اثرپذیری مذاهب فقهی اسلامی از فقه روایی حضرت فاطمه(س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد فقه مقارن و حقوق جزای اسلامی، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

اهل‌بیت پیامبر(ص) نزد مذاهب اسلامی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و فقهای مذاهب در موارد متعدد پیش از صدور فتوا، به اقوال و افعال رسیده از آنان مراجعه می‌کرده‌اند. حضرت فاطمه(س) به عنوان بارزترین شخصیت اهل‌بیت پیامبر(ص)، مورد اهتمام مذاهب اسلامی قرار دارد. در این نوشتار به روش توصیفی ـ تحلیلی، به چگونگی و میزان اثرپذیری مذاهب اسلامی از فقه روایی ایشان پرداخته شده است. از بررسی آنها پی می‌بریم که مذاهب اسلامی در موضوعات عبادی و خانواده از روایات حضرت فاطمه(س) اثر پذیرفته‌اند، به طوری که روایات ایشان به عنوان یک قول معتبر در کنار اقوال دیگر مورد بررسی قرار گرفته است. از جمله روایات حضرت فاطمه(س) که مذاهب اسلامی با استناد به آنها به صدور فتوا پرداخته‌اند، یا در صدور فتوای آنها اثرگذار بوده است، عبارتند از:غسل دادن زن متوفا توسط شوهرش، تعیین وقت اجابت دعا در روز جمعه، استفاده از تابوت برای میت زن، حکم انجام دادن عقیقه و تعیین کسی که بر برده زناکار اقامه حد می‌کند. استقاده از تابوت برای میت زن از اختصاصات فقهی حضرت فاطمه(س) می‌باشد که مورد استناد فقهای مذاهب اسلامی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Hazrat Fatemeh's Narrative Jurisprudence on Islamic Jurisprudential Denominations

نویسندگان [English]

  • Morteza Ghasemi Hamed 1
  • Ayoub Shafeipour 2
1 Assistant Professor of Quran & Hadith Sciences, University of Islamic Denominations, Tehran, Iran.
2 M.A. in Contemporary Jurisprudence and Islamic Criminal Law, University of Islamic Denominations, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The Prophet Mohammad's family has a special position in Islamic denominations and in several cases jurists of denominations have referred to their news before issuing a Fatwa. From the view of Islamic denominations, Hazrat Fatemeh is the most important person among the Prophet Mohammad's family. This descriptive-analytical research was conducted with the aim of investigating the subject that how and at what level Hazrat Fatemeh's narrative jurisprudence has affected Islamic jurisprudential denominations; thus, related studies, including articles, books, and jurisprudential and narrative sources, were examined. After reviewing them, it was determined that there was no study examining the subject of this research. The results showed that Islamic denominations have impressed by Hazrat Fatemeh's narratives in terms of family and worship issues, in such a way that her narratives as a valid statement have been examined like other ones. Among Hazrat Fatemeh's narratives by which Islamic denominations have issued Fatwas or impressed are as follows: washing late woman by her husband, scheduling a prayer time on Friday, using the coffin for woman corpse, the verdict of Aqiqah and appointing someone to impose a Hadd on an adulterous slave. Using the coffin for woman corpse is among Hazrat Fatemeh's particular jurisprudential cases cited by the jurists of Islamic denominations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hazrat Fatemeh
  • jurisprudential denominations
  • narrative jurisprudence
  • contemporary jurisprudence

مراجع

قرآن کریم(1385). مترجم: فولادوند، محمد مهدی. قم: چاپخانه بزرگ قرآن کریم.
ابن­ابی­شیبه، ابوبکر (1409هـ.ق). المصنف فی الأحادیث والآثار. ریاض: مکتبه الرشد.
ابن­بابویه، محمدبن علی (1403 هـ.ق). الخصال. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
ابن­بابویه، محمدبن علی (1403 هـ.ق). معانی الأخبار. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
ابن­بابویه، محمدبن علی (1413 هـ.ق). من لایحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى.­
ابن­جوزی، عبدالرحمن­بن علی (1421 هـ.ق). صفه الصفوه. قاهره: دارالحدیث.
ابن­حبان، محمد (1393 هـ.ق). الثقات. هند: دائره المعارف العثمانیه.
ابن­حبان، محمد (1414 هـ.ق). صحیح ابن­حبان. بیروت: مؤسسه الرساله.
ابن­حجر عسقلانی، احمدبن علی (1379 هـ.ق). فتح الباری شرح صحیح البخاری. بیروت: دارالمعرفه.
ابن­حجر عسقلانی، احمدبن علی (1415 هـ.ق). الإصابه فی تمییز الصحابه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن­حزم اندلسی، علی­بن احمد (بی­تا). المحلی بالآثار. بیروت: دارالفکر.
ابن­حنبل، احمد (1421 هـ.ق). مسند. بیروت: مؤسسه الرساله.
ابن‌شهرآشوب، محمدبن علی (1379). المناقب. قم: نشر علامه.
ابن‌طاووس، علی­بن موسی (1409 هـ.ق). إقبال الأعمال. تهران: دارالکتب­الإسلامیه‌.
ابن­عابدین، محمدامین­بن عمر (1412 هـ.ق). رد المحتار علی الدر المختار. بیروت: دارالفکر.
ابن­عبدالبر، یوسف­بن عبدالله (1387 هـ.ق). التمهید لما فی الموطأ من المعانی والأسانید. مغرب: وزاره عموم الأوقاف والشؤون الإسلامیه.
ابن­قدامه، عبدالله­بن احمد (1388 هـ.ق). المغنی. قاهره: مکتبه القاهره.
ابن­ماجه قزوینی، محمدبن یزید (بی­تا). سنن ابن­ماجه. بی­جا: دارإحیاء الکتب العربیه.
ابن­مرتضى، احمدبن یحیى (بی­تا). البحر الزخار. یمن: مکتبه الیمن.
ابن‌هشام، عبدالملک (1375 هـ.ق). السیره النبویه. مصر: مطبعه مصطفى البابی الحلبی وأولاده.
ابوداود سجستانی، سلیمان­بن اشعث (بی­تا). سنن ابی­داود. بیروت: المکتبه العصریه.
ابویوسف انصاری، یعقوب­بن ابراهیم (بی­تا). الآثار. بیروت: دارالکتب­العلمیه.
اربلی، علی­بن عیسی (1403 هـ.ق). کشف الغمه فی معرفه الأئمه. بیروت: دارالأضواء.
اطفیش، محمدبن یوسف (1407 هـ.ق). شرح النیل و شفاء العلیل. بی­جا: وزاره التراث القومی و الثقافه.
ألبانی، ناصرالدین (1405 هـ.ق). إرواء الغلیل فی تخریج أحادیث منار السبیل. بیروت: المکتب الإسلامی.
ألبانی، ناصرالدین (1415 هـ.ق). سلسله الأحادیث الصحیحه وشیء من فقهها وفوائدها. ریاض: مکتبه المعارف.
ألبانی، ناصرالدین (1421 هـ.ق). صحیح الترغیب والترهیب. ریاض: مکتبه­المعارف.
انصاری، اسماعیل (1428 هـ.ق). الموسوعه الکبری عن فاطمه الزهراء. قم: دلیل ما.
بخاری، محمدبن اسماعیل (1422 هـ.ق). صحیح البخاری. بی­جا: دارطوق النجاه.
بلاذری، احمدبن یحیی (1417 هـ.ق). أنساب الأشراف. بیروت: دارالفکر.
بلخی، نظام‌الدین (1310 هـ.ق). الفتاوی الهندیه. بیروت: دارالفکر.
بیهقی، احمدبن حسین (1424 هـ.ق). السنن الکبری. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ترمذی، محمدبن عیسی (1998م.). سنن ترمذی. بیروت: دارالغرب الإسلامی.
جصاص، احمدبن علی (1415 هـ.ق). أحکام القرآن. بیروت: دارالکتب­العلمیه.
حاکم نیشابوری، محمدبن عبدالله (1411 هـ.ق). المستدرک علی الصحیحین. بیروت: دارالکتب العلمیه.
حرعاملی، محمدبن حسن (1409 هـ.ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت(ع).
حطاب، محمدبن محمد (1412 هـ.ق). مواهب الجلیل فی شرح مختصر خلیل. بیروت: دارالفکر.
حلی، حسن­بن یوسف (1414 هـ.ق). تذکره الفقهاء. قم: مؤسسه آل البیت(ع)‌.
دارقطنی، علی­بن عمر (1424 هـ.ق). سنن دارقطنی. بیروت: مؤسسه الرساله.
دارمی، عبدالله­بن عبدالرحمن (1434 هـ.ق). سنن الدارمی. بیروت: دارالبشائر.
ذهبی، محمدبن احمد (1427 هـ.ق). سیر أعلام النبلاء. قاهره: دارالحدیث.
زیلعی، عبدالله­بن یوسف (1418 هـ.ق). نصب الرایه. بیروت: مؤسسه الریان.
سرخسی، محمدبن احمد (1414 هـ.ق). المبسوط. بیروت: دارالمعرفه.
شافعی، محمدبن ادریس (1410 هـ.ق). الأم. بیروت: دارالمعرفه.
شوکانی، محمدبن علی (1413 هـ.ق). نیل الأوطار. قاهره: دارالحدیث.
شهیدثانی، زین‌الدین­بن علی (1410 هـ.ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: کتاب فروشی داوری.
شهیدثانی، زین‌الدین­بن علی (1413 هـ.ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه.
صنعانی، احمدبن قاسم (بی­تا). التاج المذهب لأحکام المذهب. یمن: مکتبه الیمن الکبری.
صنعانی، عبدالرزاق­بن همام (1403 هـ.ق). المصنف. بیروت: المکتب الإسلامی.
طبرسی، فضل­بن حسن (1417 هـ.ق). إعلام الوری بأعلام الهدی. قم: مؤسسه آل البیت(ع).
طحاوی، احمدبن محمد (1415 هـ.ق). شرح مشکل الآثار. بیروت: مؤسسه الرساله.
طوسی، محمدبن حسن (1407 هـ.ق). الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
طوسی، محمدبن حسن (1411 هـ.ق). مصباح المتهجد. بیروت: مؤسسه فقه الشیعه‌.
طوسی، محمدبن حسن (1414 هـ.ق). الأمالی. قم: دارالثقافه.
عراقی، عبدالرحیم­بن حسین (بی­تا). طرح التثریب فی شرح التقریب. بیروت: دارالفکر.
عصامی، عبدالملک­بن حسین (1419 هـ.ق). سمط النجوم العوالی فی أنباء الأوائل و التوالی. بیروت: دارلکتب­العلمیه.
عمرانی، یحیی­بن ابی­الخیر (1421 هـ.ق). البیان فی مذهب الإمام الشافعی. جده: دارالمنهاج.
قلیوبی، احمدسلامه.، عمیره، احمد (1415 هـ.ق). حاشیتا قلیوبی و عمیره. بیروت: دارالفکر.
کاسانی، ابوبکربن مسعود (1406 هـ.ق). بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع. بیروت: دارالکتب­العلمیه.
کلینی، محمدبن یعقوب (1407 هـ.ق). الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
کوفی، فرات­بن ابراهیم (1410 هـ.ق). تفسیر فرات الکوفی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مالک بن انس (1406 هـ.ق). الموطأ. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
مالک بن انس (1415 هـ.ق). المدونه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ماوردی، علی­بن محمد (1419 هـ.ق). الحاوی الکبیر. بیروت: دارالکتب­العلمیه.­
متقی هندی، علی­بن حسام‌الدین (1401 هـ.ق). کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال. بیروت: مؤسسه الرساله.
مجلسی، محمدباقربن محمدتقی (بی­تا). بحار الأنوار. بی­جا: دارإحیاء التراث.
محقق حلی، جعفربن حسن (1408 هـ.ق). شرائع الإسلام. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
مزی، یوسف­بن عبدالرحمن (1400 هـ.ق). تهذیب الکمال فی أسماء الرجال. بیروت: مؤسسه الرساله.
منذری، عبدالعظیم بن عبدالقوی (1417 هـ.ق). الترغیب والترهیب من الحدیث الشریف. بیروت: دارالکتب العلمیه.
موسوی خمینی، سیدروح­الله (1425 هـ.ق). تحریر الوسیله. مترجم: اسلامی، علی. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
نجفی، محمدحسن (1404 هـ.ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
نسائی، احمدبن شعیب (1406 هـ.ق). سنن النسائی. حلب: مکتب المطبوعات الإسلامیه.
نسائی، احمدبن شعیب (1421 هـ.ق). السنن الکبری. بیروت: مؤسسه الرساله.
نفراوی، احمدبن غانم (1415 هـ.ق). الفواکه الدوانی. بیروت: دارالفکر.
نمری، یوسف­بن عبدالله (1412 هـ.ق). الاستیعاب فی معرفه الأصحاب. بیروت: دارالجیل.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار