های جمعیتی مهاجران خارجی در ایران در سرشماری 1385. نشریه گزیده مطالب آماری، 1 (20)، 37-41.
صفارشرق، شهرزاد (1392). تأثیر آموزش مهارت های زندگی بر بهزیستی روان، راهبردهای مقابله ای و سازگاری اجتماعی مادران کودکان عقب‌مانده ذهنی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان شناسی. دانشگاه پیام‌نور. واحد تهران جنوب.
عباسی، مسلم.، محمودیان، حسن.، و رضوان‌فر، شیرین (1393). مقایسه اثربخشی دو روش آموزشی پذیرش و تعهد و تنظیم هیجان بر بهزیستی روان شناختی دانش‌آموزان دارای اختلال ریاضی. نشریه پژوهش در آموزش، 1 (1)، 23-33.
عطادخت، اکبر.، نوروزی، حمید.، و غفاری، عذرا (1392). تأثیر آمورش حل مسئله اجتماعی در ارتقای بهزیسیتی روان شناختی و تاب‌آوری کودکان دارای اختلال یادگیری. نشریه ناتوانی های یادگیری، 2 (3)، 92-108.
علاء الدینی، پویا.، و امامی، یحیی (1384). جهانی شدن، مهاجرت و فقر در ایران. نشریه رفاه اجتماعی، 18 (2)، 169-200.
 فتحی مظفری ، رسول.، و علیزاده، گلاویژ (1395). بررسی مؤلفه های بهزیستی روان شناختی ریف در نهج البلاغه. نشریه پژوهش های نهج البلاغه، 14 (4)، 55-72.
فلکسمن، پل.‌ ا.، بلک‌لج، ج. ت.، و باند، فرانک (1394). تند آموز درمان مبتنی بر پذیرش و پایبندی. مترجم: میرزایی، مصلح.، و نونهال، سامان. تهران: انتشارات کتاب ارجمند.
قاسمی، نظام‌الدین.، کجباف، محمدباقر.، و ربیعی، مهدی (1390). اثربخشی گروه‌درمانی مبتنی بر کیفیت زندگی بر بهزیستی ذهنی و سلامت روان. نشریه روان شناسی بالینی، 2 (3)، 23-34.
قندهاری، لیلا (1392). اثربخشی گروه‌درمانی معنوی- مذهبی بر افزایش عزت نفس و معنویت دانشجویان مهاجر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان شناسی. دانشگاه فردوسی مشهد.
کشاورز، صدیقه (1391). بررسی رابطه سبک زندگی و امید به زندگی با بهزیستی روان شناختی سالمندان آموزش و پرورش شهرستان داراب. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد مرودشت.
کلانتری، مهرداد.، اسماعیلی، مریم (1394). الگوی تحول در روان شناسی. نشریه تحول در علوم انسانی، 4 (3)، 87-118.
کمالی‌خورگو، حمیدرضا (1392). بررسی رابطه بین مهارت های زندگی، بهزیستی روان شناختی با سازگاری زوجین شهر بندرعباس. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان شناسی. دانشگاه هرمزگان.
مهرابی‌زاده هنرمند.، جمهری، فرهاد.، و شیخ حسین، آیگین (1392). تأثیر آموزش یوگا بر بهزیستی روان شناختی و شادکامی کارکنان مرد در شرف بازنشستگی یک شرکت صنعتی بزرگ در شهر اهواز. نشریه یافته های نو در روان شناسی، 26 (8)، 23-38.
میکائیلی، زهرا (1389). بررسی ساختار عاملی بهزیستی روان شناختی ریف در بین دانشجویان دانشگاه ارومیه. نشریه روان شناسی دانشگاه تبریز، 18 (5)، 145-167.
میلانی‌فر، بهروز (1392). بهداشت روانی. تهران: نشر قومس.
ناصری، حسین (1388). مهارت های زندگی. تهران: معاونت امور فرهنگی سازمان بهزیستی کشور.
نجفی، محمود.، بیگدلی، ایمان الله.، دهشیری، غلامرضا.، رحیمیان بوگر، اسحاق.، و طباطبایی، موسی (1391). نقش مهارت های زندگی در پیش‌بینی سلامت روان دانش‌آموزان. نشریه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 11 (3)، 101- 116.
نریمانی، محمد.، عباسی، مسلم.، و ابوالقاسمی، عباس (1392). مقایسه آموزش پذیرش و تعهد با آموزش تنظیم هیجان بر سازگاری دانش‌آموزان دارای اختلال ریاضی. نشریه ناتوانی های یادگیری، 3 (2)، 154-176.
نریمانی، محمد.، علمداری،‌ الهه.، و ابوالقاسمی، عباس (1392). بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی زنان نابارور. نشریه مشاوره و روان درمانی خانواده، 3 (4)، 387-404.
نریمانی، محمد.، یوسفی، فاطمه.، و کاظمی، رضا (1393). نقش سبک های دلبستگی و کیفیت زندگی در پیش‌بینی بهزیستی روان شناختی نوجوانان مبتلا به ناتوانی های یادگیری. نشریه ناتوانی های یادگیری، 4 (2)، 124-142.
نقوی، اعظم (1394). تعارضات زناشویی بعد از مهاجرت و موانع اجتماعی رفتار کمک‌خواهی از دیدگاه زنان مهاجر ایرانی ساکن استرالیا. نشریه زن و جامعه اسلامی، 2 (6)، 41- 66.
نکویی، حسین (1391). اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر بهزیستی روان شناختی و سازگاری اجتماعی دانشجویان متأهل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی گالکش. واحد رودهن.
هومن، حیدرعلی.، گنجی، کامران.، و امیدی‌فر، احمد (1392). فراتحلیلی مطالعات اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر سلامت روانی. نشریه روان شناسان تحولی- روان شناسان ایرانی، 37 (10)، 1-36.
یوسفی، رحیم.، صفاری، ملیحه.، و ادهمیان، الهام (1393). اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر پرخاشگری و انسجام خانواده دانش‌آموزان. نشریه پژوهش های کاربردی در روان شناسی تربیتی، 1 (1)، 40-51.
یوسفیان، فهیمه.، و اصغری‌پور، نگار (1392). مقایسه اثر‌بخشی درمان گروهی شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و درمان گروهی شناختی- رفتاری بر عزت نفس دانش‌آموزان دختر. نشریه اصول بهداشت روانی، 3 (15)، 205-215.
Branstetter, A. D., Wislon, K. G., Hildebrandt, M., & Mutch, D. (2004). Improvingpsychologicaladjustmentamongcancerpatients: ACTandCBT. Paperpresentedattheassociationforadvancementofbehaviortherapy, 2 (1), 24-38.
Brown, K.W., & Ryan. R. M. (2003). Thebenefitsofbeingpresent: AcceptanceandCommitmentTrainingandItsroleinpsychologicalwellbeing. JournalofPersonalityandSocialPsychology, 84 (22), 822-848.
Davies, C. D., Niles. A. N., Pittig, A., Arch, J.J., & Craske, M. G. (2015). Physiologicalandbehavioralindicesofemotiondysregulationaspredictorsofoutcomefromcognitivebehavioraltherapyandacceptanceandcommitmenttherapyforanxiety. JournalofBehaviorTherapyandExperimentalPsychiatry, 46, 35-43.
Gratz, K.L., & Gunderson, J. G. (2006). PreliminaryDataonanAcceptance-BasedEmotionRegulationGroupInterventionforDeliberateSelf-HarmAmongWomenWithBorderlinePersonalityDisorder. BehaviorTherapy, 37 (1), 25-35.
Hayes, S. C., Bissett. R., Roget. N., Padilla, M., & Kohlenberg, B. S. (2006). Theimpactofacceptanceandcommitmenttrainingonstigmatizingattitudesandprofessionalburnoutofsubstanceabusecounselors. BehavTher, 35 (8), 21-36.
Hayes, S. C., Pistorello, J., & Levin, M. E. (2012). AcceptanceandCommitmentTherapyasaUnifiedModelofBehaviorChange. CounselingPsychologist, 40 (7), 976-1002.
Hill, M. L., Masuda, A., Melcher, H., Morgan, R. J., & Twohig, M. P. (2015). AcceptanceandCommitmentTherapyforWomenDiagnosedWithBingeEatingDisorder: ACase-SeriesStudy. CognitiveandBehavioralPractice, 22 (3), 367-378.
Junkin, S. E. (2007) .Yogaandselfesteem: exploringchangeinmiddle-agewomen. AThesisSubmittedtotheCollegeofGraduateStudiesandResearchinPartialFulfillmentoftheRequirementsfortheDegreeofMasterofScienceintheCollegeofKinesiology. UniversityofSaskatchewanSaskatoonAugust, 2 (1), 72-76.
Lou, Ch. H., Wang, X. J., Tu, X., & Gao, E. (2008). ImpactofLifeSkillsTrainingtoImproveCognitiononRiskofSexualBehaviorandContraceptiveUseamongVocationalSchoolStudentsinShanghai, China. JournalofReproduction& Contraception, 98, 239- 251.
Molavi, P., Mikaeili, N., Rahimi, N., & Mehri, S. (2014). TheEffectivenessofAcceptanceandCommitmentTherapyBasedonReducingAnxietyandDepressioninStudentswithSocialPhobia. JournalofArdabilUniversityofMedicalSciences, 14 (4), 412- 423.
Ossman, W. A., Wilson, K. G., Storaasli, R. D., & McNeill, J. W. (2006). APreliminaryInvestigationoftheUseofAcceptanceandCommitmentTherapyinGroupTreatmentforSocialPhobia. InternationalJournalofPsychologyandPsychologicalTherapy, 6 (3), 397-416 .
Peterson, B. D., & Eifert, G. H. (2011). UsingAcceptanceandCommitmentTherapytoTreatInfertilityStress. CognitiveandBehavioralPractice, 18 (4), 577–587.
Yankey, T., & Biswas, U. N. (2011). LifeSkillsTrainingasanEffectiveInterventionStrategytoReduceStressamongTibetanRefugeeAdolescents. Journalofrefugeestudies, 25 (4), 514-523.
Zeidan, F. (2010). AcceptanceandCommitmentTrainingmeditationimprovescognition. EvidenceofbriefTheGuilfordPress, 12 (1), 31– 40.
Sepulveda, A, R., Lopez, C., Macdonald, P., & Treasure, J. (2008). FeasibilityandacceptabilityofDVDandtelephonecoaching- basedlifeskillstrainingforcarerofpeoplewithoneatingdisorder. Internationaljournalofeatingdisorders, 41 (4), 318-325.