واکاوی مفهومی گزاره حق مادری در اندیشه امام خمینی (ره) و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق بین‌الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران. (نویسنده مسئول)

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشگاه قم، قم، ایران.

چکیده

مفهوم «حق مادری» برخلاف بداهت ظاهری، همواره با ابهام در معنا و گستره مواجه است. این حق از نیمه قرن بیستم در میان منابع فرعی حقوق بین‌الملل، جای گرفته و در برخی اسناد بین‌‌المللی قید شده است، اما هنوز تعریف کامل و جامعی از این حق ارائه نشده است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و تشریح دیدگاه  امام خمینی(ره) درباره «حق مادری» و بررسی رویکرد نظام حقوق موضوعه جمهوری اسلامی ایران انجام شد. اطلاعات پژوهش با بررسی منابع مکتوب مربوطه و با روش اسنادی- کتابخانه‌‎ای جمع‌آوری و تحلیل شد. نتایج نشان داد که اگرچه در اندیشه حضرت امام(ره) و حقوق موضوعه جمهوری اسلامی ایران به‌صراحت عبارت حق‌مادری بیان نشده، حقوق زیادی برای مادر در نظر گرفته شده است. دامنه حقوق شناسایی شده برای مادر در نظام حقوقی ایران و به‌ویژه در اندیشه امام خیمینی (ره) گسترده‌تر از حقوقی است که در حقوق بین‌‌الملل مطرح است. همچنین حقوق برشمرده شده برای مادر در حقوق بین‌‌الملل، بیشتر در منابع فرعی مثل قطعنامه‌‌های مجمع عمومی منعکس گردیده، ولی در نظام حقوقی ایران، این حقوق در قالب قوانین الزام‌‌آور آمده و حتی در برخی موارد میزان بایستگی آنها تا اندازه‌‌ای است که نه فقط این حقوق برای مادر شمرده شده بلکه به‌مثابه تعهدی برای دیگران است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Conceptual Study on Maternal Right from the View of Imam Khomeini and Iranian Law

نویسندگان [English]

  • Mohammad Setayeshpour 1
  • Zahra Zandieh 2
1 Assistant Professor, Department of International Law, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran, (Corresponding Author,)
2 M.A. in Law, University of Qom, Qom, Iran,
چکیده [English]

Although the concept of "maternal right" is apparently obvious, it is always ambiguous in terms of meaning and scope. This term first came in the secondary sources of international law and some international documents, and there is not a comprehensive definition of it yet. The present study was conducted with the aim of analyzing Imam Khomeini's ideas and the Iranian law about maternal right. The data were collected by examining the related written sources and were analyzed by a documentary-library method. The results pointed out that although the term "maternal right" is not clearly expressed in Imam Khomeini's thoughts and the Iranian law, many rights are considered for the mothers. The scope of rights considered for the mothers in the Iranian law and especially in Imam Khomeini's thoughts is broader than the scope of such rights in the international law. Moreover, in the international law, the rights considered for mothers often come in the secondary sources such as General Assembly resolutions, while in the Iranian law, such rights are obliging and even in some cases, the level of their obligation is the extent to which not only they are considered for the mothers, but also they are commitments to be done by others.

کلیدواژه‌ها [English]

  • maternal right
  • human rights
  • Imam Khomeini's thoughts
  • Iranian law

مراجع

  1. * قرآن کریم (1382). مترجم: الهی قمشه‌ای، مهدی. قم: دلیل ما.

    1. ثمنی، لیلا (۱۳۹۶). ضمانت اجرای حق مادرشدن. نشریه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، 78 (20)، 7- 27.
    2. حبیب‌‌نژاد، سید احمد.، و تسخیری، محمدصالح (۱۳۹۶). نظام حقوق سالمندی. تهران: انتشارات خرسندی.
    3. حرانی، ابن‌‌شعبه (1382). تحف‌‌العقول. مترجم: حسن‌زاده، صادق. قم: آل‌علی (ع).
    4. خمینی، سید روح‌‌الله (۱۳۸۷). صحیفه امام خمینی (ره). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
    5. راسخ، محمد.، و خداپرست، امیرحسین (۱۳۹۳). حق باروری. نشریه ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، 9(7)، 27- 35.
    6. رضوانی مفرد، احمد.، و زرنشان، شهرام (۱۳۹۵). حمایت از حق مادری در نظام تأمین اجتماعی. نشریه مطالعات حقوق عمومی، 2(46)، 331-۳۳۶.
    7. زرنشان، شهرام (۱۳۹۶). حمایت از حق تغذیه کودک با شیر مادر در اسلام و نظام بین‌‌المللی حقوق بشر. نشریه مطالعات حقوق تطبیقی، 2(8)، 583-۶۰۶.
    8. زندیه، زهرا (1398). مفهوم، مبنا، حدود و آثار حقوقی حکومت موازین اسلامی بر اطلاق و عموم اصول قانون اساسی. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد. رشته حقوق عمومی. دانشکده حقوق دانشگاه قم.
    9. سیاست‌های اشتغال زنان در جمهوری اسلامی ایران (1371). مصوب 20/5/71 شورای عالی انقلاب فرهنگی. مشاهده شده در 100171https://rc.majlis.ir/fa/law/show/
    10. شریفی، صالحه (۱۳۹۰). جایگاه زن در ارتقای معنوی جامعه از دیدگاه امام خمینی (ره). نشریه در عرصه مطالعات زنان و خانواده، 11، 15-۴۱.
    11. قاری سید فاطمی، سید محمد (۱۳۹۵). حقوق بشر در جهان معاصر. تهران: انتشارات شهر دانش.
    12. قاسمی، غلامعلی.، زارع، مهدی.، و ستایش‌پور، محمد (۱۳۹۷). حق مادری در اندیشه امام سجاد (ع) و حقوق بین‌‌الملل. نشریه پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده، 13، 6-۸۴.
    13. قانون اساسی نظام جمهوری اسلامی ایران. مشاهده شده در https://rc.majlis.ir/fa/content/iran_constitution
    14. قانون اصلاح قوانین تنظیم خانواده و جمعیت مصوب 20/3/92. مشاهده شده در 135502https://rc.majlis.ir/fa/law/show/
    15. قانون برنامه پنج‌‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1400-1396). مشاهده شده 1014547https://rc.majlis.ir/fa/law/show/
    16. قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی. مصوب 22/12/74 و اصلاحیه آن مصوب 13/4/86. مشاهده شده در https://rc.majlis.ir/fa/law/show/92645
    17. قانون حمایت از حقوق و مسئولیت‌های زنان در عرصه‌های داخلی و بین‌المللی. مصوب 15/11/85. مشاهده شد در https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97862
    18. قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی. مصوب 21/2/83. مشاهده شده در https://rc.majlis.ir/fa/law/show/94018
    19. کعبی، عباس.، اصغری شورستانی، محمدرضا.، و اصل زعیم، امیرحسین (۱۳۹۳). نقش مقدمه قانون اساسی در تفسیر اصول و شناخت اهداف و رسالت‌‌های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. نشریه دانش حقوق عمومی، ۱۰، 1-۱۹.
    20. کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان. مصوب 1979 مجمع عمومی سازمان ملل متحد. مشاهده شده در https://www.unic-ir.org/hr/convenantion-women.htm
    21. گرجی، علی‌‌اکبر (۱۳۸۸). در تکاپوی حقوق اساسی. تهران: انتشارات جنگل.
    22. منشور حقوق و مسئولیت‌های زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران. مصوب 31/6/83 شورای عالی انقلاب فرهنگی. مشاهده شده در https://rc.majlis.ir/fa/law/show/101171%20(In%20Persian)
    23. وکیل، امیرساعد.، و عسکری، پوریا (۱۳۹۴). قانون اساسی در نظم حقوقی کنونی. تهران: انتشارات مجد.
    24. هاشمی، سید محمد (۱۳۹۲). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: بنیاد حقوقی میزان.
    25. هاشمی، سید محمد (۱۳۹۷). حقوق بشر و آزادی‌های اساسی. تهران: بنیاد حقوقی میزان.
    26. موحد، محمدعلی (1381). در هوای حق و عدالت؛ از حقوق طبیعی یا حقوق بشر. تهران: انتشارات کارنامه.

     

    1. Earle, J. (1999). The International Labour Organization and maternity rights: Evaluating the potential for progress. 203-220, https://doi.org/10.1177/103530469901000204
    2. ILO (1952). Report, The social security (minimum standards) convention. NO. 102.  https://www.ilo.org/dyn/normlex
    3. International Labour Organization (2000). Report The Maternity Protection Convention.
    4. Is There a Human Right to Safe Motherhood within the United Nations Legal System. Human Rights Law Review,1(2), 1-29.
    5. UNICEF (1990). The Innocenti Declaration on the Protection, Promotion and Support of Breastfeeding.
    6. United Nations (1966). The International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights. https://www.un.org/en
    7. United Nations (1989). The Convention on the Rights of the Child. https://www.un.org/en
    8. United Nations (2015). The Millennium Development Goals Report. https://www.un.org/en

    35. United Nations (2015). The Universal Declaration of Human Rights. https://www.un.org/en

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار