بررسی اثربخشی مداخلات تربیتی بر هویت اخلاقی دختران 14-18 سال؛ با تأکید بر چالش ها و محدودیت ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری روان شناسی دانشگاه اصفهان، مدیر گروه علمی- تربیتی روان شناسی، مجتمع آموزش عالی بنت الهدی، جامعه الصطفی العالمیه، قم، ایران.

2 دانشیار روان شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

3 دانشیار جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

یکی از چالش­های اخلاقی مهم که بهزیستی فردی و اجتماعی را با مخاطراتی روبه­رو کرده است، عدم تناسب شناخت اخلاقی با رفتار اخلاقی است. ازاین­رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی مداخلات تربیتی بر هویت اخلاق دختران نوجوان، به روش نیمه­آزمایشی با طرح پیش­­آزمون- پس­آزمون با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر دانش­آموزان دبیرستان­های دخترانه ناحیه یک شهر قم بود که یک دبیرستان به روش دردسترس (با توجه به موافقت اولیای دبیرستان برای اجرای پژوهش) برای گروه نمونه انتخاب شد. از میان کلاس­های این دبیرستان، پنج کلاس به صورت تصادفی انتخاب شد و تمامی دانش­آموزان این کلاس­ها پرسش­نامه هویت خویشتن را تکمیل نمودند. پس از بررسی نتایج پرسش­نامه تعداد سی نفر از دانش­آموزان که در طبقه هویت معوق قرار گرفتند برای دریافت مداخله پژوهش در دو گروه آزمایش و گروه گواه (پانزده نفردر گروه آزمایش و پانزده نفر در گروه گواه) گمارده شدند. یافته­ها به روش تحلیل کوواریانس تحلیل شد که نشان­دهنده تأثیر مثبت معنادار مداخله تربیتی بر هویت اخلاقی نوجوانان مبتلا به هویت معوق در پس­آزمون و پیگیری بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Investigation into the Effectiveness of Educational Interventions on the Moral Identity of 14-18 Year Old Girls; with an Emphasis on Challenges and Limitations

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Sharifi 1
  • Sholeh Amiri 2
  • Vahid Ghasemi 3
1 Ph.D. in Psychology University of Isfahan, Head of Scientific-Educational Group of Psychology, Bent al-Hoda University, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
2 Associate Professor of Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
3 Associate Professor of Sociology, Group of Social Sciences, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

One of the most important moral challenges that damages the personal and social well-being is the mismatch between moral knowledge and moral behavior; thus, this research was done with the aim of investigating the effectiveness of educational interventions on the moral identity of teenage girls and applied a quasi-experimental method and pretest-posttest design with a control group. The population consisted of high school girls in the city of Qom, zone 1, and one high school was selected as the sample by the convenience sampling (with an agreement with students' parents). Five classes were randomly selected among that high school classes and all students of these classes responded to ego identity questionnaire. After analyzing the questionnaires, 30 students, who were in the category of moratorium identity, were placed in two test and control groups of 15 to receive an intervention. The findings analyzed by the analysis of covariance showed that the educational intervention had a significant and positive effect on the moral identity of teenagers with a moratorium identity in posttest and follow-up phases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • educational interventions
  • moral identity
  • moratorium identity
  • teenagers

مراجع

آقاسلطانی، سوسن (1378). بررسی رابطه بین هویت و خلاقیت در میان دانشجویان سال اول دانشگاه تبریز. پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته روان­شناسی. دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی دانشگاه اصفهان. اصفهان.
آقامحمدیان، حمیدرضا.، و حسینی، سید مهران (1384). روان­شناسی بلوغ و نوجوانی- روان­شناسی رشد 2. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
باهنر، ناصر (1378). آموزش مفاهیم دینی همگام با روان‌شناسی رشد. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
بربا، میشل (1388). کلیدهای پرورش رفتار و ارزش­های اخلاقی در کودکان و نوجوانان. مترجم: فرود، فرناز. تهران: صابرین.
برگ، لورا (1386). روان­شناسی رشد. مترجم: سید محمدی، یحیی. تهران: ارسباران.
بشیری، ابوالقاسم (1383). نگاهی روان‏شناختی به آسیب‏شناسی دین‏باوری جوانان. نشریه معرفت، 87، 6-15.
بهشتی، محمد (1390). آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن.تهران: سمت.
بهشتی، محمد.، و فقیهی، علی نقی (1386). آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن. تهران: سمت.
توکلی، ماه­گل.، لطیفی، زهره.، و امیری، شعله (1388). بررسی ابعاد مختلف دین­داری و هویت اخلاقی در دانشجویان دانشگاه اصفهان. نشریه مطالعات اسلام و روان­شناسی، 3 (5)، 65-77.
جان­بزرگی، مسعود.، و نوری، ناهید (1387). آموزش اخلاق، رفتار اجتماعی و قانون­پذیری به کودکان. تهران: انتشارات ارجمند.
جهانگیرزاده، محمدرضا (1390). دیدگاه­های هویت- شخصیت و رفتاری­نگر در رشد اخلاقی. نشریه معرفت اخلاقی، 3 (1)، 65-88.
جهانی، جعفر (1386). بررسی تأثیرات برنامه آموزش فلسفه به کودکان در رشد منش­های اخلاقی دانش­آموزان. نشریه مطالعات برنامه­ریزی درسی، 2(7)، 36-59.
حسینی­زاده، سید علی.، و حاجی­ده­آبادی، علی (1386). بررسی مسائل تربیتی جوانان در روایات. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
شریفی، فاطمه.، فقیهی، علی­نقی.، و امیری، شعله (1393). تبیینهویتاخلاقیفردمنتظروراهکارهایپرورشآندرنوجوانان. نشریه پژوهش­های مهدوی، 3 (10)، 101-127.
عباسی قهرمانلو، عباس.، و صفدری، سعید (1394).تحلیل کواریانس و پیش‌فرض‌های استفاده از آن در تحقیقات علوم پزشکی. نشریه آموزش در علوم پزشکی،15(49)، 391-392.
عظیم­پور، علیرضا.، نیسی، عبدالکاظم.، شهنی ییلاق، منیجه.، ارشدی، نسرین.، و بشلیده، کیومرث (1393). اعتباریابی مقیاس اهمیت برای خویشتن هویت اخلاقی برای دانشجویان. نشریه شخصیت و تفاوت­های فردی، 3(4)، 19-38.
فرید، ابوالفضل.، سعدی­پور، اسماعیل.، کریمی، یوسف.، و فلسفی­نژاد، محمدرضا (1389). اثربخشی روش­های آموزش مستقیم، آموزش شناختی اخلاق، شفاف­سازی ارزش­ها و تلفیقی بر قضاوت اخلاقی دانش­آموزان. نشریه پژوهش­های نوین روان­شناختی، 5 (19)، 91-111.
کاکیا، لیدا (1389). تأثیر مشاوره گروهی مبتنی بر واقعیت­درمانی بر بحران هویت در دانش­آموزان دوره راهنمایی تحصیلی. نشریه اصول بهداشت روانی، 12(45)، 430-437.
کدیور، پروین (1382). روان­شناسی تربیتی. تهران: سمت.
کدیور، پروین.، اسلامی، عبدالله.، و فراهانی، محمدتقی (1383). بررسی رابطه ساختار تعاملات خانواده (عملکرد خانواده) با سبک­های مقابله با فشارهای دانش­آموزان پیش­دانشگاهی. نشریه روان­شناسی و علوم­تربیتی، 28 (69)، 97- 124.
محمدی مصیری، فرهاد.، حاجلو، نادر.، و عباسیان، مینا (1392). دین­داری و کیفیت رابطه با والدین با هویت اخلاقی - نقش تعدیل­کننده خود تنظیمی. نشریه روان­شناسی و دین، 6 (24)، 105- 117.
مرعشی، سید منصور.، صفایی مقدم، مسعود.، و خزامی، پروین (1389). بررسیتأثیراجرایبرنامهآموزشفلسفهبرایکودکانبهروش اجتماعپژوهشیبررشدقضاوتاخلاقی دانش­آموزانپایه پنجم ابتداییشهراهواز.  نشریه تفکر کودک، 1(1)، 83-102.
نوروزی، رضاعلی (1386). بررسیکارفلسفیباکودکانازدیدگاهدانش­آموزانمدارسشهراصفهان. نشریه نوآوری­هایآموزشی،6 (23)، 123-146.
Aquino, K., & Reed, A. (2002). The self-importance of moral identity. Journal of Personality and Social Psychology, 83(6),1423–1440.
Berkowitz, M. W.(1997(.The complete moral person: anatomy and formation, Moral issues in psychology: personslity contributions to selected peroblems. Lanham: University Press of America
Blasi, A. (1983). Moral cognition and moral action: A theoretical perspective. Developmental Review, 3, 121-178.
Blasi, A. (2004). Neither personality nor cognition: An alternative approach to the nature of the self. Mahwah, N. J: Erlbaum.
Damon, W. (1995). Greater expectations. New York: free press.
Hardy, S. A. (2008). What Is Moral Identity. London: Praeger
Hardy, S. a., & Carlo, G. (2005). Identity as a Source of moral motivation. Human development, 48, 232-256.
Hart, D. (2005). The development of moral identity. Lincoln: University of Nebraska press.
Hart, D., Atkins, R., & Ford, D. (1998). Urban America as a context for the development of moral identity in adolescence. Journal of Social Issues, 54, 513-530.
Hart, D.,& Atkins, R.(1999). Family influence on the formation of moral identity in adolescence. Journal of  Moral education, 28, (3), 375-386.
Lapsley, D. K. (2008). Moral Self-Identity as the Aim of Education.Handbook of Moral and Character Education. New York: Routledge.
Leaney, G., & Lynch, S. (2007). Fostering Values in the Philosophy Classroom. http//:www Fapsa. Org. Au/Files/Conference, Presenter-abstract. RTF.
Leaney, G., & Lynch, S. (2007). Fostering Values in the Philosophy Classroom. http//:www Fapsa. Org. Au/Files/Conference, Presenter-abstract.
Leonard, G. R. (2010). Moral identity in adolescent: A literature review. California: University of Asuza.
Matsuba, M. K., Murzyn, T., & Hart, D.(2014). Moral identity development and community. Handbook of Moral Development. New York: Psychological Press
Mehta, S., & Whitebread, D. (2005). Philosophy for Children and Moral Development in the India Context. Cambridge: University Press
Narvaez, D (2007). The science of virtue: Ethical expertise for morally-engaged citizenship. Manuscriptin preparation.
Narvaez, D. (2007). The science of virtue: Ethical expertise for morally-engaged citizenship. Manuscriptin preparation.
Nucci, L. P., & Narvaez, D. (2008). Handbook of Moral and Character Education.New York: Routledge.
Smetana, J. G. (2014). Social-Cognitive Domain Theory: Consistencies and Variations in Children's Moral and Social Judgments. New York: Psychological Press
Snarey, J., & Samuelson, P. (2008). Moral Education in the Cognitive Developmental Tradition: Lawrence Kohlberg’s Revolutionary Ideas. New York: Routledge.
Thompson, R. A., Meyer, S., & McGinley, M. (2014). understanding Values in Relationships: the development of conscience. New York: Psychological Press.
Walkel, L. J. (2002). The Model and Measure: An appraisal of the Minnesota Approach to Moral development. Journal of Moral Education

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار