ساختار شخصیت از دیدگاه قرآن و روان شناسی با تأکید بر تفاوت نظام ساختاری شخصیت زن و مرد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار روان شناسی تربیتی، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی- پژوهشی امام خمینی، قم، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی مفاهیم ساختاری شخصیت از دیدگاه قرآن و روان­شناسی با تأکید بر تفاوت نظام ساختاری شخصیت زن و مرد، به­شیوه توصیفی – تحلیلی انجام شد و در موارد استناد به آیات قرآن از روش تفسیری بهره­گرفت. بدین­منظور منابع تحقیق شامل کتاب­های شخصیت و پژوهش­هایی که در محدوده سال­های 2000 تا 2018 انجام شده است، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت که با بررسی­های انجام شده، پژوهشی که موضوع مطالعه حاضر در آن بررسی شده باشد، یافت نشد. یافته­های پژوهش حاضر نشان داد که روان­شناسان برای تبیین ساخت روانی از مفاهیم ساختاری متفاوتی استفاده کرده­اند که حاکی از ناهمگرایی نظریات آنهاست. تأمل در آموزه­های دینی نشان­دهنده این واقعیت است که هر فردی دارای ساخت روانی اولیه است که در ادبیات قرآن از آن به فطرت تعبیر شده است. سپس هر فرد به ساخت روانی ثانویه که نتیجه تعامل فطرت با عوامل محیطی است، دست می­یازد که از آن به شاکله تعبیر شده است. یافته­های پژوهش بیانگر این حقیقت است که زن و مرد از نظر ساخت روانی اولیه ویژگی­های فطری مشترکی دارند، اما از نظر ساخت روانی ثانویه، دارای دو نظام ساختاری متفاوتند به­گونه­ای که هم در بعد زیستی و هم در بعد روان­شناختی بین آنها تفاوت ادراکی، عاطفی و کنشی وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Structure of Personality from the View of Quran and Psychology with an Emphasis on the Difference between the Structural System of Women's and Men's Personality

نویسنده [English]

  • Abolghasem Bashiri
Assistant Professor of Educational Psychology, Faculty Member of Imam Khomeini Education and Research Institute, Qom, Iran.
چکیده [English]

This descriptive-analytical study was conducted with the purpose of investigating the structural concepts of personality from the view of Quran and psychology with an emphasis on the difference between the structural system of women's and men's personality. The interpretive method was applied for referring to the verses of Quran; thus, research sources, including personality books and studies which had been conducted during 2000-2018, were examined. After reviewing them, it was determined that there was no research that had examined the subject of this study. The findings of the present study show that psychologists have used different structural concepts for explaining mental structure that it indicates a kind of non-convergence in their theories. Thinking on religious teachings shows that each person has an early mental structure which is called Fitrat in Quranic literature. Then, each person obtains a secondary mental structure which is called Shakeleh after interaction between his/her Fitrat and environmental factors. The findings demonstrate that women and men have common natural traits in terms of the early mental structure, but they are different concerning the secondary mental structure and they have two different structural systems in which there are perceptual, emotional, and functional differences in terms of both biological and psychological dimensions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • structural concepts
  • personality
  • Shakeleh
  • Fitrat
  • mental structure
  • difference between women and men
  • Quran

مراجع

  1. * قرآن(1376). مترجم: مکارم شیرازی، ناصر. قم: انتشارات دارالقرآن الکریم.

    1.لوسی بغدادی، سیدمحمود (1415هـ.ق). تفسیر روح­المعانی. قم: انتشارات دارالکتب الاسلامی.

    2.ابن زکریا، ابوالحسن­بن احمد (1404هـ.ق). معجم مقاییس اللغة. قم: مرکز نشر اعلام اسلامی.

    3.عسگری، ابی هلال (1425هـ.ق). معجم الفروق اللغویة. انتشارات: جامعه مدرسین قم.

    4.احمدی، محمدرضا (1384). تفاوت زن و مرد از دیدگاه متون دینی و روان­شناسی. نشریه معرفت، شماره 86.

    5.ستیفن، رابینز (بی­تا). مدیریت رفتار سازمانی. تهران: بی­نا.

    6.بشیری، ابوالقاسم (1396). الگوی انسان کامل. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

    7.بشیری، ابوالقاسم (1397). مبانی انسان­شناسی روان­شناسی اسلامی. منتشر نشده.

    8.بشیری، ابوالقاسم (1391). درآمدی بر نظریه شخصیت بر مبنای اندیشه دینی. نشریه روان­شناسی و دین، 17، 5- 36.

    9.بشیری، ابوالقاسم.، و حیدری، مجتبی (1396). روان­شناسی شخصیت. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

    10.لارنس، پروین.، و الیور، جان (1386). شخصیت، نظریه و پژوهش. مترجم: کدیور، پروین.، و جوادی، جعفر. تهران: انتشارات آییژ.

    11.جوهری، اسماعیل­بن حمّار (1367). صحاح اللغة. قم: انتشارات امیری.

    12.جوادی­آملی، عبدالله (1390). فطرت در قرآن. قم: انتشارات اسراء.

    13.جعفری، محمدتقی (بی­تا). ارکان تعلیم و تربیت.بی­جا:مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.

    14.حسینی زبیدی، سید محمد مرتضی (1387). تاج العروس. قم: انتشارات دارالهدایة.

    15.موسوی خمینی، روح­الله (1368). چهل حدیث. قم: انتشارات نشر فرهنگی رجا.

    16.راغب اصفهانی (1412هـ.ق). معجم مفرادات الفاظ قرآن. بیروت: انتشارات دارالقلم.

    17.شولتز، دوان (1387). نظریه­های شخصیت. مترجم: کریمی، یوسف. تهران: انتشارات ارسباران.

    18.طباطبایی، محمدحسین (1415ق). المیزان. قم: انتشارات دارالکتاب الاسلامیه.

    19.طباطبایی، محمدحسین (1387). اصول فلسفه و روش رئالیسم. قم: انتشارات صدرا.

    20.محمدی ری شهری، محمد (1371). میزان الحکمة. مترجم: شیخی، حمیدرضا. قم: داراحدیث.

    21.مصباح­یزدی. محمدتقی (1385). پیش­نیازهای مدیریتی. قم: انتشارات آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

    22.مصباح­یزدی، محمدتقی (1389). آموزش فلسفه. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

    23.مصباح یزدی، محمدتقی (1387). خودشناسی برای خودسازی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

    24.مطهری، مرتضی (1380). مجموعه آثار. تهران: انتشارات صدرا.

    25.ورام، مسعودبن عیسی (1385). مجموعه ورام؛ آداب و اخلاق در اسلام. مترجم: عطایی. رضا. تهران: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.

    26.یونگ، کارل گوستاو (1386). اصول نظری و شیوه روان­شناسی تحلیلی یونگ. مترجم: رضاعی، فرزین. تهران: انتشارات ارجمند.

    27.مجلسی، محمدباقر (1413هـ.ق). بحارالانوار. بی­جا: بی­نا.

    28.رازی، فخرالدین (1404هـ.ق). تفسیر کبیر. بی­جا: بی­نا.

    29.مای لی. آر.، و ربرتو. پی (1387). ساخت، پدیدآیی و تحول شخصیت. مترجم: منصور، محمود. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

    1.  Allport, G. B. (1937). personality: A psychological interpretation. Holt: New York.
    2.  Cattle, A. B. (1970). the scientific, analysis of personality. Baltimore: Penguin.
    3.  Hielle, A. L., & Ziegler, J. D. (1981). personality theories. New York: Mcgraw Hill.
    4.  Kelly, G. A. (1955). The psychology of personal construct. New York: Norton.
    5.  Secherst, L., & Hackson, D. N. (1963). social intelligence and accuracy of interpersonal predictions. Journal of personality, 29, 34-50.
    6. Skinner, B. F. (1953). Science and human behavior. New York: Macmillan.

     

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار