درنگی در حرمت‌آوری ابدی ازدواج در ایام عدّه از منظر فقه و حقوق خانواده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار الهیات، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

2 دکترای تخصصی الهیات، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

عقد نکاح به دو شکل عقد نکاح مباشرتی و عقد نکاح وکالتی انجام می‌شود که در بیشتر مواقع عقد نکاح بین زوجین وکالتی است. عدّه، مدت زمان معینی است که زن انتظار می‌‌کشد و تا انقضای آن، عقد نکاح زن ممنوع است. ازدواج در ایام عدّه گاهی باعث جدایی زوجین و حرمت ابدی زن بر مرد می‌شود که می‌تواند آسیب‌های عاطفی جبران‌ناپذیری در زوجین ایجاد کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی حرمت ابدی ازدواج در ایام عدّه و ارائه راه‌کاری برای رفع این حرمت انجام شد. ازاین‌رو، ضمن پایبندی به موازین فقهی، رفع حرمت تکلیفی و وضعی ازدواج در ایام عدّه با مطالعه مستندات روایی بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد که چون بیشتر عقود نکاح صورت گرفته در این‌گونه ازدواج‌ها وکالتی است و بر طبق قاعده فقهی «العقود تابعه للقصود»، در عقدهای وکالتی، نکاح فاسد مورد نظر زوجین نیست بلکه نکاح صحیح مورد نظر ایشان بوده که واقع نشده است، این افراد می‌توانند با اتمام عدّه، دوباره با یکدیگر ازدواج نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. قرآن کریم (1382). مترجم: قمشه‌ای، مهدی. قم: چاپخانه بزرگ قرآن کریم.  

    1. ابن براج، عبدالعزیزبن نحریر (1406هـ.ق). المهذب. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    2. ابن سیده، علی‌‌بن اسماعیل (1421هـ.ق). المحکم و المحیط الاعظم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    3. ابن فارس، ابوالحسین احمد (1399). معجم مقاییس اللغه. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    4. ابن منظور، محمدبن مکرم (1405هـ.ق). لسان العرب. قم: انتشارات جامعه مدرسین.
    5. احمدلو، مونا (1391). بازپژوهی عدّه در فقه اسلامی با رویکردی بر قوانین کشورهای غیر اسلامی. نشریه فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، 57، 89- 107.
    6. ازهری، محمدبن احمد (1421هـ.ق). تهذیب اللغه. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    7. انصاری، مرتضی (1419هـ.ق). فرائد الاصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
    8. ایروانی، محمدباقر (1423هـ.ق). دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی. قم: دارالفقه للطباعه و النشر.
    9. بحرانی، یوسف‌‌بن احمد (1423هـ.ق). الدرر النجفیه من الملتقطات الیوسفیه. بیروت: دارالمصطفی لاحیاء لتراث.
    10. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1368). حقوق خانواده. تهران: گنج دانش
    11. جوهری، اسماعیل‌‌بن حماد (1410هـ.ق). الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه. بیروت: دارالعلم للملایین.
    12. حرعاملی، محمدبن حسن (1412هـ.ق). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. قم: مؤسسه آل‌البیت.
    13. حسینی تفرشی، مصطفی‌‌بن حسین (1418هـ.ق). نقد الرجال. قم: مؤسسه آل‌البیت (ع).
    14. حسینی روحانی، محمدصادق (1387). فقه الصادق (ع). قم: نشر الاجتهاد.
    15. حکیم، عبدالصاحب (1413هـ.ق‌‌). منتقی الاصول. قم: مطبعه الامیر.
    16. حکیم، محسن (1391). مستمسک العروه الوثقی. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    17. حکیم، محمدسعید (1431هـ.ق). التنقیح. بیروت: مؤسسه الحکمه الثقافه الاسلامیه.
    18. حلی، احمدبن‌محمد (1407هـ.ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    19. حلی، حسن‌‌بن یوسف (1413هـ.ق‌‌). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    20. حلی، حسن‌‌بن یوسف (1417هـ.ق). خلاصه الاقوال فی معرفه الرجال. قم: مؤسسه نشر الفقاهه.
    21. خوانساری، احمد (1405هـ.ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. قم: انتشارات اسماعیلیان.
    22. خویی، ابوالقاسم (1390). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه. قم: مکتبه المحلاتی.
    23. خویی، ابوالقاسم (1410هـ.ق). منهاج الصالحین. قم: انتشارات مدینه العلم.
    24. خویی، ابوالقاسم (1419هـ.ق). موسوعه الامام الخویی. قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
    25. خویی، ابوالقاسم (1428هـ.ق). المبانی فی شرح العروه الوثقی. قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
    26. راغب اصفهانی، حسین‌‌بن محمد (1404هـ.ق). المفردات فی غریب القرآن. تهران: دفتر نشر کتاب.
    27. رهبر، مهدی (1388). ممنوعیت ازدواج با زن شوهردار و در عدّه. نشریه علمی- پژوهشی مطالعات راهبردی زنان، 45 (12)، 43- 78.
    28. زراعت، عباس (1387). شرح قانون مجازات اسلامی. تهران: انتشارات ققنوس.
    29. سبحانی، جعفر (1394). الایضاحات السنیه للقواعد الفقهیه. قم: مؤسسه الامام الصادق (ع).
    30. سبزواری، عبدالاعلی (1413هـ.ق‌‌). مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام. قم: دارالتفسیر.
    31. سلار، حمزه‌‌بن عبدالعزیز (1404هـ.ق). المراسم العلویه و الاحکام النبویه. قم: منشورات الحرمین.
    32. شوشتری، محمدتقی (1410هـ.ق). قاموس الرجال. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    33. شهیدثانی، زین‌‌الدین‌‌بن علی (1410هـ.ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: انتشارات داوری.
    34. شهیدثانی، زین‌‌الدین‌‌بن علی (1413هـ.ق‌‌). مسالک الافهام فی شرح شرائع الاسلام. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
    35. شیخ مفید، محمدبن محمد (1413هـ.ق‌‌). احکام النساء. قم: کنگره جهانی شیخ مفید.
    36. صفایی، حسین.، و امامی، اسدالله (1369). حقوق خانواده. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    37. طباطبایی، علی (1418هـ.ق). ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل. قم: مؤسسه آل‌البیت (ع).
    38. طباطبایی، محمدکاظم (1409هـ.ق). العروه الوثقی. بیروت: مؤسسه الاعلمی.
    39. طبرسی، فضل‌‌بن حسن (1415هـ.ق). مجمع‌‌البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
    40. طریحی، فخرالدین (1416هـ.ق). مجمع‌‌البحرین. تهران: المکتبه المرتضویه.
    41. طوسی، محمدبن حسن (1364). تهذیب الاحکام. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    42. طوسی، محمدبن حسن (1415هـ.ق). رجال الطوسی. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    43. طوسی، محمدبن حسن (1417هـ.ق). الخلاف. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    44. طوسی، محمدبن حسن (1417هـ.ق). الفهرست. قم: مؤسسه نشر الفقاهه.
    45. طوسی، محمدبن حسن (بی‌‌تا). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    46. عاملی، محمدحسین (1426هـ.ق). ارشاد العقول الی مباحث الاصول. قم: مؤسسه الامام الصادق (ع).
    47. فاضل لنکرانی، محمد (1381). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله. قم: مرکز فقه الائمه الاطهار (ع).
    48. فاضل هندی، محمدبن حسن (1405هـ.ق). کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام. قم: منشورات مکتبه آیت‌‌الله العظمی مرعشی.
    49. فخرالمحققین، محمدبن حسن (1387). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    50. فیض، علیرضا (1383). مبادی فقه و اصول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    51. مجلسی، محمدباقر (1403هـ.ق). بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار (ع). بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    52. محقق حلی، جعفربن حسن (1403هـ.ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. تهران: انتشارات استقلال.
    53. محقق داماد، مصطفی (1384). بررسی فقهی حقوق خانواده. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
    54. مکارم شیرازی، ناصر (1382). کتاب النکاح. قم: مدرسه الامام علی‌‌بن ابیطالب (ع).
    55. موسوی بجنوردی، میرزاحسن (1382). القواعد الفقهیه. تهران: انتشارات دلیل ما.
    56. موسوی خمینی، روح‌‌الله (1390). تحریرالوسیله. قم: دارالکتب العلمیه.
    57. موسوی خمینی، روح‌‌الله (1418هـ.ق). تنقیح الاصول. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
    58. نجاشی، احمدبن علی (1410هـ.ق). رجال النجاشی. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    59. نجفی، محمدحسن (1394). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    60. نراقی، احمدبن محمدمهدی (1417هـ.ق). عوائد الایام. قم: مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی.