تدوین برنامه اسلامی غنی‌سازی صمیمیت زناشویی و اثربخشی آن بر صمیمیت و رضامندی زناشویی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مطالعات خانواده، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ، قم، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تدوین برنامه غنی‌سازی صمیمیت زناشویی با رویکرد اسلامی و اثربخشی آن بر دو متغیر صمیمیت و رضامندی زناشویی به‌روش نیمه‌آزمایشی و طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل زوجین شهر اصفهان بودند که تعداد 32 زوج با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به‌صورت تصادفی در گروه‌های پژوهش گمارده شدند. گروه آزمایش به‌مدت هشت جلسه تحت مداخله آموزشی غنی‌سازی صمیمیت زناشویی با رویکرد اسلامی قرار گرفت. اطلاعات با استفاده از مقیاس صمیمیت زناشویی و رضایت زناشویی، قبل و بعد از مداخله جمع‌آوری شد و داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیره و آزمون تعقیبی بن‌فرونی تحلیل شد. نتایج نشان‌دهنده تأثیر معنادار برنامه اسلامی غنی‌سازی صمیمیت زناشویی بر متغیرهای پژوهش بود. براین‌اساس، مشاوران خانواده و زوج‌درمانگران می‌توانند از این برنامه در ارتقاء و غنی‌سازی صمیمیت زناشویی استفاده نمایند.

کلیدواژه‌ها


  1. ابن ابی فراس، ورام (1410هـ.ق). مجموعه ورام. قم: مکتبه فقیه.
  2. ابن‌‌شعبه حرانی، حسن‌‌بن علی (1382). تحف العقول فی ما جاء من الحکم و المواعظ عن آل الرسول. مترجم: جنتی، احمد. تهران: مؤسسه امیرکبیر.
  3. اعتمادی، عذرا.، رضایی، جواد.، و احمدی، سید احمد (1393). صمیمیت و نقش آن در زندگی زناشویی. اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی.
  4. باقری، فاطمه.، کیمیایی، سیدعلی.، و کارشکی، حسین (1399). صمیمیت زناشویی نقش تعیین‌کننده تمایزیافتگی خود و نیاز به امنیت در زنان متأهل غیر بالینی. نشریه فرهنگ مشاوره و روان‌‌درمانی، 42(11)، 261 - 280.
  5. تقوایی، داوود.، فتاحی بیات، پروین.، داودی، حسین.، و پیرانی، ذبیح (1399). اثربخشی خانواده‌‌درمانی شناختی - رفتاری مبتنی بر رویکرد اسلامی بر صمیمیت زناشویی و بخشایش‌گری بین‌‌فردی زنان مراجعه‌‌کننده به مراکز مشاوره. نشریه پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، 1(8)، 171 - 185.
  6. ثناگویی‌‌زاده، محمد (1399). صمیمیت زناشویی در اسلام، نظریه و کاربست. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  7. ثناگویی‌‌زاده، محمد.، اعتمادی، عذری.، احمدی، سید احمد.، و جزایری، رضوان السادات (1398). اثربخشی مشاوره کارکردی خانواده با رویکرد اسلامی بر مشکلات بین والدین و نوجوان و نگرش نوجوان نسبت به والدین. نشریه پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده، 15(7)، 83 - 104.
  8. ثناگویی‌‌زاده، محمد.، اعتمادی، عذری.، احمدی، سید احمد.، و جزایری، رضوان السادات (1394). شناسایی ابعاد کارکرد خانواده در فرایند مشاوره خانواده با جهت‌‌گیری اسلامی بااستفاده از نظریه داده‌‌بنیاد. نشریه فرهنگ مشاوره و روان‌‌درمانی، 24(6)، 80 - 56.
  9. ثناگویی‌‌زاده، محمد.، جانبزرگی، مسعود.، و مهدویان، علیرضا (1390). رابطه الگوهای ارتباطی زوجین با رضامندی زناشویی. نشریه مطالعات اسلام و روان‌‌شناسی، 5(9)، 57 - 77.
  10. ثنایی، باقر.، علاقمند، ستیلا.، فلاحتی، شهره.، و هومن، عباس (1396). مقیاس‌های سنجش خانواده و ازدواج. تهران: انتشارات بعثت.
  11. جدیری، جعفر.، فتحی آشتیانی، علی.، موتابی، فرشته.، و حسن‌‌آبادی، حمیدرضا (1396). اثربخشی زوج‌‌درمانی با رویکرد اسلامی بر رضایت زناشویی. نشریه مطالعات اسلام و روان‌‌شناسی، 20(11)، 37 - 7.
  12. جوادی، بهار.، افروز، غلامعلی.، حسینیان، سیمین.، آذربایجانی، مسعود.، و لواسانی، مسعود (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی و تعاملات عاطفی با رویکرد ارزش‌های دینی بر رضایت زناشویی. نشریه روان‌‌شناسی خانواده، 2(2)، 3 - 14.
  13. حامدی، بتول.، شفیع‌‌آبادی، عبداله.، نوابی‌‌نژاد، شکوه.، و دلاور، علی (1392). بررسی اثربخشی رویکرد درمانی نظام‌های زبان مشارکتی بر افزایش میزان صمیمیت زناشویی زوج‌های دانشجو. نشریه فرهنگ مشاوره و روان‌‌درمانی، 18(5)، 137 - 158.
  14. رضایی، جواد.، احمدی، سید احمد.، اعتمادی، عذرا.، فاتحی‌‌زاده، مریم‌‌السادات.، رضایی حسین‌‌آبادی، مریم.، و شهدوست، مریم (1392). تأثیر آموزش سبک زندگی اسلام‌‌محور با تأکید بر نظام خانواده بر صمیمیت زوجین اراک. نشریه مطالعات روان‌‌شناختی، 3(93)، 76 - 106.
  15. سالاری‌‌فر، محمدرضا (1395). زوج‌‌درمانی با روی‌‌آورد اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  16. سودانی، منصور.، منجزی، فرزانه.، و شفیع‌‌آبادی، عبداله (1391). تأثیر آموزش‌های اسلامی خانواده بر افزایش رضایت زناشویی زوجین. نشریه اندیشه‌های نوین تربیتی، 8(3)، 9 - 30.
  17. صدوق، محمدبن علی‌‌بن بابویه (1413هـ.ق). کتاب من لایحضره الفقیه. محقق: غفاری، علی‌‌اکبر. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  18. صدوق، محمدبن علی‌‌بن بابویه (1414هـ.ق). الخصال. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  19. کارگر، فاطمه.، و امینی، ناصر (1396). بررسی اثربخشی آموزش رویکرد مبتنی بر صمیمیت زوجین باگاروزی بر افزایش بعد شناختی امید به زندگی زوجین دارای تعارض زناشویی توان‌‌بخشی و امور اجتماعی مجتمع بهزیستی شهر برازجان. دومین کنگره سراسری تحول و نوآوری در علوم انسانی. تهران.
  20. کلینی، محمدبن یعقوب (1407هـ.ق). الکافی. محقق: غفاری، علی‌‌اکبر.، و آخوندی، محمد. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  21. محمودزاده، اعظم.، حسینیان، سیمین.، احمدی، سیداحمد.، و فاتحی‌‌زاده، مریم (1393). بررسی تأثیر زوج‌‌درمانی اسلامی بر صمیمیت زناشویی. نشریه روان‌‌شناسی و دین، 25(7)، 59 - 70.
  22. محمودزاده، اعظم.، یوسفی، زهرا.، و گلپرور، محسن (1398). تدوین الگوی پایداری خانواده مبتنی بر آموزه‌های اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری. نشریه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، 46(13)، 7 - 39.
  23. مقصودزاده، مصطفی.، و یونسی، سیدجلال (1392). اثربخشی آموزش مسائل دینی بر رضایت زناشویی زوجین. نشریه علمی - پژوهشی روش‌ها و مد‌ل‌های روان‌‌شناختی، 13(4)، 61 - 74.
  24. منجزی، فرزانه.، شفیع‌‌آبادی، عبداله.، و سودانی، منصور (1391). اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی با رویکرد اسلامی بر رضایتمندی زناشویی زوج‌ها. نشریه دانش و پژوهش در روان‌‌شناسی کاربردی، 1(13)، 3 - 10.
  25. موحدی، معصومه.، موحدی، یزدان.، و کریمی‌‌نژاد، کلثوم (1393). بررسی رابطه رضایت زناشویی، صمیمیت و کیفیت روابط زناشویی در متأهلین با گذشت. نشریه مشاوره و روان‌‌درمانی خانواده، 4(4)، 633 - 652.
  26. نوری طبرسی، میرزاحسین (1407هـ.ق). مستدرک‌‌الوسایل و مستنبط‌‌المسائل. قم: مؤسسه آل البیت.
  27. هاشمی، سیدطه (1396). اثربخشی آموزش مؤلفه‌های سبک زندگی اسلامی بر سازگاری و رضایت زناشویی زوجین. نشریه سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، 2(1)، 57 - 64.
  28. هندی، علی المتقی‌‌بن حسام‌‌الدین (بی‌‌تا). کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال. تصحیح: صفوه السقا. بیروت: مکتبه الاسلامی.
  29. Aghamiri, N., & Vaziri, S. (2019). Prediction of Psychological Well - being Based on Marital Intimacy, Resilience and Mental Health of Couples in Tehran. Avicenna Journal of Neuro Psycho Physiology, 6(4), 178 - 188
  30. Bagarozzi, D. A. (2014). Enhancing intimacy in marriage؛ A clinician's guide. London :
  31. Bean, R. C., Ledermann, T., Higginbotham, B. J., & Galliher, R. V. (2020). Associations between Relationship Maintenance Behaviors and Marital Stability in Remarriages. Journal of Divorce & Remarriage, 1(61), 62 - 82.
  32. Berger, R., & Hannah, M. T. (2013). Preventive approaches in couples therapy. London: Routledge
  33. Bryant, C. M., Futris, T. G., Hicks, M. R., Lee, T. K., & Oshri, A. (2016). African American stepfather–stepchild relationships, marital quality, and mental health. Journal of Divorce & Remarriage, 57(6), 375 - 388.
  34. Cordova, J. V., Gee, C. B., & Warren, L. Z., (2005). Emotional skillfulness in marriage: Intimacy as a mediator of the relationship between emotional skillfulness and marital satisfaction. Journal of Social and Clinical Psychology, 24(2), 235 - 218
  35. Eisenberge, S., & Falciglia, A. (2010) . PAIRS Relationship Skills Training Helps Men Succeed as Husbands and Fathers . Journal of Marital and Family Therapy, (20), 140 - 170.
  36. Genovese, R. J. (1975). Marriage encounter. Journal Small Group Behavior, 6(1), 45 - 56.
  37. Goldenberg, H., & Goldenberg, I. (2012). Family therapy: An overview .Boston :Cengage learning.
  38. Gordon, L. H., & Durana, C. (1999). The PAIRS program. Preventive approaches in couples therapy. Philadelphia, PA: Brunner
  39. Heller, P. E., & Wood, B. (2000). The influence of religious and ethnic differences on marital intimacy: Intermarriage versus intramarriage. Journal of Marital and Family Therapy, 2(26), 241 - 252.
  40. Hosseini, N., Lau, P. L., & Baranovich, D. L. (2019). Enhancing marital satisfaction through acceptance and commitment therapy: A review of marital satisfaction improvement of Iranian couples. International Journal of Education, 4(33), 53 – 60.
  41. Karimi, R., Bakhtiyari, M., & Masjedi Arani, A. (2019). Protective factors of marital stability in long - term marriage globally: a systematic review. Journal Epidemiol Health, 41, doi:10.4178/epih.e2019023
  42. Lieberman, D., & Hatfield, E. (2006). Passionate love: Cross - cultural and evolutionary perspectives. New Haven, CT: Yale University Press.
  43. Noori, J., Nejat, H., Nameni, E., & Fariborzi, E. (2020). Comparison of the Effectiveness of the Treatment of a Monotheistic Integrated and the Objective Relationship on Self - Differentiation and Marital Intimacy. The American Journal of Family Therapy, 1(48), 70 – 86.
  44. Pinter, B., Hakim, M., Seidman, D. S., Kubba, A., Kishen, M., & Di Carlo, C. (2016). Religion and family planning. Eur J Contracept Reprod Health Care, 21(6), 486 - 495. doi:10.1080/13625187.2016.1237631
  45. Schnarch, D., & Regas, S. (2012). The crucible differentiation scale: Assessing differentiation in human relationships. Journal of Marital and Family Therapy, 38(4), 639 - 652.
  46. Vest, B. M., Cercone Heavey, S., Homish, D. L., & Homish, G. G. (2017). Marital satisfaction, family support, and pre - deployment resiliency factors related to mental health outcomes for reserve and national guard soldiers. Journal Military behavioral health, 5(4), 313 - 323.

 Yoo, H., Bartle - Haring, S., Day, R. D., & Gangamma, R. (2014). Couple communication, emotional and sexual intimacy, and relationship satisfaction. J Sex Marital Ther J Sex Marital, 40(4), 275 - 293