بررسی تطبیقی رشد و پرورش زنان در آراستگی و ناروشنگری آنان در نزاع و مخاصمه، در تفسیر فریقین و پژوهش‌های روان‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم قرآن و تفسیر، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی تهران، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی،مجتمع آموزش عالی کوثر، تهران، ایران.

3 کارشناس ارشد مشاورخانواده و ازدواج، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

مطابق دیدگاه بیشتر مفسران فریقین در آیه حلیه به ‌دو ویژگی زنان یعنی، پرورش در زینت و ناروشنگری در نزاع و خصومت‌ها تصریح شده است. بسیاری از مفسران اهل‌سنت و برخی مفسران شیعی این دو ویژگی را نشانه نقص‌ عقل‌ زنان دانسته‌اند، ولی بسیاری از مفسران شیعی باتوجه به ‌سایر آیات قرآن، آن را توصیفی واقعی از زنان می‌دانند. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی ضمن بررسی و نقد آرای مفسران، دیدگاه‌های ایشان را با یافته‌های جدید روان‌شناسی در منابع مکتوب مورد مطالعه و بررسی قرار داد. نتایج نشان داد که به دلالت مطابقی آیه حلیه در مقام اِخبار از واقعیت روانی زنان و توصیف طبیعت زنانه است که براساس حکمت الهی، برای بهروری زندگی خانوادگی طراحی شده است، ولی می‌توان به دلالت التزامی لازمه آن را ارایه این رهنمون به زنان دانست که به دو موضوع مهم در زندگی اشاره دارد: نخست اهمیت آراسته‌سازی درون‌خانوادگی در رشد و پرورش شخصیت زنانه و اهتمام ورزیدن به آن و دوم، اجتناب و دوری‌گزینی از موقعیت‌های خصومت‌آمیز در زندگی خانوادگی و اجتماعی که راهکاری برای استحکام نظام خانواده و کاستن از جدل‌های کلامی زن و مرد است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. قرآن‌‌کریم (1382). مترجم: فولادوند، محمدمهدی. قم: چاپخانه بزرگ قرآن کریم.
    1. نهج‌‌البلاغه (1374). مصحح: صالحی، صبحی. قم: مرکز البحوث الاسلامیه.
    2. ابن‏ابى‏زمنین، محمد (1424هـ.ق). تفسیر ابن ابى‌‌زمنین. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    3. ابن‌‌‌‌جزى، محمدبن احمد (1416هـ.ق). التسهیل لعلوم ‌‌التنزیل. بیروت: دار الارقم‌‌‌‌بن ‌‌ابی‌‌الارقم‏.
    4. ابن‌‌‌‌جوزى، عبدالرحمن‌بن علی (1422هـ.ق). زادالمسیر فی علم التفسیر.‏ بیروت‏: دارالکتاب ‌‌العربی.
    5. ابن‏خالویه، حسین (1413هـ.ق). اعراب‌‌ القراءات‌‌ السبع و عللها. قاهره: مکتبه الخانجی‏.
    6. ابن‌‌‌‌عاشور،‌ محمدطاهر (بی‌‌تا). التحریروالتنویر‏. بیروت‏: مؤسسه ‌‌التاریخ‏.
    7. ابن‏قتیبه، عبدالله (1423هـ.ق). تأویل مشکل‌‌القرآن‏. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    8. ابن‌‌‌‌کثیر، عمادالدین اسماعیل دمشقی (1419هـ.ق). تفسیرالقرآن ‌‌‌‌العظیم. بیروت‏: دارالکتب‌‌ العلمیه.
    9. ابن‌‌منظور، محمدبن مکرم (1414هـ.ق). لسان العرب. بیروت: دارصادر.
    10. ابوعبیده، معمر (1381). مجازالقرآن‏. محقق: سزگین. قاهره: مکتبه الخانجی.
    11. احمدی، محمدرضا (1384). تفاوت زن و مرد از منظر روان‌‌‌‌شناسی متون‌‌ دینی. نشریه معرفت، 97(15)، 66- 76.
    12. اسماعیلی‌‌زاده، عباس (1382). زن و روشن‌‌‌‌بینی در مقام مخاصمه تأملی در آیه 18سوره زخرف. نشریه پژوهش‌های قرآنی، 36 (9)، 226- 241.
    13. آبیارى، ابراهیم (1405هـ.ق). الموسوعه‌‌القرآنیه. قاهره‏: مؤسسه سجل‌‌العرب.
    14. بروجردى، حسین (1386). منابع فقه شیعه؛ ترجمه احادیث ‌‌الشیعه. تهران: فرهنگ ‌‌سبز.
    15. بروجردى، محمدابراهیم (1366). تفسیر جامع‏. تهران: صدر.
    16. بلخى، مقاتل‌‌بن‌‌سلیمان (1423هـ.ق). تفسیر مقاتل‏. بیروت: داراحیاء‌‌التراث.
    17. بیضاوى،‌عبدالله‌بن عمر (1418هـ.ق). انوارالتنزیل ‌‌و اسرارالتأویل‏.‏ بیروت: داراحیاء التراث ‌‌العربى.
    18. ثعلبى‌‌ نیشابورى، احمدبن محمد (1422هـ.ق). الکشف‌‌ و البیان. بیروت: دار احیاء التراث ‌‌‌‌العربی.
    19. ثقفى ‌‌‌‌تهرانى، محمد (1393). روان‌‌ جاوید. تهران: برهان.
    20. جزایرى، ابوبکر جابر (1416هـ.ق). ‏ایسر التفاسیر. مدینه منوره: مکتبه ‌‌العلوم و الحکم‏.
    21. حسینی، سیدهادی (1381). کتاب ‌‌زن. تهران: امیرکبیر.
    22. حقى ‌‌بروسوى، اسماعیل‏(بی‌‌تا). روح‌‌ البیان‏. بیروت: دارالفکر.
    23. حلی، ابن‌‌ادریس (1409هـ.ق). المنتخب من ‌‌تفسیر التبیان‏. قم: کتابخانه‌‌ آیت‌‌الله مرعشى.
    24. حوى، سعید (1424هـ.ق). الاساس‌‌ فى‌‌‌‌التفسیر. قاهره: دارالسلام.
    25. خررازى، ابوعبدالله (1420هـ.ق). مفاتیح‌‌الغیب‏. بیروت: داراحیاءالتراث‌‌العربی.
    26. خسروی‌ حسینی، غلامرضا (1381). ترجمه مفردات راغب. تهران: بی‌‌نا.
    27. خطیب، ‌‌عبدالکریم (بی‌‌تا). التفسیر القرآنى للقرآن. بیروت: دارالفکر العربی.
    28. دینورى، عبدالله (1424هـ.ق). تفسیر ابن وهب المسمى الواضح فى تفسیر القرآن‌‌الکریم‏. لبنان: دارالکتب العلمیه.
    29. رازى، ابوالفتوح (1408هـ.ق). روض‌‌الجنان و روح‌‌الجنان.‏ مشهد: آستان ‌‌قدس.
    30. راغب اصفهانى، حسین (1374). ‏مفردات الفاظ قرآن‏.‏ تهران: مرتضوی‏.
    31. رضایى اصفهانى، محمدعلی (1387). تفسیر قرآن‌‌ مهر.‏ قم: پژوهش‌‌هاى تفسیر و علوم قرآنى.
    32. زحیلى، وهبة‌بن مصفی (1418هـ.ق). التفسیر المنیر فى‌‌ العقیده. بیروت: دار الفکر المعاصر.
    33. زمخشرى، جارالله (1407هـ.ق). الکشاف. بیروت: دارالکتاب‌‌ العربی.
    34. سبزوارى نجفى،‌ شیخ محمد (1406هـ.ق). الجدید فى‌‌ تفسیر القرآن.‏ بیروت: دار التعارف للمطبوعات‏.
    35. سجادپور، مریم (1390). تفاوت مغز زنان و مردان. مشاهده شده در سایت تبیان، http://www.tebyan.net/newindex.aspx
    36. سمرقندى، نصر (1416هـ.ق). بحرالعلوم‏. لبنان: دار الفکر.
    37. سیدبن قطب، ابراهیم شاذلی (1412هـ.ق). فى ‌‌ظلال القرآن.‏ بیروت: دارالشروق‏.
    38. سیدکریمى‌‌حسینى، عباس (1382). تفسیر علیین. قم: اسوه.
    39. سیوطى، جلال‌الدین عبدالرحمن (1404هـ.ق). الدرالمنثور. قم: کتابخانه آیت‌‌الله مرعشى‏.
    40. شبر، سیدعبدالله (1412هـ.ق). تفسیر القرآن‌‌ الکریم.‏ بیروت: دار البلاغه للطباعه والنشر. ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
    41. شولتز، دوان‌‌پی (1387). نظریه‌‌های شخصیت. مترجم: سیدمحمدی، یحیی. تهران: نشری ویرایش. ‌‌‌‌
    42. طباطبایى، سیدمحمدحسین (1417هـ.ق). المیزان فى تفسیرالقرآن. قم: ‏دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین.
    43. طبرانى، سلیمان (2008). التفسیرالکبیر: تفسیرالقرآن العظیم. اردن: دارالکتاب الثقافی.
    44. طبرسى، مترجمان (1360). ترجمه مجمع ‌‌البیان‏. تهران: فراهانى.
    45. طبرسى، مترجمان (1365). مکارم ‌‌الأخلاق. تهران: فراهانى.
    46. طبرسى، مترجمان (1372). مجمع‌‌البیان فی تفسیرالقرآن. ‏تهران: ناصرخسرو.
    47. طبرى، محمدبن‌‌جریر (1412هـ.ق). جامع‌‌‌‌البیان. بیروت: دارالمعرفه.
    48. طوسی، محمد (بی‌‌تا). التبیان فی تفسیرالقرآن‏. بیروت: داراحیاءالتراث‌‌العربی.‏
    49. طیب، عبدالحسین (1378). اطیب‌‌ البیان. تهران: ناشر اسلام‏.
    50. عاملی، ابراهیم موثق (1360). تفسیر عاملى. تهران: صدوق.
    51. عروسى‌‌حویزى، عبد علی‌بن جمعه (1415هـ.ق). نورالثقلین‏. قم: اسماعیلیان‏.
    52. فراء، یحیى (1980). معانى‌‌القرآن. قاهره: الهیئة المصریه ‌‌العامة للکتاب.‏
    53. فراهیدى، خلیل‌‌بن احمد (1409هـ.ق). کتاب العین. قم: هجرت‏.
    54. فضل‌‌الله‌‌، محمدحسین (1419هـ.ق). من ‌‌وحى‌‌القرآن‏. بیروت: دارالملاک للطباعه.
    55. فیض‌‌کاشانی، ملامحسن (1415هـ.ق). تفسیرالصافى. تهران: الصدر.
    56. قرائتى، محسن (1383). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگى ‌‌درس‌‌هایى ‌‌از قرآن.
    57. قرشى، سیدعلی اکبر (1377). ‏احسن‌‌‌‌الحدیث‏. تهران: بنیاد بعثت‏.
    58. قرطبى، محمدبن احمد (1364). الجامع لأحکام ‌‌القرآن. تهران: ناصرخسرو.
    59. قمى،‌ علی‌بن ابراهیم (1363). تفسیر القمی‏. قم: دارالکتاب.
    60. قنبرپور، معصومه (1387). بررسی آیه 18 سوره زخرف. نشریه بینات، 59(15)، 6 –
    61. کری، جرالد (1389). نظریه ‌‌و کاربست روان‌‌‌‌درمانی. مترجم: ‌‌سیدمحمدی، یحیی، تهران: ارسباران.
    62. کاشانى، ملافتح‌‌الله (1336). منهج‌‌‌‌الصادقین. تهران: بی‌نا.
    63. کاشانى، ملافتح‌‌الله (1373). خلاصه المنهج‏. تهران: اسلامیه‏.
    64. کاشانى، ملافتح‌‌الله (1423هـ.ق). زبده التفاسیر. قم: بنیاد معارف‌‌ اسلامى.
    65. کاشفى‌‌سبزوارى، ملاحسین (1369). مواهب ‌‌علیه. تهران: اقبال‏.
    66. گنابادى، ملاسلطان محمد (1408هـ.ق). بیان ‌‌السعاده. بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات‏.
    67. ماوردى، محمدبن حبیب (بی‌‌تا). النکت‌‌و العیون. بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه.
    68. مجلسی، محمدتقی (1414هـ.ق). لوامع صاحبقرانى.‌‌ قم: مؤسسه‌‌ اسماعیلیان.
    69. مدرسی، ‌سید محمدتقی (1419هـ.ق). من هدى ‌‌القرآن. تهران: دارمحبى‌‌‌‌الحسین‏.
    70. مدنى، على‌‌خان‌بن احمد (1384). الطراز الاول و الکناز. مشهد: مؤسسه آل‌‌البیت لاحیاء‌‌التراث‏.
    71. مراغى، احمدمصطفی (بی‌‌تا). تفسیر المراغى‏. بیروت: داراحیاء التراث‌‌‌‌العربى‏.
    72. مصباح‌‌ یزدی،‌ محمدتقی (1378). معارف ‌‌‌‌قرآن. قم: مؤسسه آموزشی ‌‌امام ‌‌خمینی (ره).
    73. معرفت،‌ محمدهادی (1382). تاریخ ‌‌قرآن‏. تهران: سمت‏.
    74. معرفت، محمدهادی (1382). علوم قرآنى. بی‌جا: التمهید.
    75. مغنیه، محمدجواد (بی‌‌تا). التفسیر المبین. قم: بنیاد بعثت.
    76. مکارم شیرازى، ناصر (1374). تفسیر نمونه‏. تهران: دارالکتب‌‌ الاسلامیه.
    77. مکارم شیرازى، ناصر (1421هـ.ق). الأمثل. قم: مدرسه امام‌‌ على (ع).
    78. مؤمنی، عابدین (1385). آیه ‌‌حلیه و قضاوت‌‌ زن. نشریه مقالات و بررسی‌‌ها، 82(39)، 102- 122.
    79. میبدى، رشیدالدین میبیدی (1371). کشف‌‌الأسرار. تهران: انتشارات امیرکبیر.
    80. میرزا خسروانى، علیرضا (1390). تفسیر خسروی. تهران: اسلامیه‏.
    81. نباتی، احمد (1393). آشیانه ‌‌مهر؛ اصول ‌‌و کلیدهایی‌‌ از زندگی ‌‌زناشویی. قم: جامعه‌‌الزهرا.
    82. نحاس، احمد (1421هـ.ق). اعراب‌‌القرآن. بیروت: دارالکتبالعلمیه.
    83. نخجوانى، نعمت‌الله‌بن محمود (1999). الفواتح‌‌الالهیه. مصر: داررکابی ‌‌للنشر.
    84. نیکلز، مایکل‌‌پی (1387). خانواده‌‌درمانی؛ مفاهیم و ارزش‌‌ها. مترجم: ‌‌دهقانی، محسن. تهران: دانژه.
    85. واحدى، على (1415هـ.ق). الوجیز فى تفسیرالکتاب العزیز. بیروت: دارالقلم.‏
    86. هاشمى، اکبر (1386). راهنما. قم: بوستان ‌‌کتاب.
    87. هوارى، هودبن محکم (1426هـ.ق). تفسیر کتاب‌الله ‌‌العزیز. الجزایر: دارالبصائر.
    88. یوسف، ‌‌کریمی (1385). روان‌‌‌‌شناسی اجتماعی. تهران: ارسباران.
    89. یزیدى، یحیی‌بن مبارک (1405هـ.ق). غریب‌‌القرآن و تفسیره. محقق: الحاج، محمد. بیروت: عالم‌‌الکتب‏.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار