رابطه جنسیت و اضطراب آشکار و پنهان: نقش دلبستگی به خدا و پایگاه هویت من

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی موسسه امام خمینی (ق.س.) و پژوهشگر مقیم مرکز تحقیقات زن و خانواده، قم، ایران. (نویسنده مسئول)

2 استادیار روان شناسی تربیتی، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین جنسیت و اضطراب آشکار و پنهان با تأکید بر نقش تعدیل‌کنندگی دلبستگی به خدا و پایگاه هویت من در دانشجویان دانشگاه قم انجام شد. در این مطالعه همبستگی، تعداد 370 نفر دانشجو (190 پسر و 180 دختر) از میان دانشجویان دانشگاه قم انتخاب شدند و به آزمون گسترش‌یافته عینی پایگاه هویت من، دلبستگی به خدا و پرسش­نامه اضطراب کتل پاسخ دادند. نتایج نشان داد که بین جنسیت و اضطراب رابطه معناداری وجود ندارد و جنسیت پیش‌بینی‌کننده معناداری برای اضطراب نیست، اما هویت تحقق‌یافته، هویت بحران‌زده و دلبستگی به خدا با اضطراب رابطه داشته و به طور معناداری می‌توانند اضطراب را پیش‌بینی نمایند. بر اساس نتایج رگرسیون چندگانه سلسله مراتبی، اثر متقابل جنسیت و هویت تحقق‌یافته و نیز اثر متقابل جنسیت و هویت بحران‌زده برای اضطراب آشکار معنادار بود، ولی برای اضطراب پنهان معنادار نبود. به علاوه، اثر متقابل جنسیت و دلبستگی به خدا برای اضطراب معنادار نبود. همچنین نتایج نشان داد که جنسیت همراه با هویت و دلبستگی به خدا مقدار اندکی به واریانس تبیین‌شده اضطراب آشکار و پنهان می‌افزاید که قابل توجه نیست. بنابراین، می‌توان گفت که احتمالاً نمی‌توان اضطراب را به جنسیت نسبت داد، بلکه متغیرهای دیگری مانند پایگاه هویت من و دلبستگی به خدا نقش مهم‌تری در تبیین اضطراب دارند که می‌توان آنها را متغیر پیش‌بین برای اضطراب معرفی کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Relationship between the Gender and State-Trait Anxiety: the Role of Attachment to God and Ego Identity Status

نویسندگان [English]

  • Abbas Ayenehchi 1
  • Hamid Reza Hasanabadi 2
1 Ph.D. Student in Psychology, Imam Khomeini Educational Research Institute and the Researcher of Woman & Family Research Center, Qom, Iran. (Corresponding Author)
2 Assistant Professor of Educational Psychology, Faculty Member of Kharazmi University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

This research was conducted with the aim of investigating the relationship between the gender and state-trait anxiety with an emphasis on the role of attachment to God and ego identity status as moderators among the students of University of Qom. In this correlational research, 370 students (190 boys and 180 girls) were selected and responded to the Extended Objective Measure of Ego Identity Status (EOM-EIS-2), Attachment To God (ATG-37), and Cattle Anxiety Questionnaire (CAQ). The results showed that there is not a significant relationship between the gender and anxiety and the gender can not significantly predict the anxiety. The identity achievement, identity moratorium, and attachment to God have a relationship with the anxiety and they can significantly predict the anxiety. According to the hierarchical multiple regression analysis, the interaction effect of gender and identity achievement as well as the interaction effect of gender and identity moratorium on the state anxiety was significant and on the trait anxiety was insignificant. In addition, the gender, identity, and attachment to God increased the explained variance of state-trait anxiety by a small amount which was not meaningful. Therefore, it can be said that the gender may not have a relationship with the anxiety and other variables such as the ego identity status and attachment to God may play more important role in predicting the anxiety and they could be the predictor variables of anxiety.

مراجع

  1. اختری، طاهره (1389). رابطه اضطراب یادگیری زبان عربی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه‌های شهر تهران بر حسب جنسیت و رشته تحصیلی. نشریه دانش و رفتار، 3(20)، 313-324.
  2. اسمخانی اکبری‌نژاد، هادی.، اعتمادی، احمد.، و نصیرنژاد، فریبا (1393). اثربخشی واقعیت‌درمانی به شیوه گروهی بر اضطراب زنان. مطالعات روان‌شناختی، 2(10)، 73-87.
  3. اسمخانی اکبری‌نژاد، هادی.، نصیرنژاد، فریبا.، و اعتمادی، احمد (1388). بررسی رابطه حمایت اجتماعی والدین و سبک‌های فرزندپروری با هویت و سلامت روانی فرزندان. نشریه زن و مطالعات خانواده، 6(2)، 9-27.
  4. آقاجانی، محمدحسن.، فرزاد، ولی‌الله.، و شهرآرای، مهرناز (1387). مقایسه سبک‌های هویت دانشجویان دانشگاه‌های دولتی شهر تهران بر اساس جنسیت، رشته تحصیلی و بومی و غیربومی بودن. نشریه دانش و پژوهش در روان‌شناسی، 38، 135-164.
  5. آقامحمدیان شعرباف، حمیدرضا.، و شیخ‌روحانی، سعید (1388). مقایسه میزان اضطراب در پایگاه‌های هویت. نشریه دانش و رفتار، 37(16)، 9-20.
  6. برزگربفرویی، مرتضی.، جان‌بزرگی، مسعود.، و نیوشا، بهشته (1391). نقش پایبندی مذهبی و جنسیت در اضطراب امتحان. نشریه مطالعات اسلام و روان‌شناسی، 10(6)، 43-61.
  7. بهاری، سیف­الله.، فرکیش، چه‌گور (1388). رابطه بین هویت فردی، سبک‌های دلبستگی با بهزیستی روان‌شناختی در جوانان، نشریه اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی، 2(4)، 49-63.
  8. بیرامی، منصور (1389). مقایسه سبک‌های هویت، انواع هویت در دانشجویان دختر و پسر. نشریه روان‌شناسی دانشگاه تبریز، 20(5)، 28-46.
  9. پرون، بورلی.، و پرون، میشل (1384). روان‌شناسی بالینی. مترجم: دادستان، پریرخ.، و منصور، محمود. تهران: بعثت.
  10. ترابی، سیدسعید.، محمدی‌فر، محمدعلی.، خسروی، معصومه.، شایان، نسرم.، و محمدجانی، هیوا (1391). بررسی نقش اضطراب ریاضی بر عملکرد در درس ریاضی و نقش جنسیت. نشریه فناوری آموزش، 3(7)، 200-204.
  11. جعفری، هاله.، بقایی، مژگان.، کاظم‌نژادلیلی، احسان.، و صدقی‌ثابت، میترا (1393). بررسی سطح اضطراب بیماران تحت مداخلات الکتروفیزیولوژی و عوامل مرتبط با آن. نشریه بالینی پرستاری و مامایی، 1(3)، 47-53.
  12. حکمی، محمد.، ثابت، مهرداد.، صیرفی، محمدرضا (1391). تبیین رابطه مؤلفه‌های هویت با سلامت روانی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی کرج. نشریه یافته‌های نو در روان‌شناسی، 25(8)، 17-26.
  13. حیدری، اسفندیار.، خلیلی شرفه، فاطمه.، و خداپناهی، محمدکریم (1388). رابطه مذهب با اضطراب مرگ و هیجان‌خواهی. نشریه روان‌شناسی، 3(13)، 325-341.
  14. خزایی، حبیب الله.، رضایی، منصور.، قدمی، محمدرسول.، و طهماسیان، مسعود (1388). رابطه بین سطوح ارزش‌های مذهبی و میزان اضطراب در دانشجویان. نشریه بهبود، 1(14)، 66-72.
  15. دانشورپور، زهره.، تاجیک اسماعیلی، عزیزالله.، شهرآرای، مهرناز.، فرزاد، ولی‌الله.، و شکری، امید (1386). تفاوت‌های جنسی در صمیمیت اجتماعی: نقش سبک‌های هویت. نشریه روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 4(13)، 393-404.
  16. داودی، ایران.، نرگسی، فریده.، و مهرابی‌زاده هنرمند، مهناز (1391). تفاوت‌های جنسیتی در اضطراب سلامتی و باورهای ناکارآمد مرتبط با آن: با کنترل متغیر سن. روان‌شناسی سلامت، 3(11)، 30-38.
  17. رحیمی، مهرک.، و یداللهی، سمانه (1390). رابطه اضطراب رایانه دانش‌آموزان دوره متوسطه با رشته تحصیلی، جنسیت و پیشرفت درسی زبان انگلیسی. نشریه نوآوری‌های آموزشی، 39(10)، 51-73.
  18. رحیمی‌نژاد، عباس.، برجعلی‌لو، سمیه.، یزدانی ورزنه، محمدجواد.، فراهانی، حجت‌اله.، و امانی، حبیب (1391). اثر سبک‌های هویت بر افسردگی، اضطراب، و استرس دانشجویان: نقش واسطه‌ای تعهد هویت. نشریه روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 2(9)، 1-16.
  19. رضایی، امیرموسی.، ناجی اصفهانی، همایون.، مومنی قلعه قاسمی، طاهره.، و امین الرعایا، مهین (1391). بررسی ارتباط جهت‌گیری مذهبی با اضطراب و افسردگی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. نشریه تحقیقات علوم رفتاری، 6(10)، 509-519.
  20. سرآبادانی تفرشی، لیلا.، بلوردی، اکبر.، و قیاسی، محمد (1390). بررسی رابطه اضطراب رایانه‌ای با انگیزه پیشرفت تحصیلی، عزت نفس و جنسیت دانشجویان جانباز و ایثارگر شهر تهران: سال 1389. نشریه طب جانباز، 13(4)، 16-23.
  21. سرمد، زهره.، بازرگان، عباس.، و حجازی، الهه (1394). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: انتشارات آگاه.
  22. شعیری، محمدرضا.، ملامیرزایی، محمدعلی.، پروری، مریم.، شه‌مرادی، فاطمه.، و هاشمی، اختر (1383). مطالعه اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی با توجه به جنسیت و رشته تحصیلی در دانش‌آموزان. نشریه دانش و رفتار، 6(11)، 55-62.
  23. شکرکن، حسین.، امیدیان، مرتضی.، نجاریان، بهمن.، و حقیقی، جمال (1380). بررسی و مقایسه انواع هویت در ابعاد اعتقادی و روابط بین فردی در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه شهید چمران اهواز. نشریه علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 1 و 2(8)، 73-98.
  24. شمس اسفندآباد، حسن.، کاکاوند، علیرضا.، و ترابی، زهرا (1390). رابطه سبک‌های دلبستگی و هویت با سلامت عمومی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پیش‌دانشگاهی شهر قزوین. اندیشه‌های نوین تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا،2(7)، 107-128.
  25. شهابی‎‌زاده، فاطمه (1394). مدل علی راهبردهای مقابله مذهبی، نقش کارکرد خانواده و دلبستگی به خدا. مطالعات روان‌شناختی دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهراء، 2(11)، 136- 165.
  26. شیخ، مهدی.، احمدی، خدابخش.، غباری‌بناب، باقر.، و احمدی‌زاده، محمدجواد (1391). نقش دلبستگی به خدا در سخت‌رویی و عزت نفس اجتماعی کارکنان نظامی. نشریه پرستار و پزشک در رزم، 3(4)، 146-152.
  27. عسگریان مقدم زنجانی، هما.، باقری، فریبرز.، جزایری، سیدمجتبی.، ترکمان، محمد.، و امیری، حمید (1392). مقایسه هوش هیجانی و سبک‌های هویت در زنان مبتلا به اختلال افسردگی اساسی و زنان عادی. نشریه دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 2(14)، 109-119.
  28. علیائی، زهرا.، سامانی، سیامک.، و فانی، حجت الله (1390). بررسی روایی و پایایی مقیاس دلبستگی به خدا. نشریه روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 2(3)، 65-81 .
  29. غباری‌بناب، باقر.، و حدادی کوهسار، علی‌اکبر (1390). دلبستگی به خدا در بافت فرهنگ اسلامی: پایه‌های نظری، ساخت و رواسازی ابزار اندازه‌گیری. نشریه روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 1(4)، 81-106.
  30. فتحی آشتیانی، علی.، محمدی، بهاره.، و فتحی آشتیانی، مینا (1395). آزمون‌های روان‌شناختی. تهران: انتشارات بعثت.
  31. مصطفی‌زاده، عباس.، جهان‌سیر، خسرو.، و اشرفی، سیامک (1388). مقایسه میزان اضطراب امتحان در دانشجویان ورزشکار و غیرورزشکار دختر وپسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد بناب، نشریه علوم تربیتی، 7(2)، 203-220.
  32. منصورنژاد، زهرا.، و کجباف، محمدباقر (1391). رابطه بین جهت‌گیری مذهبی و جنسیت، با اضطراب مرگ در میان دانشجویان. نشریه پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 1(2)، 55-64.
  33. میکائیلی منیع، فرزانه (1388). رابطه سبک‌های هویت، تعهد هویت و جنسیت با سازگاری دانشجویان با دانشگاه. مطالعات روان‌شناختی دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا، 2(6)، 51-74.
  34. نوروزی بردجی، شهربانو (1377). بررسی میزان اضطراب بین دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه شیراز و رابطه آن با سن، جنس، وضعیت تأهل، وضعیت اقتصادی و رشته تحصیلی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.
  35. هاشمی، سهیلا (1393). بررسی سبک‌های هویت و تعهد دانشجویان بر اساس الگوی ساخت هویت برزونسکی و رابطه آن با خردمندی در فرآیند حل مسئله. مطالعات روان‌شناختی دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهراء، 1(10)، 110-136.
  36. یعقوبی، حسن.، سهرابی، فرامرز.، و محمدزاده، علی (1391). مقایسه اثربخشی درمان شناختی- رفتاری و روان‌درمانی معنوی- مذهبی مبتنی بر آموزه‌های اسلام بر کاهش اضطراب آشکار دانشجویان. نشریه تحقیقات علوم رفتاری، 2(10)، 91-107.

 

  1. Argyle, M. (2000) .Psychology and religion. London: Routledge
  2. Beck, R., & McDonald, A. (2004). Attachment to God: The attachment to God inventory, tests of working model correspondence, and an exploration of faith group differences. Journal of Psychology and Theology, 32, 92-103.
  3. Belavich, T. G., & Pargament, K. I. (2002). The role of attachment in predicting spiritual loved one in surgery. Journal of Adult Development, 9(1), 13–29.
  4. Berzonsky, M. D., & Kuk, L. S., (2005). Identity Style, Psychological Maturity, and Academic Performance. Personality and Individual Differences, 39, 235-247.
  5. Bowlby, J. (1964). Attachment and loss. New York: Basic Books
  6. Fiengold, A. (1994). Gender Differences in Personality a Metanalysis. Psychological Bulletin, 16, 429-436.
  7. Fountoulakis, K. N., Siamouli, M., Magiria, S. & Kaprinis, G. (2008). Late-Life depression, religiosity, cerebral vascular disease. Cognitive impairment and attitudes towards death in the elderly: Interpreting the data. Medical hypotheses, 70, 493-496
  8. Gary R. (2015). APA Dictionary of Psychology. Published by American Psychological Association.
  9. Ginsberg, D. (2004). Women and anxiety disorders. CNS Spectrums, 9(9), 1–16.
  10. Granqvist, P., Mikulincer, M., & Shaver, P. R. (2010). Religion as attachment: Normative processes and individual differences. Personality and Social Psychology Review, 14, 49-59.
  11. Kirkpatrick, L. A. (1994). The role of attachment in religious belief and behavior. Advances in personal relationship, 5, 239-256.
  12. Kirkpatrick, L. A. (1999). Attachment and religious representation and behavior. New York: Gillford Press.
  13. Kirkpatrick, L. A., & Shaver, P. R. (1996). An attachment theoretical approach to romantic love and religious belief. Personality and Social Psychology Bulletin, 18, 266-275.
  14. Kroger, J. (1997). Identity in adolescence. The balance between self and others. London: Routledge.
  15. Luyckx, K., Goossens, L., & Soenens, B. (2006). A developmental contextual perspective on identity construction in emerging adulthood: Change dynamics in commitment formation and commitment evaluation. Developmental Psychology, 42, 366–380.
  16. Meeus, W. (1993). Occupational Identity Development, School performance and Social Support in Adolescence: Findings of a Dutch Study. Adolescence, 28 (112), 809 – 818.
  17. Mikulincer, M., Shaver, P. R., & Horesh, N. (2007). Attachment bases of emotional regulation and posttraumatic adjustment. Journal of Intellectual Disability Research, 47, 217–230.
  18. Montgomery, M. J. (2005). Psychological intimacy and identity: From early adolescence to emerging adulthood. Journal of Adolescent Research, 20, 346-374.
  19. Passmore, N. L., Fogarty, G. J., Bourke, C. J., & Baker-Evans, S. F. (2005). Parental bonding and identity style as correlates of self-esteem among adoptees and non-adoptees. FamRelat, 54 (4), 523-34.
  20. Rowatt, W. C., & Kirkpatrick, L. A. (2002). Two dimensions of attachment to God and their relation to affects, religiosity and personality constructs. Faculty. Wm. Edu/lakirk/roatt.html
  21. Schwartz, S. J. (2007). The structure of identity consolidation: Multiple correlated constructs or one super ordinate construct? Identity: Int J Theory Res, 7(1), 27-49.
  22. Sherr, L., & Lowrence, J. (2000). Women Health and the Mind. New York: John Wiely & Sons LTD.
  23. Sim, T. N., & Loh, B. S. M. (2003). Attachment to God: Measurement and dynamics. Journal of Social and Personal Relationships, 20(3), 373-389.
  24. Tamres, T. L. (2002). Sex differences in coping behavior. Personality and Social Psychology Review, 6(1), 2–30.
  25. Taylor, S., & Asmundson, G. (2004). Treating health anxiety. New York: Guilford Press.
  26. Thorson, J. A., & Powell, F. C. (2006). Elements of death anxiety and meaning of death. Journal ofClinical Psychology, 44, 691-701.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار