نقش تصورات منفی در روابط زوجین و راهکارهای درمان از دیدگاه اسلام و روان‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 . استادیار روان شناسی تربیتی، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ایران. (نویسنده مسئول)

2 استاد روان شناسی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران.

3 استادیار، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ایران.

4 دانشیار، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف کشف دیدگاه اسلام در مورد یکی از عرصه‌های مهم روابط زوجین یعنی تصورات، به کنکاش در آموزه-های اسلامی پرداخته و با استخراج مفاهیمی مرتبط با این موضوع، نقش آسیب‌زای تصورات منفی در روابط همسران را مورد بررسی قرار داده است. همچنین به روش توصیفی- تحلیلی مشکلات زوجین در بعد تصورات را از دیدگاه روان‌شناسی و اسلام تحلیل نموده است. سپس با تعیین اهداف درمانگری، یک راهکار درمانی در نه گام، برای حل این مشکل ارائه و فنون درمانگری را نیز تحلیل و تبیین نمود. نتایج پژوهش نشان داد که تصورات منفی در پدیدآیی روابط آسیب‌زا بین همسران تأثیر قابل توجهی دارد. از این رو، تصورات منفی یکی از وجوه روابط همسران است که مورد توجه اسلام واقع شده و متون روان‌شناسی نیز بر آن تأکید دارند. فنون درمانی که طی پژوهش حاضر از منابع اسلام و روان شناسی استخراج شد عبارتند از: مواجهه تجسمی، تصویرپردازی مثبت، تصور بالاترین حد، تصورات ذهنی هدایت شده، تجسم خلاق، دعا و انس با خداوند، تصویرپردازی مثبت از اعمال، کسب تفکر یقینی، تصویرپردازی صورت باطنی عمل و تصویرپردازی عواقب عمل، و هدایت خودگویی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Role of Negative Imaginations in the Couples' Relationships and Its Therapy Solutions from Islamic and Psychological Views

نویسندگان [English]

  • mohamad dolat khah 1
  • Masoud Janbozorgi 2
  • naser saghaye beriya 3
  • kazem rasolzadeh tabatabaeie 4
1 Assistant Professor of Educational Psychology, Faculty Member of Imam Khomeini Education and Research Institute, Qom, Iran. (Corresponding Author)
2 . Professor of Psychology, Research Institute of Hawzah and University, Qom, Iran.
3 Assistant Professor of Psychology, Faculty Member of Imam Khomeini Education and Research Institute, Qom, Iran.
4 Associate Professor of educational Psychology, Faculty Member of Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The present study seeks the Islamic teachings in order to explore the Islamic view on one of the most important aspects of the couples' relationships, imaginations, and examines the causative role of negative imaginations in the couples' relationships by identifying the related issues. In addition, it analyzes, with the help of descriptive-analytical method, the problems of couples regarding imaginations from the Islamic and psychological views. Then, this study determines the objectives of therapy, presents a nine-step therapy solution for the problems, and analyses the therapy techniques. The results of study showed that the negative imaginations have a significant effect on creating the problematic relationships between the couples. Therefore, one of the aspects of the couples' relationships emphasized by Islam and the psychological texts is the negative imaginations. The therapy techniques explored by the Islamic and psychological texts in this study are as follows: visual encounter, positive imagining, the highest level of imagination, guided mental imaginations, creative visualization, praying with God, positive imaginations of actions, reaching the certain thinking, imagining the inner aspect of actions and the consequences of actions, guiding the inner speech.

کلیدواژه‌ها [English]

  • imagination
  • visualization
  • mental imaginations
  • ambitions
  • multi-dimensional theory
  • couples' relationships

مراجع

 قرآن کریم
ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغة، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏، قم، چاپ: اول، 1404ق.
ابن بابویه، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه - قم، چاپ: دوم، 1413 ق.
آذربایجانی و همکاران (1382) روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، تهران، سمت، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
بارون، رابرت ودان، بیرن، نایلابرنسکاب (1388)روانشناسی اجتماعی، یوسف کریمی، تهران، نشر روان.
برنشتاین، فلیپ. چ، مارسی، ت برنشتاین، (1380) روش‌های درمانی مشکلات زناشویی، ترجمه پورعابدی و همکاران، گناباد، نشر مرندیز.
پاینده، ابو القاسم، نهج الفصاحة (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول صلى الله علیه و آله) - تهران، چاپ: چهارم، 1382ش.
پورمحسنی کلوری، فرشته(1389) طراحی برنامه توانمند سازی زوجین بر مبنای الگوی رضایتمندی زناشویی و مقایسه آن با برنامه توانمند سازی انریچ، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
جان بزرگی، مسعود و نوری، ناهید(1388) شیوه‌های درمانگری اضطراب و تنیدگی، تهران، سمت
جان بزرگی، مسعود(زیر چاپ) درمانگری چند بعدی معنوی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
جوادی آملی، عبدالله(1391) مفاتیح الحیاه، نشر اسراء، قم
 رحیمیان و همکاران(1387) لازاروس، روان درمانی چند وجهی، تهران، دانژه.
شیرانی، حمید رضا (1384) آرامش در زندگی، اصفهان، پویش اندیشه
طوسى، محمد بن الحسن‏، تهذیب الأحکام، دار الکتب الإسلامیه، تهران‏ سال چاپ: 1407 ق، چاپ چهارم‏
فکری، کاترین و شفیع آبادی، ‌عبد الله(1385) نقد و بررسی تصورات ذهنی هدایت شده سیمونتن، فصلنامه روانشناسی و علوم تربیتی، شماره 5.
قمی، عباس(1379) مفاتیح الجنان، انتشارات اسوه، تهران
کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی (ط - الإسلامیة) - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
گاوین، شاکتی(1383) تجسم خلاق، ترجمه گیتی خوشدل، تهران، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان
لازاروس، آرنولد (1389)، به سوی روان‌درمانی کوتاه مدت و فراگیر، ترجمه رعنا برومند، تهران، رسا.
مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار (ط - بیروت) - بیروت، چاپ: دوم، 1403 ق.
منادی، مرتضی(1383) تأثیر تصورات و تعاریف مشابه زوجین در رضایت از زندگی زناشویی از دیدگاه زنان، مجله مطالعات زنان، سال دوم، شماره 4، بهار 83
نورى، حسین بن محمد تقى، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل - قم، چاپ: اول، 1408ق
ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسى، مجموعة ورّام - قم، چاپ: اول، 1410 ق.
هاروی، مایکل (1388) کتاب جامع زوج درمانی، ترجمه خدابخش احمدی و همکاران، تهران، دانژه.
هالفورد، کیم(1387) زوج درمانی کوتاه مدت، مصطفی تبریزی و همکاران، تهران، فراروان
یونسی، سید جلال(1387)، درمان ناهنجاری های روانی در کودکان، نوجوانان و خانواده‌ها، تهران، انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
 
 
Bradbury, T. N. and fincham, F. D. (1990). Attributions in marriage: Review and critique psychological Bulletin, 107, 3-33.
Cohen, O. , Geron, Y. , & Farchi, A. (2010). A Typology of Marita Quality of Enduring Marriages in Israel. Journal of Family Issues, 31(6) 727-747.
Fenel, D. L. (1993). Characteristics of long-term first marriage. Journal of Mental Health Coundeling, 15, 446-460.
Fincham, F. D. and Osborne, L. N. (1995). Preinteraction expectations, marital satisfaction and accessibility: A new look at sentiment override. Journal of family psychology, 9, 3-14.
Karney, B. R. , & Bradbury, T. N. (1995). The longitudinal course of marital quality and stability: a review of theory, method and research. Psychological Bulletin, 118(1), 3-34.
Osgarby, S. M and Halford, W. K. (2000). Memory bias and couple relationship satisfaction. Manuscript submitted for publication.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار