مبانی فقهی حقوقی الزام زوجین به درمان اختلال جنسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خانواده، گروه حقوق و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق(ع)، واحد پردیس خواهران، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

2 استادیار حقوق و معارف اسلامی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)، واحد پردیس خواهران، تهران، ایران.

3 استادیار فقه و حقوق اسلامی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)، واحد پردیس خواهران، تهران،‌ ایران.

چکیده

اختلال جنسی با خروج روابط جنسی زوجین از مدار طبیعی خود سبب ایجاد آثار سوء بر حقوق متقابل زوجین از جمله حقوق جنسی آنها می‌شود. اولین قدم در برخورد با اختلال جنسی اقدام به درمان است، اما ممکن است بیمار به دلایل مختلفی از اقدام به‌‏درمان استنکاف نماید. پژوهش حاضر با هدف بررسی مبانی فقهی و حقوقی الزام زوجین مبتلا به اختلالات جنسی، در کتب فقهی و حقوقی  به‌روش اسنادی- کتابخانه‌‏ای انجام شد. نتایج نشان داد که الزام به درمان بیمار توسط همسر در آراء فقها، حقوقدانان و مقنن به‌طور صریح بیان نشده است، اما با استفاده از ظرفیت‏‌های فقهی و قانونی مثل مقدمه واجب، اصل وجوب نهی از منکر و مواد 1103، 1104 و 1119 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، می‌توان چنین الزامی را شرعی و قانونی دانست. براین‌اساس، باتوجه به نقش الزام به درمان در تأمین حقوق زوجین و نقش حاکم در اجرای نهی از منکر، مناسب است قانونگذار ضمن شناسایی مصادیق دقیق اختلالات جنسی در قوانین، به «الزام به درمان» آن به‏‌نحومستقل، چهره قانونی بخشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن‏ کریم (1382). مترجم: مهدی، ‌الهی قمشه‌ای. قم: انتشارات دلیل ما.
اسدی‌فرد، ‌‌فرحناز (1390). اختلال رفتارهای جنسی. کرج: دانشگاه آزاد اسلامی.
اصفهانی، ‌‌ابوالفضل بهاءالدین محمدبن حسن (1416هـ.ق). کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
امامی، ‌‌حسن (1383). حقوق مدنی. تهران: مؤسسه نشر اسلامیه.
انصاری، ‌‌مرتضی (بی‌تا). اجتهاد و تقلید (مطارح الانظار). قم: مؤسسه آل البیت (ع).
انصاری، ‌‌مرتضی (بی‌تا). فرائد الاصول. قم: مجمع‌‏الفکر الاسلامی.
ایزنستات، ‌‌استفانیاِ.، ‌‌زیپورین، ‌‌ترا‏‏.، ‌‌و کارلسون، ‌‌کارن (1382). بهداشت روانی زنان. مترجم: ابوالمعالی، ‌‌خدیجه.، ‌‌صابری، ‌‌هایده.، ‌‌و لطیفی، ‌‌ژینوس. تهران: نشر ساوالان.
باچر، ‌‌جیمز.، ‌‌سوزان، ‌‌مینکا.، ‌‌و هولی، ‌‌جیل (1388). آسیب‌‌شناسی روانی. مترجم: سیدمحمدی، ‌‌یحیی. تهران: نشر ارسباران.
بیلر، ‌‌سوسن.، ‌‌جهان‌بخشی، ‌‌زهرا.، ‌‌و جهانگیر، ‌‌امیرحسین (1395). بررسی بدعملکردی جنسی و سلامت روان‌‌افسردگی، ‌‌اضطراب و استرس در زنان یائسه، ‌‌نابارور و معتاد. نشریه زنان، 1، ‌‌3-15.
بروجردی، ‌‌حسین (1415هـ.ق). جامع احادیث الشیعه فی احکام الشریعه. قم: مهر.
جعفری‏ لنگرودی، ‌‌محمدجعفر (1376). حقوق خانواده. تهران: گنج دانش.
جهانفر، ‌‌شایسته.، ‌‌و مولایی‏ نژاد، ‌‌میترا (1396). درسنامه اختلالات جنسی. تهران: نشر جامعه‏ نگر.
حائری‏ اصفهانی، ‌‌محمدحسین (1404هـ.ق). الفصول الغرویه فی الاصول الفقهیه. قم: دارالاحیاء العلوم الاسلامی.
حائری‏ شاه‌باغ، ‌‌علی (1376). شرح قانون مدنی. تهران: گنج دانش.
حرعاملی، ‌‌محمدبن الحسن (بی‌تا). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
حسینی ‏سیستانی، ‌‌علی (1417هـ.ق). منهاج‌‌الصالحین. قم: دفتر حضرت آیت‌‌الله سیستانی.
حکیم، ‌‌محسن (1410هـ.ق). منهاج‌‌الصاحین. لبنان: دارالتعارف للمطبوعات.
حلی، ‌‌جمال ‏الدین ‏ابومنصور (1413هـ.ق). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
حلی، ‌‌جم‏ال‌الدین ‏جعفر‏بن‏ الحسن (1408هـ.ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
خراسانی، ‌‌محمدکاظم (بی‌تا). کفایه الاصول. قم: مؤسسه آل‌البیت (ع) لاحیاء التراث.
دهخدا، ‌‌علی‌‌اکبر (1373). لغت‌نامه دهخدا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
راغب‏ اصفهانی، ‌‌ابوالقاسم ‏حسین ‏بن ‏محمد (1412هـ.ق). مفردات الفاظ القرآن. لبنان: دارالعلم.
رفیعی، ‌‌غلام‌‌رضا (1382). لزوم پیگیری سلامت جنسی در مردان. بی‌جا: بی‌نا.
سبحانی، ‌‌جعفر (1398). دروس خارج فقه. کتابخانه دیجیتال مدرسه فقاهت.
‌‌سبحانی، ‌‌جعفر (1416هـ.ق). نظام النکاح فی الشریعه الاسلامیه الغراء. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
شاملو، ‌‌سعید (1382). آسیب‌شناسی روانی. تهران: انتشارات رشد.
شبیری زنجانی، ‌‌موسی (1419هـ.ق). کتاب النکاح. قم: مؤسسه پژوهشی رأی‌پرداز.
شهباز قهفرخی، ‌‌سجاد (1391). حق زوجه بر استمتاع جنسی. نشریه فقه اهل بیت، ‌‌77، ‌‌208-241.
شهنایی، ‌‌خلیل (1385). گستره حمایت از نهاد خانواده. تهران: انتشارات الزهرا (س).
صفایی، ‌‌حسین.، ‌‌و امامی، ‌‌اسدالله (1387). حقوق خانواده نکاح و انحلال آن (فسخ و طلاق). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
طباطبایی‏ یزدی، ‌‌محمدکاظم (1370). حاشیه المکاسب. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
طوسی، ‌‌ابوجعفر محمدبن ‏حسن (1387). المبسوط فی فقه الامامیه. تهران: المکتبه المرتضویه.
عاملی، ‌‌زین‌‌الدین‏ بن ‏علی (1413هـ.ق). مسالک الافهام الى تنقیح شرائع الاسلام. قم: مؤسسه‌‌ المعارف الاسلامیه.
عباسی‌فرد، ‌‌سلیمان.، ‌‌فرنیا، ‌‌مرضیه.، ‌‌شهبازی، ‌‌محمد.، ‌‌و جلادت، ‌‌هومن (1389). بیماری‌های مقاربتی علائم، ‌‌درمان و واقعیت‌ها. تهران: آوای امید.
عنایت، ‌‌حلیمه.، ‌‌و پنجه ‏بند، ‌‌یوسف (1394). کاوش بسترها و پیامدهای اختلالات جنسی در فرآیند طلاق: براساس رویکرد گراندد تئوری. نشریه ارمغان دانش، ‌‌12(20)،130 - 145.
فاضل ‏موحدی‏ لنکرانی، ‌‌محمد (1421هـ.ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریرالوسیله-النکاح. قم: مرکز فقه الائمه الاطهار (ع).
فاضل ‏موحدی ‏لنکرانی، ‌‌محمد (1425هـ.ق). جامع المسائل. قم: امیر قلم.
فرست، ‌‌مایکل (1393). هندبوک تشخیص افتراقی اختلالات روانی. مترجم: گنجی، ‌‌مهدی. تهران: نشر ساوالان.
کاتوزیان، ‌‌ناصر (1388). دوره مقدماتی حقوق مدنی خانواده. تهران: شرکت سهامی انتشار.
کج‌باف، ‌‌محمدباقر (1381). روان‌شناسی رفتار جنسی. تهران: نشر روان.
گلپایگانی، ‌‌محمدرضا (1413هـ.ق). مجمع‌‌المسائل. قم: دارالقرآن الکریم.
محقق ‏داماد، ‌‌مریم‏ السادات (1392). نظریه خلع یک‌جانبه در فقه با مطالعه تطبیقی در حقوق شورهای اسلامی. پایان‌نامه دکتری رشته فقه و حقوق خصوصی. دانشگاه شهید مطهری. تهران.
محقق ‏داماد، ‌‌مصطفی (1393). بررسی فقهی حقوق خانواده-نکاح و انحلال آن. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محقق ‏داماد، ‌‌مصطفی (1397). مکتب اجتهادی آخوند خراسانی. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
مصطفوی، ‌‌محمدکاظم (1421هـ.ق). مائه قواعدالفقهیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
مظفر، ‌‌محمدرضا (1370). اصول الفقه. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
مکارم ‏شیرازی، ‌‌ناصر (1432هـ.ق). انوار الفقاهه فی احکام العتره الطاهره (کتاب النکاح). قم: مؤسه علی‌‌بن ابیطالب (ع).
مکارم ‏شیرازی، ‌‌ناصر (1370). قواعد الفقهیه. قم: مدرسه الامام علی‌ابن‌ابی‌طالب (ع).
منتظری، ‌‌حسن‏علی (1375). نهایه الاصول (تقریرات ابحاث آیت‌‌‌الله بروجردی). قم: انتشارات حکمت.
موسوی‏ خمینی، ‌‌روح‌‌الله (1434هـ.ق). التحریر الوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی (ره).
موسوی‏ خمینی، ‌‌روح‌‌الله (1415هـ.ق). مناهج الوصول الی العلم الاصول. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
نجفى، ‌‌محمدحسن (1362). جواهرالکلام فی شرح شرایع‌‌الاسلام. بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
نجفی‏ خوانساری، ‌‌موسی (بی‌تا). منیه الطالب فی حاشیه المکاسب (تقریرات درس میرزا نائینی). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
نوبهار، ‌‌رحیم.، ‌‌و حسینی، ‌‌ام‌البنین (1394). قاعده لزوم معاشرت به معروف در روابط زن و شوهر. نشریه خانواده‏پژوهی، ‌‌41، ‌‌53-72.
ولیدی، ‌‌محمدصالح .(1380). حقوق جزای اختصاصی (جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی و حقوق و تکالیف خانوادگی). تهران: انتشارات امیرکیبر
هدایت‏ نیا، ‌‌فرج‏الله (1396). نشوز زوجین در فقه و نظام حقوقی ایران. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی