حق مادری در اندیشه امام سجاد(ع) و حقوق بین الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق بین الملل، عضو هیئت علمی دانشگاه قم، قم، ایران.

2 دانشجوی کارشناس ارشد حقوق عمومی، دانشگاه قم، قم، ایران.

3 دانشجوی دکتری حقوق بین الملل. دانشگاه قم. قم، ایران.

چکیده

امروزه حقوق بین­الملل از رهگذر قطعنامه­های غیرالزام­آور مجمع عمومی سازمان ملل به «حق مادری»، توجه ویژه نشان داده است. بررسی مفهوم و مصادیق این حق در اسلام نیز در قالب حقوق زنان و مادران، بسیار دقیق­تر و با تفصیل بیشتر بررسی شده است، چنانکه در اندیشه­های امام سجاد(ع) تجلی ویژه­ایی یافته است. پژوهش حاضر از رهگذر تدقیق در اسلام و انگاره­های حقوقی بین­المللی به ایضاح مفهوم یادشده پرداخته است. بنا بر تقسیم هوفلدی، بیشترین حق مادری از نگاه حقوق بین­الملل، حق-آزادی است ولی در اسلام، این حق، حق- مطالبه دانسته می­شود و این حق در اسلام به مراتب والاتر است. از نظر گستره زمانی، حقوق بین­الملل، حق مادری را به دوره بارداری و عوارض ناشی از آن محدود می­داند و حق تربیت فرزند را هم با قیودی برای والدین به رسمیت می­شناسد، اما در رهیافت اسلامی که در اندیشه امام سجاد(ع) تبلور ویژه­ای یافته است، گستره حق مادری نه تنها محدود به دوره بارداری نیست، بلکه در زمان وفات وی نیز وجود دارد و بر حکومت، همسر، حقوق بین­الملل، قطعنامه­های مجمع عمومی سازمان ملل و فرزندان است که این حق را ادا کنند. بنابراین، حق مادری در اسلام به مراتب کامل­تر و مترقیانه­تر از آن چیزی است که در حقوق بین­الملل آمده است و ضروری است که حقوق بین­الملل از گزاره­های اسلامی دراین­باره بهره جوید. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Mothers' Right from the Viewpoint of Imam Sajad and International Law

نویسندگان [English]

  • Gholam Ali Ghasemi 1
  • Mahdi Zareei 2
  • Mohammad Setayeshpour 3
1 Associate Professor of International Law, Faculty Member of University of Qom, Qom, Iran, (Corresponding Author)
2 M.A. Student in Public Law, University of Qom, Qom, Iran.
3 Ph.D. Student in International Law, University of Qom, Qom, Iran.
چکیده [English]

Nowadays, the international law pays special attention to the mothers' right due to the non-binding resolutions of United Nations General Assembly. The concept and examples of this right, in the form of women's and mothers' rights, have been emphasized much more accurately in Islam, particularly, in the thoughts of Imam Sajad. This research explains the mothers' right with the help of Islam and international law. According to the Hohfeld's classification, from the viewpoint of international law, the most mothers' right is liberty; but from the Islamic view, it is very greater and it is the right to claim. In terms of time span, the international law limits the mothers' right to the pregnancy period and its complications and recognizes the right to the upbringing of the children as a parents' right, of course, with some constraints; but from the Islamic perspective, especially in the thoughts of Imam Sajad, not only is the mothers' right not limited to the pregnancy period, but it also continues till their death and the government, husband, international law, resolutions of United Nations General Assembly, and children should observe this right. Therefore, in Islam, the mothers' right is much more complete and progressive than what is in the international law and it is necessity for the international law to take advantage of Islamic teachings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mothers' right
  • Islamic perspective
  • Sahifeh Sajadieh
  • Imam Sajad
  • international law

مراجع

  1. قرآن کریم

    1. ابن منظور، محمد ابن مکرم (1369). لسان العرب. بیروت: دارالفکر.
    2. موسوی خمینی، روح الله (1378). صحیفه امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    3. امام رضا (ع) (1406). فقه‌الرضا. قم: آل البیت.
    4. امام زین العابدین (1384). صحیفه سجادیه. قم: منشور وحی.
    5. امام زین العابدین (1390). رساله الحقوق. قم: مشهور.
    6. امدی، عبدالواحد (1376). غرر الحکم. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    7. انصارى شیرازى، قدرت الله (1395). موسوعة أحکام الأطفال و أدلتها‌. قم: مرکز فقهى ائمه اطهار(ع).
    8. پورعبدالله، کبری.، حسینی، فروغ السادات.، و سیار، محمدمهدی (1392). گستره حق والدین بر تربیت کودک. نشریه مطالعات راهبردی زنان، 60، 195-240.
    9. پیوندی، غلامرضا (1390). حقوق کودک. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

    10. حرانی، ابن شعبه (1382). تحف العقول. مترجم: حسن‌زاده، صادق. قم: آل علی.

    11. حر عاملی، محمدابن حسن (1983). وسایل الشیعه. قم: آل‌البیت.

    12. خویی، ابوالقاسم (1397هـ.ق). تکملۀ المنهاج الصالحین. قم: مدینۀ العلم.

    13. رضوانی مفرد، احمد.، و زرنشان، احمد (1395)، حمایت از حق مادری. نشریه مطالعات حقوق عمومی، 2 (46)، 319-336.

    14. ری شهری، محمد (1386). میزان الحکمه. تهران: دارالحدیث.

    15. سلمان­پور، محمدجواد (1384). فرهنگ سازی امام سجاد(ع) با زبان دعا. نشریه اندیشه دینی، 17 (5)، 85-106.

    16. صدوق، محمد ابن بابویه (1405هـ .ق). من لایحضره الفقیه. بیروت: دارالأضواء.

    17. طالبی، محمدحسین.، و طالبی، علی (1393. انواع حق در دانش فلسفه حق. نشریه پژوهش‌های فلسفی-کلامی. 61 (16)، 7-32.

    18. عدنان الصواف، محمدشریف (2000م). حقوق الأولاد من منظار الشریعة. بیروت: دارالفکر المعاصر.

    19. عطار نیشابورى، فریدالدین (1394). تذکرة الأولیاء. تهران: هرمس‏.

    20. عمیدى حسینى، سیدعمید الدین‌بنمحمد اعرج (1416هـ.ق). کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد. قم: دفترانتشارات اسلامى.

    21. قپانچی، حسن علی (1374). شرح رسالة الحقوق امام سجاد(ع). قم: دارالتفسیر.

    22. قرطبی، محمد (1364). الجامع لاحکام القرآن و المبین. تهران: ناصرخسرو.

    23. مصباحی، غلامرضا (1381). راه‌های دست‌یابی به عزت اجتماعی. مشاهده شده در ensani.ir. 15/8/1396.

    24. مصباح یزدی، محمدتقی (1381). پرسش‌ها و پاسخ‌ها: ولایت فقیه و خبرگان. قم: مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى.

    25. میبدى، ابوالفضل (1371). کشف الأسرار و عدة الأبرار. تهران: انتشارات امیر کبیر.

    26. نجفی، محمدحسن (1981م)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. بیروت: دارإحیاء التراث.

    27. نوری، اعظم (1390). بررسی اشتغال زنان از دیدگاه اسلام. نشریه نامه جامعه، 85، 19-26.

    1.  Boulton, M. (1983). On Being A Mother. London: Tavistock,
    2. C183 Maternity Protection Convention (2000) (No. 183). https://www.ilo.org/dyn/normlex
    3.  Convention on the Rights of the Child (1989). https://www.ohchr.org/documents/professionalinterest/crc.pdf
    4. Cook, R., Mahmoud, J., & Fathalla, F. (1996). Advancing Reproductive Rights Beyond Cairo and Beijing. Guttmacher Institute, 3(22), 115-121.
    5. Discrimination (Employment and Occupation) Convention (1958). International Labour Organization. No. 111. https://www.ilo.org/dyn/normlex
    6. Folbre, N. (2001). The Invisible Heart Economics and Family Values. United States:  New Press.
    7. Hohfeld, W. (1919). Fundamental Legal Conceptions. New Haven: Yale University Press.
    8. Human Rights Council resolution June (2009). Preventable maternal mortality and morbidity and human rights. https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews
    9. Hosken, F. (1981). Towards a Defination of Womens Rights. Human rights Quarterly,2(3), 288-308.
    10. Hattery, A. ( 2001). Women, Work and Family Balancing and Weaving. United States: Sage Publications
    11. International Code of Marketing of Breast-Milk Substitutes (1981). https://www.who.int/nutrition/publications/code_english.pdf
    12. International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights (1996). https://www.ohchr.org/en/professionalinterest/pages/cescr.aspx
    13. IUnicefnnocenti Declaration (1990). On the Protection Promotion and Support of Breastfeeding Organization. 1952, No. 102. https://www.unicef.org/nutrition/files/ Innocenti_plus15_BreastfeedingReport.pdf
    14. Judith, G. (2015). Strengthening the human rights framework to protect breastfeeding a focus on CEDAW. International Breastfeeding Journal, 10(29), https://doi.org/10.1186/s13006-015-0054-5
    15. Knudsen, L. (2006). Reproductive Rights in a Global Context. United States: Vanderbilt Univercity Press.
    16. Maternity Protection Convention (2000). International Labour Organization. No. 183. https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=1000:12100:::NO:12100:P12100_INSTRUMENT_ID:312328 
    17. Millennium Development Goals (2000). www.who.int. 14/11/2017.
    18.   Sepúlveda, M., &  Banning, T. V.,  Gudmindsdóttir, G. D.,  Chamoun, C.,  Genugten, Willem, J. M., & et al  (2004). Human rights reference handbook. Costa Rica: University of Peace.
    19. Social Security (Minimum Standards) Convention, International Labour (1952). https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_INSTRUMENT_ID:312247
    20. Thomas H. B., & Adrienne l. R. (2009). Pregnant Employees, Working Mothers and the Workplace  –  Legislation, Social Change and Where we are Today. Journal of Law and Health, 22, 197-218.
    21. Universal Declaration of Human Rights. (1948). https://www.un.org/en/udhrbook/pdf/udhr_booklet_en_web.pdf

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار