تحلیل فقهی و کارکردهای روان شناختی صله رحم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری قرآن و روان‌شناسی، عضو گروه روان شناسی مؤسسه عالی علوم انسانی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران. (نویسنده مسئول)

2 استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

3 دانشیار روان شناسی تربیتی، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی حکم فقهی صله رحم و تحلیل کارکردهای روان­شناختی آن به شیوه توصیفی- تحلیلی انجام شد. به منظور دست­یابی به اهداف پژوهش، آیات و روایات صله رحم و دیدگاه علمای شیعه مورد کنکاش قرار گرفت. برای روشن نمودن دیدگاه اسلام درباه صله رحم، درک اهمیت و پایبندی عملی به آن، کارکردهای روان‌شناختی صله رحم تبیین شد. برای دستیابی به هدف مورد مطالعه، صله رحم در دو بخش مورد مطالعه قرار گرفت: در بخش اول مواردی همچون حرمت قطع رحم، وجوب پایین‌ترین مرتبه صله رحم در حق تمام ارحام (حتی کافر غیرحربی، فاسق و مخالف ناصبی)، استحباب صله مالی و سایر مراتب غیر دال بر دوستی در مورد آنان استنباط شد. در بخش دوم، کارکردهای روان‌شناختی صله رحم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان­دهنده کارکرهای مهم روان­شناختی همچون آرامش روانی، احساس ایمنی، ارضای نیازهای عاطفی، ارضای نیاز به محبت، تعلق به گروه، ابراز خود و احساس ارزش­مندی، شکوفایی استعدادها از طریق همانندسازی و الگوگیری، آموزش و رعایت هـنجارهای خانوادگی و اجتماعی، تسهیل فرایند اجتماعی شدن و درمان اضطراب اجتماعی، طی پایبندی به فریضه الهی صله رحم است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential Analysis and Psychological Functions of Maintaining Relations with Relatives

نویسندگان [English]

  • Jafar Houshyari 1
  • Seyed Ali Seyed Mousavi 2
  • Mohammad Mahdi Safouraei Parizi 3
1 Ph.D. Student in Quran and Psychology, Member of Psychology Group, Higher Education Institute of Humanities, Al-Mustafa International University, Qom, Iran. (Corresponding Author)
2 Assistant Professor of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty Member of Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
3 Associate Professor of Educational Psychology, Faculty Member of Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
چکیده [English]

The present research employed a descriptive-analytical method to investigate the jurisprudential rule of maintaining relations with relatives and its psychological functions; thus, the Quranic verses, narratives, and Shiite scholars' views, related to maintaining relations with relatives, were reviewed. To make the view of Islam on maintaining relations with relatives obvious, understanding the importance and practicality of maintaining relations with relatives and its psychological functions were explained; therefore, maintaining relations with relatives were discussed in two sections: in first section, following topics were explained: breaking relations with relatives is forbidden, the lowest level of maintaining relations with relatives, which is maintaining relations with all relatives (even non-Harbi unbelievers, debauchees, and Nasebi enemies) is obligated, and giving financial gifts to relatives and even other people is recommended. In second section, the psychological functions of maintaining relations with relatives were reviewed. According to the results, the most psychological functions of maintaining relations with relatives, as a divine duty, are as follows: mental relaxation, feeling of safety, satisfaction of emotional needs, satisfaction of the need for love, belonging to a group, self-expression and sense of being valuable, flourishing talents through simulation and modeling, education and observation of family and social norms, facilitating the process of socialization, and treatment of social anxiety.

کلیدواژه‌ها [English]

  • maintaining relations with relatives
  • jurisprudential analysis
  • psychological functions
  • jurisprudence
  • psychology

مراجع

  1. قرآن مجید (1378). مترجم: مکارم شیرازی، ناصر. دارالقرآن الکریم. قم.

    نهج البلاغه(1379). مترجم: دشتی، محمد. قم: انتشارات صحفی.

    1. ابن منظور، محمد بن مکرم (1408). لسان العرب. بیروت: دار احیاء تراث العربی.
    2. احمدی، محمدرضا (1380). نقش صله رحم در بهداشت‌ روانی. نشریه معرفت، 64(10)، 29 - 40.
    3. احمدی، محمدرضا.، و بشیری، ابوالقاسم (1379). نقش صله رحم در بهداشت روانی. نشریه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 1(4)، 41 - 47.
    4. پیشاهنگ، مژگان (1379). رابطه صله رحم با سازگاری اجتماعی نوجوانان. پایان­نامه کارشناسی ارشد روان­شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
    5. جوادی آملی، عبدالله (1373). تفسیر موضوعی قرآن کریم. تهران: مرکز نشر فرهنگی رجا.
    6. جوادی آملی، عبدالله (1378). تفسیر تسنیم. قم: مرکز نشر اسراء.
    7. حر عاملی، محمدبن حسن (1991). وسائل الشیعه. تهران: دار احیاء التـراث العـربی.
    8. حلی، محمدبن حسن (1387). ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد. قم: مطبعه العلمیه.
    9. دیماتئو، ‌ام رابین (1382). روان­شناسی سلامت. مترجم: موسوی: مهدی. تهران: سمت.

    10. راغب اصفهانی، حسین­بن محمد (1416). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دمشق.

    11. سیوطى، جلال الدین (1404). الدر المنثور فى تفسیر المأثور. قم: انتشارات کتابخانه آیت­الله مرعشى نجفى.

    12. شاملو، سعید (1392). بهداشت روانی. تهران: انتشارات رشد.

    13. صفورایی پاریزی، محمد مهدی (1388). صله رحم و کارآمدی خانواده. نشریه راه تربیت، 9، 155 -168.

    14. طاهری خرم آبادی، سید حسن (بی­تا). صله الرحم و قطیعتها. قم: نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.

    15. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1374). تفسیر المیزان. مترجم: موسوى همدانى، سید محمد باقر. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم.

    16. العاملی الکرکی، حسن­بن علی­بن عبدالعلی (1394). اطائب الکلم فی بیان صله الرحم. قم: نسخ خطی کتابخانه آیت­الله مرعشی نجفی: مطبعه مهر استوار.

    17. قاسمی­پور، یدالله.، غباری­بناب، باقر.، و فقیهی، علی­نقی (1386). آثار صله رحم از دیدگاه اسلام و روان­شناسی و کاربردهای تربیتی آن. نشریه تربیت اسلامی، 5(3)، 81 - 95.

    18. قرشی، علی اکبر (1387). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه.

    19. کلینی، محمدبن یعقوب (1367). فروع کافی. مترجم: غفاری، علی اکبر. قم: دارالکتب الاسلامی.

    20. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1384). بحارالانوار. تهران: دارالکتب الاسلامیه.

    21. محبی، سعید (1383). دائره المعارف تشیع. تهران: نشر شهید.

    22. محسنی، محمدآصف (1386). حدود الشریعه، المحرمات. قم: بوستان کتاب.

    23. مفید، محمدبن محمد (1372). المقنعه. قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.

    24. نراقی، ملامهدی (1963). جامع السـعادات. نجف: مطبعه النـجف الاشـرف.

    25. نوری طبرسی، حسین (1408). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: انتشارات آل‌ البیت.

    26. هوشیاری، جعفر.، و صفورایی پاریزی، محمد مهدی (1394). رابطه کارآمدی خانواده با بهزیستی روان­شناختی در دانشجویان و طلاب. نشریه پژوهش­نامه اسلامی زنان و خانواده، 9، 77 -92.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار