مقایسه اثربخشی سطوح مختلف آموزش برنامه غنی‌سازی زندگی زناشویی مبتنی بر آموزه‌های روان‌شناختی اسلامی بر کیفیت زندگی زناشویی زوجین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی، گروه روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران.

2 استادیار روان‌شناسی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران. (نویسنده مسئول)

3 دانشیار روان‌شناسی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران.

4 دانشیار روانشناسی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی سطوح مختلف آموزش برنامه غنی‌سازی زندگی زناشویی مبتنی بر آموزه‌های روان‌شناختی اسلامی بر کیفیت زندگی زناشویی به‌روش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری انجام شد.جامعه آماری شامل کلیه والدین دانش‌آموزان دختر متوسطه اول شهر فارسان در سال 1398 بود که 120 نفر از ایشان به‌روش هدفمند انتخاب و در چهار گروه 30 نفره (سه گروه آزمایش و یک گروه گواه) گمارده شدند. گروه‌های آزمایش تحت مداخله آموزش سطوح مختلف برنامه غنی‌سازی زندگی زناشویی مبتنی بر آموزه‌های روان‌شناختی اسلامی (در سه سطح کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت) قرار گرفتند. اطلاعات پژوهش با استفاده از پرسش‌نامه کیفیت زندگی زناشویی قبل و بعد از مداخله و سه ماه بعد (در مرحله پیگیری) از گروه‌های آزمایش و گواه جمع‌آوری و داده‌های به‌دست آمده با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد که بین کیفیت زندگی زناشویی گروه‌های آزمایشی با یکدیگر و گروه گواه تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین برنامه مداخله میان‌مدت در مقایسه با دو مداخله دیگر اثربخشی بیشتری داشت. ماندگاری برنامه مداخله در مرحله پیگیری نیز پابرجا بود و در این مرحله نیز اثربخشی برنامه میان‌مدت بالاتر از دیگر مداخله‌ها بود. براین اساس، می‌توان گفت که سطوح مختلف آموزش برنامه مذکور، به‌ویژه سطح میان‌مدت، مداخله‌ای مؤثر در بهبود کیفیت زندگی زناشویی زوجین است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم (1389). مترجم: الهی قمشه‌ای،‌ مهدی، قم: انتشارات دلیل‌ما.
احمدی، خدابخش (1382). بررسی عوامل مؤثر بر سازگاری زوجین و مقایسه دو روش مداخله‌‌ای تغییر شیوه زندگی و حل مشکل خانوادگی در کاهش ناسازگاری زناشویی. رساله دکتری مشاوره. دانشگاه علامه طباطبایی.
اربلی، علی‌بن عیسی (1403هـ.ق). کشف الغمه. قم: انتشارات دارالاضواء.
افروز، غلامعلی (1394). روان‌شناسی ازدواج و شکوه همسری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
انصاری، پروین (1376). بررسی سلامت روان و نگرش مذهبی در دانش‌‌آموزان 20 تا 30 ساله. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد رشته روان‌‌شناسی. دانشگاه آزاد رودهن.
آقایوسفی، علیرضا.، فتحی آشتیانی، علی.، علی‌‌اکبری، مهناز.، و ایمانی‌‌فر، حمیدرضا (1395). اثربخشی رویکرد غنی‌سازی زندگی زناشویی مبتنی بر نظریه انتخاب بر تعارض‌‌های زناشویی و بهزیستی اجتماعی. نشریه علمی پژوهشی زن و جامعه، 7 (2)، 1-20.
آمدی، ابوالفتح (1366). غررالحکم و درالکلم. مترجم: رسولی محلاتی، سید هاشم. تهران: انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
باقریان، مهرنوش.، و بهشتی، سعید (1391). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌‌های ارتباطی زناشویی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی بر سازگاری زناشویی و صمیمیت زوجین. نشریه فرهنگ مشاوره و روان‌‌د‌‌رمانی، 2 (6)، 73-89.
بهاری، فرشاد.، و بهرامی، فاطمه (1387). تأثیر آموزش مهارت‌‌های ارتباطی همسران بر میزان درگیری‌های زناشویی زوجینی که به‌‌دنبال طلاق هستند. نشریه مطالعات زنان دانشگاه الزهرا، 11(3)، 85-97.
حرعاملی، محمد (1409هـ.ق). وسائل الشیعه. قم: انتشارات آل البیت.
حیرت، عاطفه (1388). اثربخشی زوج‌‌درمانی اسلام محور بر سازگاری، سلامت روان و خوش‌‌بینی زوجین شهر اصفهان. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد رشته مشاوره خانواده. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان.
دانش، عصمت (1383). تأثیر خودشناسی اسلامی در افزایش سازگاری زناشویی. نشریه تازه‌‌ها و پژوهش‌‌های مشاوره، 11 (3)، 8-30.
دهقان طرزجانی، نجمه (1396). اثربخشی مهارت‌‌های زندگی اسلامی بر افزایش صمیمیت و کیفیت زندگی زناشویی زوجین شهر بندرعباس. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد رشته روان‌‌شناسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه آزاد بندرعباس.
رائی‌‌زاده، ساناز (1398). بررسی اثربخشی آموزش برنامه غنی‌سازی زندگی زناشویی بر بهبود کیفیت زندگی، صمیمیت زناشویی و سازگاری عاطفی زوجین. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد رشته روان‌شناسی. دانشکده علوم تربیتی و روان‌‌شناسی. دانشگاه محقق اردبیلی.
رستمی، مریم(1394). بررسی رضایت زناشویی در رابطه با متغیرهای جمعیت‌‌شناختی، حمایت اجتماعی، شیوه‌های مقابله‌‌ای و کیفیت زندگی در کارکنان بیمارستان شهر تهران. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد روان‌‌شناسی عمومی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.
سلیمانیان، علی‌‌اکبر (1373). بررسی تأثیر تفکرات غیرمنطقی براساس رویکرد شناختی بر نارضایتی زناشویی زوجین. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده روان‌‌شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه تربیت معلم.
شاهی، عبدالستار.، غفاری، ابراهیم.، و قاسمی فلاورجانی، خلیل (1390). رابطه سلامت روان و رضایتمندی زناشویی زوجین. نشریه دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، 15 (2)، 26-119.
شیرعلی، مهناز (1397). اثربخشی برنامه غنی‌سازی روابط زناشویی براساس روش گاتمن بر کیفیت زندگی زناشویی و بهزیستی روان‌شناختی زوجین. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد. مؤسسه آموزش عالی المهدی (عج) مهر. اصفهان.
صداقت‌‌خواه، عاطفه.، و بهزادی‌‌پور، ساره (1396). پیش‌‌بینی کیفیت روابط زناشویی براساس اعتقادات ارتباطی، ذهن‌‌آگاهی و انعطاف‌‌پذیری روان‌شناختی. نشریه زنان و جامعه، 8 (2)، 57-76.
طارمیان، فرهاد.، ماه‌‌جویی، ماه‌‌یار.، و فتحی، طاهر (1384). مهارت‌های زندگی (2). تهران: انتشارات تربیت.
طبرسی، حسن‌‌بن فضل (1412هـ.ق). مکارم‌‌الاخلاق. قم: انتشارات شریف رضی.
عامرطایی، عبدالله (1408هـ.ق). صحیفه‌‌الرضا. مشهد: انتشارات کنگره جهانی امام رضا (ع).
فتوحی‌‌بناب، سهراب.، حسینی‌‌نسب، داوود.، و هاشمی، تهمینه (1390). بررسی اثربخشی زوج‌‌درمانی شناختی رفتاری اسلامی و تحلیل رفتار متقابل بر خودشناسی زوج‌‌های ناسازگار. نشریه مطالعات روان‌شناختی، 7 (2)، 35-58.
فقیهی، علی‌‌نقی (1392). نگاه تربیتی به روابط عاطفی زوجین در آموزه‌‌های دینی. نشریه تربیت اسلامی، 17 (18)، 75- 101.
منجزی، فرزانه.، شفیع‌‌آبادی، عبدالله.، و سودانی، منصور (1391). اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی با رویکرد اسلامی بر رضایتمندی و صمیمیت زناشویی زوج‌‌ها. نشریه دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 1 (13)، 3-10.
موسوی، سیدابراهیم (1395). بررسی تأثیر خانواده‌‌درمانی ساختی بر کاهش اختلالات رفتاری و رفتارهای نافرمانی ستیزه‌‌جویی در کودکان10-5 سال. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم پزشکی تهران.
میربد، سیدحسن (1390). دره البیضاء. قم: انتشارات مهر امیرالمؤمنین (ع).
نظری، علی‌‌محمد (1393). مبانی زوج‌‌درمانی و خانواده‌‌درمانی. تهران: انتشارات علم.
 
Baucom, DH., Hahlweg, K., Atkina, DC., Engl, J., & Thurmaier, F. (2016). Long-Term Prediction of Marital Quality Following aRelationship Education Ship Program: Being Positive in a Constructive ay. Journal of Family Psychology, 3 (20), 448-455.
Berger, R., & Hannah, M. T. (2009). Pereventive approaches in couple therapy. Lillington, NC: Taylor & Francis.
Busby. D. M., Crane. D. R., Larson, J. H., & Christensen. C. (1995). A revision of the Dyadic Adjustment Scale for use with distressed and nondistressed couples: Construct Hierarchy and multidimensional scale. journal of Marital and family therapy, 2 (1), 289- 308.
Corey, G. (2013). Reality therapy: Theory and practice of counseling and psychotherapy. Belmont, CA: Brooks/Cole, Cengage Learning.
David, F. G., & Nelson, T. B. (2018). Evaluation of the effectiveness of couples'  relationship enrichment program on quality of married life and marital intimacy of middle- aged couples. Current opinion in psychology, 3 (1), 49-53.
Finkel, E. J., Slotter, E. B., Luchies, L. B., Walton, G. M., & Gross, J. J. (2013). A brief intervention to promote conflict reappraisal preserves marital quality. Over Time Psychological Science, 24 (8), 1 –7.
Guerney, B. G. Jr. (1977). Relationship Enhancement. San Francisco: Jossey-Bass.
Hansson, K., & Lundbland, A. (2006). Couple therapy: Effectiveness of treatment and long term follow up. Journal of Family Therapy, 2 (8), 136-152.
Heaton, T. B., & Pratt, E. L. (2014). The Effects of Religious Homogamy on Marital Satisfaction and Stability. Journal of Family Issues, 11 (2), 191-200.
Long, L., & Young, G. (2006). Counseling and therapy for couples. CA: Thomson Brooks/Cole Pub.
Mace, D. R., & Mace, V. (1974). We can have better marriages if we really want them. Tennessee: Abingdonpress.
Nagaraja, A., Rajamma, R. N., & Viswanatha, R. S. (2012). Effect of parent’s marital satisfaction, marita life period and type of family on their children mental health status. Journal of Psychology, 3 (2), 65-70.
Robinson, L., & Blanton, P. (2017). Marital strengthsinen during marriages. FamilyRelationJournal, 1 (42), 38- 45.   
Scuka, R. F. (2005). Relationship enhancement therapy. New York: Taylor and Francis.