خلاء کارآمدی و رضایتمندی زناشویی: پژوهشی کیفی از بررسی چالش‌های بهزیستی زناشویی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مشاوره، گروه مشاوره، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد، یزد، ایران.

2 استاد روانشناسی بالینی، دانشکده علوم انسانی،دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران.

3 دانشیار جامعه شناسی، گروه تعاون و رفاه اجتماعی،دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

4 دانشیار مشاوره، گروه مشاوره، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد یزد، یزد، ایران.

چکیده

بهزیستی زناشویی، مجموعه مهارت‌های زناشویی زوجین است که خلأ آنها بوجود آورنده چالش‌های بهزیستی زناشویی زوجین می باشد. از این رو پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالش‌های بهزیستی زناشویی و نحوه شکل گیری پدیده‌ کارآمدی و رضایتمندی زناشویی انجام شد. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش نظریه زمینه‌ای انجام گرفت و داده‌ها با استفاده از مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته جمع‌آوری گردید. جامعه‌ هدف پژوهش حاضر شامل تمامی متأهلین شهر شیراز در سال 1397 بود. نمونه‌‌های پژوهش به روش نمونه‌گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شد. برای تحلیل داده‌ها، اطلاعات جمع آوری شده کدبندی و موضوعات اصلی و مقولات هسته آنها شناسایی شد. یافته‌ها حاکی از شناسایی نه مقوله اصلی و دو مقوله هسته با عنوان خلأ مهارت‌های زندگی فردی و زوجی و خلأ رضایت زناشویی بود. نتایج نشان داد که خلأ مهارت‌های زندگی فردی و زوجی و خلأ رضایت زناشویی نشان دهنده کمبودمهارت‌ها، کمبود‌ها، کاستی‌ها، بی‌تفاوتی‌ها، عدم شناخت و عدم وجود همدلی در بین زوجین است که این موضوع خود منجر به نوعی ناکارآمدی و نارضایتی در زندگی زوجین شده و بنیان خانواده، استحکام خود را از دست می‌دهد و در نتیجه پدیده خلأ کارآمدی و رضایتمندی زناشویی را به عنوان یکی از چالش‌های مهم بهزیستی زناشویی به وجود می‌آورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Qualitative Research on Identifying Marital Well-Being Challenges (From the Gap of Marital Efficiency and Satisfaction to Marital Well-Being Challenges)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Baghban 1
  • Seyed Mahmoud Mirzamani 2
  • Seyed Alireza Afshani 3
  • Mohammad Hussein Falah 4
1 Ph.D. in Counseling, Department of Counseling, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Yazd Branch, Yazd, Iran,
2 Professor of Clinical Psychology, Faculty of Humanities, Science and Arts University, Yazd, Iran.
3 Associate Professor of Sociology, Department of Cooperation and Social Welfare, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran.
4 Associate Professor of Counseling, Department of Counseling, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Yazd Branch, Yazd, Iran.
چکیده [English]

The present qualitative research was conducted with the aim of identifying marital well-being challenges by the method of grounded theory and the data were collected via semi-constructed interviews. The population included all married people in Shiraz in 2018 and 22 people were purposefully selected as the sample, based on the theoretical saturation of the interview. For analyzing the data, the interviews were coded and the main and core themes were identified. According to the findings, the nine main themes were as follows: the gap of communication and interpersonal skills, sympathy, critical and creative thinking, coping and general well-being skills, decision-making and problem-solving skills, self-awareness; and sexual problems and marital relations, the shortage of happiness and love, and marital conflicts. In addition, the gap of individual and married life skills and the gap of marital satisfaction were identified as the two core themes. Based on the findings, it can be said that the lack of individual and married life skills and the marital dissatisfaction cause marital inefficiency and dissatisfaction in couples' life. That is an important challenge for marital well-being and the reduction of marital well-being will threaten the foundation of family.

کلیدواژه‌ها [English]

  • marital well-being
  • marital skills
  • life skills
  • marital efficiency and satisfaction

مراجع

قرآن کریم (1382).مترجم، الهی قمشه­ای، مهدی. تهران: دیل ما.
ابراهیمی، امرالله.، زین‌الدینی، سارا.، و مرآثی، محمدرضا (1391). ارتباط آسیب‌شناسی روانی روابط خانواده با آسیب­پذیری­شناختی. نشریه­دانشکده پزشکی اصفهان، 167(29)، 1-9.
اسماعیلی، مصطفی.، فانی، مهدی.، و کرمخانی، مرضیه(1395). ساختار مفهومی سلامت معنوی در منابع اسلامی. نشریه پژوهش در دین و سلامت، 3(1)، 91-101.
اصفهانی­اصل، مریم (1388). مقایسه سازگاری فردی و اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش­آموزان شاهد و غیرشاهد هدایت شده به اولویت‌های پنج­گانه طبق برنامه هدایت تحصیلی. طرح پژوهشی اجرا شده با همکاری اداره کل بنیاد شهید انقلاب اسلامی خوزستان (منتشر نشده).
تقدسی، محسن.، قنبری، افرا.، گیلاسی، حمیدرضا.، قنبری، افرا.، و طاهری­خرامه، زهرا (1394). ارتباط رضایت جنسی با کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به سندرم حاد کرونری. نشریه پرستاری داخلی و جراحی، 16(4)، 1-22.
تمنائی­فر، محمدرضا.، و منصوری­نیک، اعظم (1392). پیش‌بینی رضایت از زندگی بر اساس رگه‌های شخصیتی، حمایت اجتماعی و بهزیستی معنوی. نشریه پژوهش­های نوین روان­شناختی، 29(8)، 67-87.
توکلی، سوده.، و علی­پور، وحیده (1391). تأثیر طبیعت­درمانی بر شاخص­های بهزیستی. نشریه روان­شناختی زنان، 10(31)، 33- 49.  
جعفری، علیرضا (1388) بررسی اثر بخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی پیش از ازدواج بر افزایش رضایت زناشویی پس از ازدواج. نشریه علوم رفتاری، 2(1)، 31-51.
حسین­زاده، کاظم (1396). لزوم بازنگری در مفهوم سلامت و ابعاد آن از منظر دین اسلام. نشریه پژوهش در دین و سلامت، 36(2)، 1-7.
حمید، نجمه.، ابافت، حمیده.، و بنی­طی، عباس (1397). تأثیر آموزش مهارت‌های ارتباطی و حل مسئله مذهب­محور بر رضایت زناشویی زنان در آستانه طلاق. نشریه مطالعات زن و خانواده، 11(6)، 177-195.
دهشیری، غلامرضا.، و موسوی، سیده­فاطمه (1395). بررسی ویژگی­های روان­سنجی نسخه فارسی شاخص بهزیستی پنج سؤالی سازمان بهداشت جهانی. نشریه روان­شناسی بالینی،30(8)، 67-75.
زارعی، اقبال.، میرزایی، میترا.، و صادقی‌فرد، مریم (1397). ارائه مدلی جهت تببین نقش مهارت­های ارتباطی و مهارت­های حل مسئله در پیشگیری از آسیب­های روانی و اجتماعی با میانجیگری تعارضات خانوادگی. نشریه فرهنگ مشاوره و روان­درمانی، 35(9)، 1-26.
زارعی، اقبال.، میرزایی، میترا.، و صادقی­فرد، مریم (1397). بررسی نقش مهارت‌های ارتباطی و حل مسئله در پیشگیری از آسیب‌های روانی و با میانجیگری تعارضات خانوادگی. نشریه فرهنگ مشاوره و روان­درمانی، 35(9)، ۱-۲۶.
زینتی، علی (1384). فلسفه ازدواج در اسلام و مسیحیت. نشریه مطالعات راهبردی زنان ،‌27، 197- 227.
شیاسی، لیلا.، و خیاطان، فلور (1394) تأثیر مشاوره گروهی بخشش­محور بر سازگاری و کیفیت زندگی زنان مراجعه­کننده به مراکز مشاوره شهرستان نجف­آباد. نشریه دانش و پژوهش در روان­شناسی کاربردی، 60(16)، 34-42.
صدری دمیرچی، اسماعیل.، محمدی، نسیم.، فیاضی، مینا.، و افسر، ابراهیم (1396). بررسی رابطه بهزیستی روان­شناختی با جهت­گیری مذهبی و بخشش در دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی. نشریه پژوهش در دین و سلامت، 2(3)، 20-30.  
عروسی حویزی، علی­بن جمعه (1391). تفسیر نورالثقلین. قم: کتاب عتیق.
قادری، زهرا.، رفاهی، ژاله.، و باغبان، محمد (1394). تأثیر آموزش به شیوه رویکرد هیجان­مدار بر صمیمیت زوجین. نشریه دانش و پژوهش در روان­شناسی کاربردی، 60(16)،  77-83.
قادری، زهرا.، رفاهی، ژاله.، و باغبان، محمد (1394). تأثیر آموزش به شیوه رویکرد هیجان­مدار بر تعهد زوجین. نشریه پژوهش‌های روان­شناسی بالینی و مشاوره، 2(5)، 86-99.
قادری، زهرا.، رفاهی، ژاله.، و باغبان، محمد (1395). تأثیر آموزش به شیوه رویکرد هیجان­مدار بر میل زناشویی زوجین. نشریه پزشکی هرمزگان، 1(20)، 69-74.
کارخانه، معصومه.، و کارخانه، مریم (1394). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی بر کاهش دلزدگی زوجین شهر کرمانشاه. دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین­المللی پژوهش‌های نوین در علوم انسانی. تهران.
مجلسی، محمدباقر (1404 هـ.ق). بحارالانوار. بیروت: مؤسسه­الوفاء.
نجارزادگان، فاطمه.، و فرهادی، هادی (1398). اثربخشی کیفیت زندگی درمانگری بر مهارت­های ارتباطی، اعتیاد به فضای مجازی، رضایت زناشویی و خودنظم­جویی هیجانی در زوجین. نشریه علوم روان­شناختی، 74(18)، 247-256.
نوری، میرزاحسن (1382). مستدرک الوسائل. تهران: المکتبه­الاسلامیه.
Arita, M. T. (2008). Women couple relationship satisfaction: the impact of family structure and inter parental conflict. Unpublished doctoral dissertation. San Francisco University.
Bharath, S., & Kishore-Kumar, K. V. (2015). Empowering adolescents with life skills education in schools-School mental health program: Does it work? Indian Journal Psychiatry, 52 (4), 344–349.
Billington, J., Baron- Cohen, S., & Wheelwright, S. (2007). Cognitive style predicts entry in to physical sciences and humanities: Questionnaire and performance tests of empathy and systemizing. Journal of learning Individual Differences, 17, 260-268.
Bulanda, J. R., Brown J. S., & Yamashita, T. (2016). Marital quality, marital dissolution and mortality risk during the later life course. Social Science and Medicine, 165, 119-127.
Çag, P., Yildirim, I. (2018). The Mediator Role of Spousal Self-Disclosure in the Relationship between Marital Satisfaction and Spousal Support. Educational Sciences: Theory and Practice, 18 (3), 701 - 736.
Chae, S. E., Kang, G. (2018). Determinants of Older Korean Adults' Participation in Life-Long Learning Programmes and Life Satisfaction .International Journal of Lifelong Education, 37 (6), 689 – 700.
Demir, M. (2010). Close relationships and happiness among emerging adults. Journal of happiness studies, 11, 293-313.
Dush, K., Amato, P. R. (2005). Consequences of Relationship Status and Quality for Subjective Well-Being. Journal of Social and Personal, 22, 607 – 627
Halford, W. K., Hilpert, P., Bodenmann, G., Keithia, L., Larson, J., & Holman, T. (2015). Immediate Effect of Couple Relationship Education on Low-Satisfaction Couples: A Randomized Clinical Trial plus an Uncontrolled Trial Replication. Journal of behavior therapy, 64 (3), 409–421.
Karahan, T. F. ) 2007 (. The Effects of a Couple Communication Program on Passive Conflict Tendency among Married Couples. Educational Sciences: Theory & Practice, 7 (2), 845-858.
Karahan, T. F. )2009(. The Effects of a Couple Communication Program on the Conflict Resolution Skills and Active Conflict Tendencies of Turkish Couples. Journal of Sex & Marital Therapy, 35 (3), 220-229.
Kurdek, L. A. (1993). Predicting Marital Dissolution: A 5-Year Prospective Longitudinal Study of Newlywed Couples. Journal of Personality and Social Psychology, 64, 221-242.
Olson, D. H., Olson-Sigg, A., & Larson, P. (2008). The couple checkup: Finding your relationship strengths. TN: Nelson.
Reis, H. T., & Berscheid, E. (2000). The relationship Context of Human Behaviour and Development. Psychological Bullitin, 126 (6), 844-872.
Smith, GD., Yang, F. (2017). Stress, resilience and psychological well-being in Chinese undergraduate nursing students. Nurse Educ Today, 49, 90-5.
Stanley, S. M. (2007). Assessing couple and marital relationships: Beyond form and toward a deeper knowledge of function. Mahwah, NJ: Erlbaum.
Tas, I., Iskender, M. (2018) .An Examination of Meaning in Life, Satisfaction with Life, Self-Concept and Locus of Control among Teachers. Journal of Education and Training Studies, 6 (1), 21-31.
Ugur, E., Kaya, C., Ozcelik, B. (2019). Subjective Vitality Mediates the Relationship between Respect toward Partner and Subjective Happiness on Teachers. Universal Journal of Educational Researc,. 7 (1),126-132.
Vangelisti, A. L. (2004). Handbook of Family Communication. London: Lawrence Erlbaum Associates.
Yalcin, M. B., & Karahan, T. F. (2007). Effects of a Couple Communication Program (ccp) on marital adjustment. Journal of American Board of Family Medicine, 20(1), 36-44.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار