اعتبار سنجی شهادت زوجین به نفع یکدیگر در محاکم قضایی از دیدگاه مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه آموزشی فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آیت‌الله العظمی بروجردی(ره)، بروجرد، ایران.

2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران. (نویسنده مسئول)

4 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه حقوق جزا، دانشگاه آیت‌الله العظمی بروجردی (ره)، بروجرد، ایران.

20.1001.1.25386190.1398.7.3.5.7

چکیده

عدم تهمت شاهد از جمله شرایط مورد نظر فقهای امامیه و اهل سنت به­‌منظور اعتبار شهادت است. برخلاف عدم تصریح قانونگذار به‌­شرط انتفاء تهمت در قانون مدنی، این مطلب از تبصره 2 ماده 1313 همان قانون قابل استنتاج است، ضمن اینکه بند 6 از ماده 155 آئین دادرسی کیفری، دال بر این اشتراط می‌­باشد. ارزش شهادت هر یک از زوجین به نفع دیگری، متأثر از شرط مزبور، ازجمله مسائلی است که مورد اختلاف آراء فقهاست. بنابر قول فقهای حنفیه، مالکیه و حنبلیه، چنین شهادتی منشأ اثر نبوده و فاقد اعتبار است و دیدگاه پذیرش این شهادت در بین مذاهب امامیه و شافعیه قوت بیشتری دارد. پژوهش حاضر با هدف واکاوی ارزش اثباتی چنین شهادتی، به ارزیابی آرای مطرح شده دراین‌­باره پرداخته است که به شیوه توصیفی – تحلیلی انجام شد. با بررسی انجام شده می‌­توان گفت که اماره قضایی به­‌شمار آوردن این شهادت، تقویت می‌­یابد. بنابراین، شهادت زوج و یا زوجه به نفع دیگری در صورتی ارزش و اعتبار دارد که به ضمیمه دلیلی دیگر باشد، به­‌گونه‌­ای که قاضی از مجموع شهادت زوج و یا زوجه و دلایل دیگر اعم از شهادت فردی دیگر، سوگند مدعی و غیره بتواند به علم برسد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Validation of Couples' Testimony in Favor of Each Other in the Courts from the Viewpoint of Islamic Religions

نویسندگان [English]

  • Javad Riahi 1
  • Hamid Asadi 2
  • Somayeh Nouri 3
  • Abdolhussein Dalvand 4
1 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Ayatollah Boroujerdi University, Boroujerd, Iran.
2 Ph.D. Student in Criminal Law and Criminology, Kharazmi University, Tehran, Iran.
3 Ph.D. Student in Criminal Law and Criminology, Kharazmi University, Tehran, Iran.
4 M. A. Student in Criminal Law, Ayatollah Boroujerdi University, Boroujerd, Iran.
چکیده [English]

From the viewpoint of Imamieh and Sunni jurists, the lack of defamation of witness is considered as a condition of the validity of testimony. Although legislator does not stipulate the lack of defamation as a condition in the Constitution, this matter can be deduced from note 2 of Article 1313 of the same rule as well as paragraph 6 of Article 155 of the Code of Criminal Procedure. The value of each of couples' testimony in favor of the other, affected by the mentioned condition, is one of the issues that jurists do not have an agreement with that. According to Hanafi, Maleki, and Hanbali jurists, such a testimony is not acceptable and from the viewpoint of Imami and Shafei religions, it is more acceptable. This descriptive-analytical study examined the presented ideas on this issue with the purpose of seeking the probative value of this testimony. Based on the results, what is raised is that this testimony can be taken into account as a judicial presumption. Therefore, if there are husband's or wife's testimony in favor of the other and one more evidence, that testimony will be valuable and valid, in which a judge can come to the conclusion by the sum of husband's or wife's testimony and one more evidence such as another person's testimony and a plaintiff's oath.

کلیدواژه‌ها [English]

  • lack of defamation
  • testimony
  • couples
  • Islamic religions

مراجع

قرآن کریم (1380). مترجم: فولادوند، محمد مهدی. قم: چاپخانه بزرگ قرآن کریم.
ابن ادریس حلى، محمدبن منصوربن احمد (1410 هـ.ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
ابن براج (قاضى)، عبد العزیز (1406 هـ.ق). المهذب. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
ابن قدامه مقدسی، عبدالله بن احمد (بی ‌تا). الشرح الکبیر على متن المقنع. بیروت: دارالکتاب العربی للنشر و التوزیع.
ابن منظور، محمدبن مکرم (1414 هـ.ق). لسان العرب. بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
اردبیلى، احمدبن محمد (1403 هـ.ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
اصبحی، مالک بن أنس (بی ‌تا). المدونة الکبرى. بیروت: دارالکتب العلمیة.
امامی، سیدحسن (1372).حقوق مدنی. تهران: انتشارات اسلامیه.
أمین أفندی، علی حیدر (بی ‌تا). درر الحکام فی شرح مجلة الأحکام. بیروت: دارالکتب العلمیه.
تفلیسی، ابوالفضل حبیش بن ابراهیم (1360). وجوه القرآن. بی ‌جا: چاپ بنیاد قرآن.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1372). ترمینولوژی حقوق. تهران: کتابخانه گنج دانش.
جوادی آملی، عبدالله (1375).زن در آیینه جلال و جمال. بی ‌جا: نشر اسراء.
حرعاملی، محمدبن حسن (1409هـ.ق). وسائل الشیعة. قم: مؤسسه آل البیت(ع). 
حلى، حسن بن یوسف بن مطهر (1420 هـ.ق). تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة. مشهد: مؤسسه آل البیت(ع).
حلى، یحیى بن سعید (1405 هـ.ق). الجامع للشرائع. قم: مؤسسه سید الشهداء العلمیه.
دسوقی مالکی، محمدبن احمد (بی ‌تا). حاشیه الدسوقی على الشرح الکبیر. بیروت: دارالفکر.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412 هـ.ق). مفردات الفاظ القرآن. لبنان: دارالعلم.
سبحانى تبریزى، جعفر (1418 هـ.ق). نظام القضاء و الشهادة فی الشریعة الإسلامیة الغراء. قم: مؤسسه امام صادق(ع).
سرخسی، محمدبن احمد (1406 هـ.ق). المبسوط.بیروت: دارالمعرفه.
شیخ نظام (1411 هـ.ق). الفتاوى الهندیة فی مذهب الامام الأعظم أبی حنیفة النعمان. بیروت: دارالفکر.
شیرازی، ابواسحاق ابراهیم علی بن یوسف (بی ‌تا). المهذب فی فقة الإمام الشافعی. بی ‌جا: بی ‌نا.
صالح، ابی فضل (1408 هـ.ق). مسائل الامام احمدبن حنبل. هند: الدارالعلمیه.
طوسى، محمدبن ‌حسن (الف. 1407 هـ.ق). تهذیب الأحکام. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
طوسى، محمدبن ‌حسن (ب. 1407 هـ.ق). الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
طوسى، محمدبن ‌حسن (1387 هـ.ق). المبسوط فی فقه الإمامیة. تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
عاملى (شهید اول)، محمدبن مکى (1417 هـ.ق). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
عاملى (شهید اول)، محمبن مکى (1410 هـ.ق). اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیه.بیروت: دارالتراث.
عاملى (شهید ثانى)، زین الدین بن على (1412 هـ.ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه. قم: کتابفروشى داورى.
عمرانی یمنی، یحیى بن أبی الخیر (1421 هـ.ق). البیان فی مذهب الإمام الشافعی. جده: دارالمنهاج.
غنیمی دمشقی، عبالغنی بن طالب (بی ‌تا). اللباب فی شرح الکتاب. بیروت: المکتبه العلمیه.
فاضل آبی، حسن بن ابى طالب یوسفى (1417 هـ.ق). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
فاضل هندى، محمدبن حسن (1416 هـ.ق).کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
قرافی، احمدبن إدریس (1994م). الذخیره. بیروت: دارالغرب.
قرشی، علی اکبر (1412 هـ.ق).  قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
کاظم ‌زاده، علی (1392). تفاوت حقوق زن و مرد در نظام حقوقی ایران. تهران: نشر میزان.
کلینى، محمدبن یعقوب (1407 هـ.ق). الکافی. تهران: داالکتب الاسلامیه.
مدنی، جلال ‌الدین (1372). ادله اثبات دعوی. تهران: کتابخانه گنج دانش.
مفید، محمدبن محمدبن نعمان (1413 هـ.ق). المقنعة. قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید.
نجفى، محمدحسن (1404 هـ.ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
نراقى، مولى احمد بن محمد مهدى (1415 هـ.ق). مستند الشیعه فی أحکام الشریعه. قم: مؤسسه آل البیت(ع).
نووی، یحیی ‌بن ‌شرف (1412 هـ.ق). روضة الطالبین و عمدة المفتین. بیروت: المکتب الإسلامی.
هندی غزنوی، عمربن إسحاق بن أحمد (1406 هـ.ق). الغرة المنیفة فی تحقیق بعض مسائل الإمام أبی حنیفة. بی ‌جا: مؤسسه الکتب الثقافیة.
یمنی زبیدی، ابوبکر بن علی (1322 هـ.ق). الجوهره النیره. بی ‌جا: المطبعه الخیریه.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار