تحلیل گونه‌‌های تزاحم اشتغال زنان و تکالیف مبتنی بر زوجیت با تأکید بر شاخصه‌‌های تقدیم اهم از منظر امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه اخلاق و منابع اسلامی، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استادیار گروه اخلاق و منابع اسلامی، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

چکیده

اشتغال زنان در تعریف امروزی، غالبا با ویژگی‌هایی ازجمله انجام فعالیت در زمان مشخص، ‌‌دریافت مزد در قبال ساعات کار و وجود فاصله با محل زندگی همراه است که از زمینه‌های بروز تزاحم در تکالیف و حقوق می‌باشد. براى حل تزاحم در اصوص فقه، مرجّحاتى وجود دارد که فقیه کلیات آنها را اجتهاد می‌‌کند، اما از آنجا که تطبیق در مقام امتثال، برعهده مکلف است تشخیص تکلیف اهم همواره از دغده‌های زنان شاغل متشرع بوده است. پژوهش حاضر با رویکردی تکلیف‌محور و باهدف شناسایی گونه‌‌های تزاحم اشتغال زنان با تکالیف مبتنی بر زوجیت و ارائه راهکارهای رفع تزاحم بر مبنای قاعده تقدیم انجام شد. بدین‌منظور منابع مکتوب مربوطه به‌روش اجتهادی- تحلیلی بررسی گردید. براساس نتایج، با مقابل هم قرار دادن انواع چهارگانه اشتغال زنان از منظر احکام تکلیفی با شش تکلیف مبتنی بر زوجیت، در دو بستر اصلی جریان تزاحم واجب-واجب و مستحب-مستحب، 41 مورد تزاحم ممکن‌‌الوقوع شناسایی ‌‌و تکلیف اهم در هر یک معرفی شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Types of Conflict between Women's Employment and Marital-Based Duties with an Emphasis on the Indicators of Taghdim Aham (the Most Important) from the View of Imamieh

نویسندگان [English]

  • Hamid Reza Haji Babaei 1
  • Zahra Rezazadeh Asgari 2
  • Mahtab Eidi 3
1 Associate Professor, Department of Ethics and Islamic Sources, Faculty of Islamic Knowledge and Thought, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Ethics and Islamic Sources, Faculty of Islamic Knowledge and Thought, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Ph.D. Student in Lectureship of Islamic Knowledge, Faculty of Islamic Knowledge and Thought, University of Tehran, Tehran, Iran.(Corresponding Author)
چکیده [English]

As today's definition, female employment is often described with some characteristics such as performing activities just at a certain time, getting wages for working hours, and existing a distance between workplace and living place, which causes conflicts between the duties and rights. In the principles of jurisprudence, there are some preferences for solving the conflicts which their generalities are deduced by a jurist, but since compliance in the position of obedience is the responsibility of the obliged person, finding out the most important duty has always been one of the concerns of employed women adhering to Sharia. This study with a duty-based approach was conducted with the aim of identifying the types of conflict between women's employment and marital-based duties and suggesting conflict solutions according to the rule of Taghdim; thus, the related written sources were reviewed and analyzed with an Ijtihadi-analytical method. Therefore, 41 possible conflicts were identified and the most important duty was introduced for each one by matching the four types of women's employment in terms of obligation rules with the six marital-based duties under the two main contexts of the flow of obligatory-obligatory conflict and recommended-recommended conflict.

کلیدواژه‌ها [English]

  • women's employment
  • conflict of duties
  • conflict solution
  • conflict between women's employment and marital-based duties

مراجع

  1. * قرآن کریم (1380). مترجم: فولادوند، محمد مهدی. تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.

    1. ابن‌‌قولویه، جعفر‌‌بن‌‌محمد (1356). کامل‌‌الزیارات. نجف: دارالمرتضویه.
    2. ابوت، پاملا.، و والاس، کلر (1380). جامعه‌‌شناسی زنان. مترجم: نجم‌‌عراقی، منیژه. تهران: نشر نی.
    3. ازهری، محمدبن‌‌احمد (1421هـ.ق). تهذیب‌‌اللغه. بیروت: دار‌‌احیاء‌‌التراث‌‌العربی.
    4. اصولی، احسان.، و بنی‌‌هاشمی‌‌خمینی، محمدحسن (1383). رساله توضیح ‌‌المسائل مراجع. قم: انتشارات اسلام.
    5. انصاری، شیخ‌‌مرتضی (1415هـ.ق). کتاب ‌‌المکاسب. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
    6. انصاری، شیخ‌‌مرتضی (بی‌‌تا). کتاب الطهاره. قم: مؤسسه‌‌آل‌‌البیت‌‌ (ع).
    7. آخوند‌‌خراسانی، محمدکاظم (1431هـ.ق). کفایه‌‌الاصول. قم: مؤسسة آل‌‌البیت (ع).
    8. بروجردی، اسماعیل (1373). جامع ‌‌احادیث ‌‌شیعه. قم: نشر صحف.
    9. توجهی، عبدالعلی.، و حق‌‌محمدی، زهرا (1390). فعالیت‌های اجتماعی زن و تزاحم آن با حقوق زوج با تأکید بر اندیشه‌های امام ‌‌خمینی(ره). نشریه متین، 5، 39-61.
    10. ثمنی، لیلا.، مهریزی، مهدی.، و فتاحی، سید‌‌محسن (1396). فرزند‌‌آوری مقتضای اطلاق عقد نکاح. نشریه پژوهش‌‌های فقهی، 4، 767-793.
    11. جزایری، سید‌‌حمید.، و عشایری ‌‌منفرد، محمد (1390). قلمروی مصلحت و عدالت در تزاحم احکام و حقوق زنان. نشریه مطالعات راهبردی زنان، 54، 7-58.
    12. جوادی ‌‌آملی، عبدالله (1398). تفسیر تسنیم. قم: انتشارات ‌‌اسراء.
    13. جهان‌‌دیده، انسیه (1392). تزاحم حقوق زوجین. پایان‌‌نامه کارشناسی‌‌ ارشد. دانشکده حقوق و معارف اسلامی. دانشگاه شهید ‌‌باهنر کرمان.
    14. حر‌‌‌‌عاملی، شیخ ابوجعفر (1414هـ.ق). وسائل‌‌الشیعه. قم: آل‌‌البیت.
    15. حلی، محمدبن‌‌حسن‌‌بن‌‌یوسف (1387). إیضاح ‌‌الفوائد فی شرح مشکلات ‌‌القواعد‌. قم: مؤسسه‌‌ اسماعیلیان.
    16. حلی، محمدبن‌‌حسن‌‌بن‌‌یوسف‌ (1418هـ.ق). قواعد‌‌الاحکام. قم: مؤسسه نشر ‌‌اسلامی.
    17. حلی، محمدبن‌‌حسن‌‌بن‌‌یوسف‌ (بی‌‌تا). تحریر‌‌الاحکام ‌‌الشرعیه على مذهب‌‌الإمامیه. مشهد: مؤسسه ‌‌آل‌‌البیت (ع)‌.
    18. حلی، محمدبن‌‌حسن‌‌بن‌‌یوسف‌ (بی‌‌تا). تذکره‌‌ الفقها. تهران: مکتبه ‌‌المرتضویه.
    19. خویی، سید ‌‌ابوالقاسم (1377). مصباح ‌‌الفقاهه. نجف: المطبعه‌‌ الحیدریه.
    20. خویی، سید ‌‌ابوالقاسم (1410هـ.ق). منهاج‌‌ الصالحین. قم: مدینه ‌‌العلم آیت‌‌الله خویی.
    21. رضوانی، علی (1392). شاخص‌‌های تقدیم اهم بر مهم در تزاحم‌‌های اخلاقی. نشریه معرفت اخلاقی، 1، 5-18.
    22. روحانی، سید محمدصادق (1372). فقه‌‌الصادق (ع). قم: دارالکتاب.
    23. سبحانی، جعفر (1432هـ.ق). المبسوط فی اصول الفقه. قم: مؤسسه ‌‌امام ‌‌صادق (ع).
    24. سبزواری، سید ‌‌عبدالاعلی (1417هـ.ق). تهذیب‌‌الاصول. بیروت: مؤسسه‌‌ المنار.
    25. شهید ثانی، زین‌‌الدین علی (1343). مسالک الافهام الى تنقیح شرایع‌‌الاسلام. قم: مؤسسه المعارف ‌‌الاسلامیه.
    26. شهید ثانی، زین‌‌الدین علی (1412هـ.ق). الروضه ‌‌البهیه فی شرح ‌‌اللمعه ‌‌الدمشقیه. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
    27. شیخ‌‌ صدوق، محمد‌‌بن‌‌علی (1413هـ.ق). من لا یحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    28. شیخ ‌‌طوسی، ابوجعفر‌‌محمد‌‌بن‌‌حسن (1365). تهذیب‌‌ الاحکام. تهران: دارالکتب ‌‌العلمیه.
    29. شیخ ‌‌طوسی، ابوجعفر‌‌محمد‌‌بن‌‌حسن (1387). المبسوط فی فقه‌‌الإمامیه. تهران: المکتبه‌‌ المرتضویه.
    30. شیخ ‌‌طوسی، ابوجعفر‌‌محمد‌‌بن‌‌حسن (بی‌‌تا). الاستبصار. تهران: دارالکتب ‌‌الاسلامیه.
    31. شیخ مفید، محمد‌‌بن‌‌محمد‌‌بن‌‌نعمان (1413هـ.ق). احکام ‌‌النساء. قم: المؤتمر‌‌ العالمی‌‌ لالفیه‌‌ الشیخ ‌‌المفید.
    32. صدر، محمدباقر (1406هـ.ق). الدروس فی علم ‌‌الاصول. قم: مؤسسه نشر ‌‌الاسلامی.
    33. صدر، محمدباقر (بی‌‌تا). البحوث فی علم ‌‌الاصول. قم: مرکز ‌‌الغدیر للدراسات ‌‌الاسلامیه.
    34. صفایی، سیدحسن.، و امامی، اسدالله (1371). حقوق خانواده. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    35. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1370). حاشیه‌‌ المکاسب. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    36. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1420هـ.ق). العروه ‌‌الوثقی. قم: مؤسسه النشر‌‌ الاسلامی.
    37. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (بی‌‌تا). التعارض. قم: نشر محلاتی.
    38. طباطبایی، سید‌‌علی‌‌بن‌‌محمد‌‌علی (1418هـ.ق). ریاض ‌‌المسائل فی‌‌ تحقیق‌‌ الاحکام ‌‌بالدلائل. قم: مؤسسه‌‌ آل‌‌البیت (ع).
    39. طبرسی، حسن‌‌بن‌‌فضل (1412هـ.ق). مکارم ‌‌الاخلاق. قم: شریف‌‌رضی.
    40. طریحی، فخرالدین (1408هـ.ق). مجمع البحرین. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    41. عسکری، ابو‌‌هلال (1390). الفروق‌‌ اللغویه. قم: مؤسسه‌‌ النشر ‌‌الاسلامی.
    42. علوی علی‌‌آبادی، فاطمه‌‌سادات.، رحیمی، مریم.، عارفی، فاطمه.، و صادقی، راضیه (1397). جریان‌‌شناسی اشتغال زنان در فقه امامیه. نشریه مطالعات فقهی، 1، 5-28.
    43. علی‌‌اکبریان، حسنعلی (1391). نقش حکمت احکام در حل تعارض و تزاحم. نشریه فقه، 71، 3-43.
    44. علی‌‌دوست، ابوالقاسم (1388). فقه پدیده‌‌های نوپیدا. قم: نشر اشراق حکمت.
    45. غروی ‌‌اصفهانی، محمدحسین (1379). البحوث فی الفقه. قم: مؤسسه ‌‌النشر الاسلامی.
    46. فضل‌‌الله، سیدمحمدحسین (1418هـ.ق). دنیا ‌‌المرأه. بیروت: دارالملاک.
    47. کتانی، محمد‌‌عبدالحی (بی‌‌تا). نظام ‌‌الحکومه ‌‌النبویه. بیروت: دار‌‌الارقم ‌‌بن‌‌ابی ‌‌الارقم.
    48. کلینی، محمد‌‌بن‌‌یعقوب (1362). الروضه ‌‌من‌‌ الکافی. تهران: دارالکتب ‌‌الاسلامیه.
    49. کلینی، محمد‌‌بن‌‌یعقوب (1367). الکافی. تهران: دارالکتب ‌‌الاسلامیه.
    50. مجلسی، محمد‌‌باقر (1404هـ.ق). مرآه‌‌ العقول. تهران: دارالکتب‌‌ الاسلامیه.
    51. مجلسی، محمد‌‌باقر (1405هـ.ق). بحارالانوار. تهران: المکتبه‌‌ الاسلامیه.
    52. محدث‌‌ نوری، شیخ ‌‌حسین (1366). مستدرک ‌‌الوسائل. قم: مؤسسه ‌‌آل‌‌البیت (ع).
    53. محقق ‌‌حلی، شیخ‌‌ نجم‌الدین‌‌ جعفر‌‌بن‌‌الحسن (1409هـ.ق). شرایع‌‌ الاسلام ‌‌فی ‌‌مسائل‌‌ الحلال ‌‌و ‌‌الحرام. تهران: انتشارات استقلال.
    54. محقق ‌‌کرکی، علی‌‌بن‌‌حسین (1370). جامع ‌‌المقاصد‌‌ فی ‌‌شرح ‌‌القواعد. قم: مؤسسه ‌‌آل‌‌البیت(ع).
    55. مظفر، محمدرضا (1370). اصول ‌‌الفقه. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
    56. مکارم ‌‌شیرازی، ناصر (1424هـ.ق). کتاب النکاح. قم: مدرسه امام علی‌‌بن ‌‌ابیطالب (ع).
    57. موسوی ‌‌بجنوردی، سید‌‌محمد‌‌بن‌‌حسن (1401هـ.ق). القواعد ‌‌الفقهیه. تهران: مؤسسه عروج.
    58. موسوی‌‌ خمینی، سیدروح‌‌الله (1368). کتاب البیع. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    59. موسوی ‌‌خمینی، سیدروح‌‌الله (1369). استفتائات امام ‌‌خمینی (ره). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
    60. موسوی ‌‌خمینی، سیدروح‌‌الله (1392). ترجمه ‌‌تحریر الوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌‌ خمینى (ره).
    61. موسوی ‌‌عاملی، محمد‌‌بن‌‌علی (1429هـ.ق). شرایع‌ ‌الاسلام فی مسائل الحلال ‌‌و ‌‌الحرام. شرح مدارک ‌‌الاحکام. قم: مؤسسه آل‌‌البیت(ع).
    62. میرسلیم، سید مصطفی (1375). دانشنامه جهان اسلام. تهران: بنیاد دایره ‌المعارف ‌‌اسلامی.
    63. نجفی ‌‌کاشف ‌‌الغطاء، عباس (بی‌‌تا). المعاملات ‌‌المصرفیه. قم: مؤسسه ‌‌کاشف ‌‌الغطاء.
    64. نجفی، محمدحسن (1362). جواهر الکلام فی شرح شرایع‌ ‌الاسلام. بیروت: دار‌‌احیاء‌‌ التراث ‌‌العربی.
    65. نرم‌افزار گنجینه آرای فقهی- قضایی. دفتر آموزش روحانیون و تدوین متون فقهی معاونت آموزش قوه قضاییه.
    66. ولایی، عیسی (1387). فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول. تهران: نشر نی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار