بررسی حدود پوشش و نگاه در تفاسیر فریقین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده

از آنجا که شبهات مطرح‌‌شده در‌‌باره پوشش زنان و مردان روبه گسترش است، شناخت علمی دیدگاه‌‌های مفسران در این‌‌باره تلاشی بایسته است. ازاین‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی حدود پوشش و نگاه در تفاسیر فریقین به روش توصیفی- اسنادی انجام شد. بدین منظور منابع مکتوب مربوطه مورد بررسی قرار گرفت و با ارائه‌‌ای نوین، منسجم و منطقی از پژوهش‌‌های گذشته درباره حجاب و استدلال بر دیدگاه فقها و مفسران درباره پوشش در آیات 59 سوره احزاب و آیات 30، 31 و60 سوره نور، حدود پوشش و نگاه در تفاسیر فریقین تحلیل و بررسی گردید.‌‌ نتایج نشان داد که اصل وجوب پوشش مورد اجماع مفسران فریقین و از ضروریات دین است، ولی حدود پوشش میان فقها و مفسران فریقین مورد بحث و گفت‌‌وگو است. باوجود شهرت وجوب پوشاندن تمام بدن جز وجه و کفین، تفاسیر دیگری از وجوب پوشاندن همه بدن جز چهره، پوشاندن تمام بدن، پوشاندن تمام بدن جز وجه، کفین و پاها و پوشاندن زینت‌‌های ظاهری و ملازمه حدود پوشش و نگاه مطرح شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Study on the Limits of Covering and Look from the View of Sunni- Shia Interpretations

نویسنده [English]

  • Zeinab Tayebi
Assistant Professor of Quran and Hadith Sciences, Farhangian University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

As proposed suspicions about women's and men's covering are extending, it is necessary to scientifically get knowledgeable about interpreters' views; thus, this study was conducted with the purpose of investigating the limits of covering and look from the view of Sunni- Shia interpretations using a descriptive- documentary method. Therefore, the related written sources were examined, and the limits of covering and look from the view of Sunni- Shia interpretations were analyzed by coherently and logically reviewing the previous studies on Hijab and jurists' and interpreters' views about the covering in the verse 59 of Surah Ahzab, and the verses 30, 31, and 60 of Surah Noor. The results showed that the obligation of covering is accepted by all Sunni- Shia interpreters and is one of the necessities of religion, but the limits of covering is a controversial issue among Sunni- Shia interpreters. Despite the reputation of obliging to cover the whole body except the face and hands, other interpretations mention that it is an obligation to cover the whole body except the face, cover the whole body, cover the whole body except the face, hands, and feet, and cover the exterior ornaments alongside the limits of covering and look.

کلیدواژه‌ها [English]

  • limits of covering
  • limits of look
  • Hijab verses
  • Sunni- Shia interpretations
  1. * قرآن‌‌ کریم (1380). مترجم: فولادوند، محمد مهدی. قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.

    1. ابن ‌‌ابی‌‌حاتم، عبدالرحمن‌‌بن‌‌ محمد (1419هـ.ق). تفسیر القرآن ‌‌العظیم ‌‌مسندا ‌‌عن ‌‌رسول‌‌الله (ص)‌‌ و ‌‌الصحابه ‌‌و‌‌التابعین. ریاض: مکتبه ‌‌نزار.
    2. ابن ‌‌ادریس، محمد‌‌‌‌بن ‌‌‌‌منصور (1410هـ.ق). السرائر الحاوی لتحریز‌‌ الفتاوی. قم: دفتر ‌‌انتشارات اسلامی.
    3. ابن ‌‌جوزی، عبدالرحمن (1422هـ.ق). زاد ‌‌المسیر ‌‌فی ‌‌علم‌‌ التفسیر. بیروت: دار‌‌الکتاب ‌‌العربی.
    4. ابن ‌‌‌‌‌‌حزم اندلسی، علی‌‌بن ‌‌احمد (بی‌‌تا). المحلی بالآثار. دمشق: دار‌‌الفکر.
    5. ابن ‌‌عاشور، محمدبن ‌‌طاهر (بی‌‌تا). التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن ‌‌عاشور. بی‌جا: ‌‌بی‌نا.
    6. ابن‌‌ عربی، محمد (بی‌‌تا). احکام‌‌ القرآن. بی‌جا: بی‌نا.
    7. ابن ‌‌قدامه، عبدالله‌‌بن ‌‌احمد (1405هـ.ق). المغنی. بیروت: دار‌‌الفکر.
    8. ابن ‌‌کثیر ‌‌دمشقی، اسماعیل‌‌‌‌بن ‌‌‌‌عمرو (1419هـ.ق). تفسیر ‌‌القرآن ‌‌العظیم. بیروت: دار‌‌الکتب ‌‌العلمیه.
    9. ابوالبرکات، احمد‌‌بن ‌‌محمد (بی‌‌تا). الشرح ‌‌الکبیر. بیروت: دار‌‌احیاء ‌‌الکتب‌‌ العربیه.
    10. ابوالفتوح‌‌ رازی، حسین‌‌بن ‌‌علی (1408هـ.ق). روض‌‌الجنان و‌‌ ‌‌روح‌‌الجنان ‌‌فی ‌‌تفسیر ‌‌القرآن. محقق: ‌‌ناصح، ‌‌محمد‌‌مهدی.، و ‌‌یاحقی، ‌‌محمد‌‌جعفر. مشهد: بنیاد ‌‌پژوهش‌‌های ‌‌آستان ‌‌قدس‌‌ رضوی.
    11. ازهری ‌‌هروی، ابومنصور ‌‌محمد‌‌بن ‌‌احمد (1421هـ.ق). تهذیب‌‌اللغه. محقق: مرعب، محمد‌‌عوض. ‌‌بیروت: داراحیاء‌‌التراث‌‌ العربی.
    12. اشتهاردی، علی‌‌پناه (1416هـ.ق). تقریر ‌‌بحث ‌‌السید‌‌البروجردی. قم: دفتر ‌‌انتشارات ‌‌اسلامی.
    13. اعلایی، علیرضا (1394). پوشش قدم زن و نگاه به آن. نشریه تا اجتهاد، 14(4)، 35- 68.
    14. ایازی، سید محمدعلی (1380). فقه‌‌پژوهی ‌‌قرآنی؛ درآمدی بر مبانی نظری آیات‌‌ الاحکام. قم: بوستان ‌‌کتاب.
    15. آلوسی ‌‌بغدادی، محمودبن ‌‌عبدالله (1415هـ.ق). روح‌‌المعانی‌‌ فی ‌‌تفسیر ‌‌القرآن ‌‌العظیم ‌‌و‌‌ سبع‌‌المثانی. بیروت: دار‌‌الکتب‌‌العلمیه.
    16. بحرانی، سید‌‌هاشم (1415هـ.ق). البرهان‌‌ فی ‌‌تفسیر‌‌القرآن. ‌‌تهران: ‌‌مؤسسه ‌‌بعثت.
    17. بحرانی، یوسف‌‌بن‌‌ احمد (1405هـ.ق). الحدائق‌‌ الناظره ‌‌فی ‌‌احکام ‌‌العتره ‌‌الظاهره. محقق: ایروانی، محمدتقی.، ‌‌‌‌و‌‌ مقدم، سید ‌‌عبدالرزاق. قم: دفتر ‌‌انتشارات ‌‌اسلامی.
    18. برگ، اتوکلاین (1372). روان‌‌شناسی‌‌ اجتماعی. مترجم: کاردان، علی‌‌محمد. تهران: اندیشه.
    19. ثعالبی، عبدالرحمن‌‌بن ‌‌محمد (1418هـ.ق). تفسیر الثعالبی ‌‌المسمی ‌‌بالجواهر ‌‌الحسان ‌‌فی‌‌ تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء ‌‌التراث ‌‌العربی.
    20. ثعلبی ‌‌نیشابوری، احمد‌‌بن ‌‌ابراهیم (1422هـ.ق). الکشف ‌‌و ‌‌البیان ‌‌عن‌‌ تفسیر‌‌القرآن. بیروت: داراحیاء ‌‌التراث ‌‌العربی.
    21. جصاص، احمد‌‌بن ‌‌علی (1415هـ.ق). احکام ‌‌القرآن. محقق: قمحاوی، محمد‌‌صادق. بیروت: دار‌‌احیاء ‌‌التراث ‌‌العربی.
    22. جوهری، اسماعیل‌‌بن‌‌ حماد (1368). الصحاح ‌‌اللغه. تهران: امیری.
    23. حجازی، محمد‌‌محمود (1413هـ.ق). التفسیر ‌‌الواضح. بیروت: دار‌‌الحیل.
    24. حرانی، احمد‌‌بن ‌‌تیمیه (1413هـ.ق). شرح ‌‌عمده‌‌الفقه. ریاض: مکتبه العبیکان.
    25. حرعاملی، محمد‌‌بن ‌‌حسن (1391). تفصیل ‌‌وسایل ‌‌‌‌الشیعه ‌‌الی ‌‌تحصیل ‌‌مسایل ‌‌‌‌الشریعه. بیروت: ‌‌داراحیاء‌‌ التراث‌‌العربی.
    26. حقی بروسوی، اسماعیل (بی‌‌تا). روح البیان. بیروت: دار‌‌الفکر.
    27. حلی، حسن‌‌بن ‌‌یوسف (بی‌‌تا). تذکره‌‌الفقها. قم: مؤسسه‌‌آل‌‌البیت (ع) احیاء ‌‌التراث.
    28. حلی، محمد‌‌بن ‌‌حسن‌‌بن ‌‌یوسف (1387). ایضاح‌‌ الفوائد ‌‌فی ‌‌شرح ‌‌مشکلات ‌‌القواعد. ‌‌محقق: موسوی‌‌ کرمانی، سید‌‌حسین.، ‌‌و ‌‌همکاران، ‌‌قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    29. خازن، علی‌‌بن ‌‌محمد (1415هـ.ق). تفسیر الخازن ‌‌المسمی‌‌ لباب ‌‌التأویل ‌‌فی ‌‌معانی ‌‌التنزیل. مصحح: شاهین، عبدالسلام‌‌محمد‌‌علی، ‌‌بیروت: ‌‌دارالکتب‌‌ العلمیه.
    30. خدارحیمی، سیامک.، و دیگران (1377). روان‌‌شناسی ‌‌زنان. تهران: مردمک.
    31. خطیب، ‌‌عبدالکریم ‌‌محمود (بی‌‌تا). التفسیر‌‌ القرآنی‌‌ للقرآن. ‌‌بی‌جا: ‌‌بی‌نا.
    32. خویی، سید‌‌ابوالقاسم (1418هـ.ق). موسوعه ‌‌الامام ‌‌الخویی.‌‌ محقق: مؤسسه ‌‌احیاء ‌‌آثار ‌‌آیت‌‌الله ‌‌خویی. قم: مؤسسه‌‌احیاء ‌‌آثار ‌‌آیت‌‌الله ‌‌خویی.
    33. خویی، سید‌‌ابوالقاسم (بی‌‌تا). کتاب ‌‌النکاح. بی‌‌جا: کتابخانه دارالعلم.
    34. راغب ‌‌اصفهانی، ‌‌ابوالقاسم ‌‌حسین‌‌بن‌‌ محمد (1412هـ.ق). مفردات‌‌ الفاظ‌‌ قرآن. ‌‌دمشق: دارالعلم.
    35. راوندی، قطب‌‌الدین (1405هـ.ق). فقه‌‌ القرآن. قم: مکتبه‌‌آیت‌‌‌‌الله ‌‌نجفی.
    36. رعینی، محمد‌‌الحطاب (1416هـ.ق). مواهب ‌‌الجلیل ‌‌لشرح‌‌ مختصر‌‌ خلیل. ‌‌بیروت: دار‌‌الکتب‌‌ العلمیه.
    37. زبیدی، محمد‌‌مرتضی (1414هـ.ق). تاج‌‌العروس‌‌ من‌‌ جواهر‌‌القاموس. بیروت: دار‌‌الفکر.
    38. زحیلی، وهبه (1418هـ.ق). التفسیر ‌‌المنیر فی ‌‌العقیده ‌‌و ‌‌الشریعه ‌‌و ‌‌المنهج. دمشق: ‌‌دار‌‌الفکر.
    39. زحیلی، وهبه (1422هـ.ق). التفسیر ‌‌الوسیط. دمشق: دارالفکر.
    40. زمخشری، ‌‌محمود‌‌بن‌‌ عمر (1407هـ.ق). الکشاف ‌‌عن ‌‌غوامض ‌‌التنزیل. ‌‌بیروت: ‌‌دارالکتاب ‌‌العربی.
    41. سبزواری، عبدالاعلی (1416هـ.ق). ‌‌مهذب‌‌ الأحکام ‌‌فی ‌‌بیان ‌‌الحلال ‌‌و ‌‌الحرام. قم: ‌‌مؤسسه‌‌ المنار.
    42. سمرقندی، نصربن ‌‌محمد (بی‌‌تا). تفسیر ‌‌بحرالعلوم.‌‌ بی‌‌جا: ‌‌بی‌‌نا.
    43. سیفی‌‌مازندرانی، علی‌‌اکبر (بی‌‌تا).‌‌ دلیل تحریر‌‌الوسیله. تهران: ‌‌مؤسسه ‌‌تنظیم ‌‌و ‌‌نشر ‌‌آثار ‌‌امام‌‌ خمینی (ره).
    44. سیوطی، جلال‌‌الدین (1404هـ.ق). الدر ‌‌المنثور ‌‌فی ‌‌تفسیر ‌‌المأثور. ‌‌قم: ‌‌کتابخانه‌‌ آیت‌‌الله ‌‌مرعشی ‌‌نجفی.
    45. شربینی، محمد‌‌بن ‌‌احمد (بی‌تا). الاقناع فی ‌‌حل الفاظ ‌‌ابی ‌‌شجاع.‌‌ بیروت: ‌‌دار‌‌المعرفه.
    46. شریف‌‌لاهیجی، ‌‌محمد‌‌بن‌‌ شیخ‌‌علی (1373).‌‌‌‌ تفسیر‌‌ شریف‌‌ لاهیجی. مصحح: ‌‌حسینی ‌‌ارموی، ‌‌میرجلال‌‌الدین. ‌‌تهران: ‌‌‌‌داد.
    47. شوکانی، محمد‌‌بن‌‌ علی (1414هـ.ق). ‌‌فتح‌‌القدیر. دمشق: دارابن‌‌کثیر.
    48. شوکانی، محمد‌‌بن‌‌ علی (1973). نیل ‌‌الأوطار‌‌ من‌‌ اسرار ‌‌منقی ‌‌الأخبار. ‌‌بیروت: دار‌‌الجیل.
    49. شهید‌‌ اول، ‌‌‌‌محمد‌‌بن ‌‌مکی (1410هـ.ق). اللمعه‌‌ الدمشقیه ‌‌فی ‌‌فقه ‌‌الامامیه.‌‌ محقق: ‌‌‌‌مروارید، ‌‌محمد‌‌تقی.، و مروارید، علی‌‌اصغر. بیروت: دارالتراث و دار‌‌ الاسلامیه.
    50. شهید‌‌ثانی، زین‌‌الدین‌‌بن ‌‌علی (1413هـ.ق). مسالک‌‌ الأفهام ‌‌الی ‌‌تنقیح شرایع ‌‌الاسلام. قم: مؤسسه‌‌ المعارف ‌‌الاسلامیه.
    51. صادقی‌‌تهرانی، ‌‌محمد (1415هـ.ق). الفرقان ‌‌فی ‌‌تفسیر القرآن. قم: انتشارات ‌‌فرهنگ‌‌ اسلامی.
    52. صدوق، محمد‌‌بن ‌‌علی‌‌بن ‌‌بابویه (بی‌‌تا). علل‌‌الشرایع. قم: انتشارات ‌‌مکتبه‌‌الداوری.
    53. صفار‌‌قمی، محمد‌‌بن‌‌ حسن ‌‌فروخ (1404هـ.ق). بصائر الدرجات ‌‌فی ‌‌فضائل ‌‌آل‌‌محمد (ص). محقق: ‌‌کوچه‌‌باغی، محسن‌‌بن‌‌ عباسعلی. قم: کتابخانه‌‌آیت‌‌الله ‌‌مرعشی ‌‌نجفی.
    54. صفی‌‌علی‌‌شاه، ‌‌محمد‌‌حسن‌‌بن ‌‌محمد‌‌باقر (1378). تفسیر‌‌ قرآن‌‌ صفی‌‌‌‌علی‌‌شاه. تهران: منوچهری.
    55. طباطبایی ‌‌یزدی، ‌‌سید‌‌محمد‌‌کاظم (بی‌‌تا). العروه‌‌الوثقی. بیروت: مؤسسه ‌‌الاعلمی ‌‌للمطبوعات.
    56. طباطبایی، سید محمد‌‌حسین (1390). المیزان ‌‌فی ‌‌تفسیر‌‌القرآن. ‌‌بیروت: ‌‌مؤسسه ‌‌الاعلمی ‌‌للمطبوعات.
    57. طباطبایی‌‌حکیم، سید‌‌محسن (بی‌‌تا). مستمسک العروه‌‌الوثقی. ‌‌قم: ‌‌دارالتفسیر.
    58. طبرانی، ‌‌سلیمان‌‌بن ‌‌احمد (2008).‌‌ التفسیرالکبیر: ‌‌تفسیر القرآن العظیم (الطبرانی). ‌‌اربد: دارالکتاب ‌‌الثقافی.
    59. طبرسی، ‌‌فضل‌‌بن ‌‌حسن (1372). مجمع‌‌البیان ‌‌فی ‌‌تفسیر‌‌القرآن. ‌‌مصحح: یزدی طباطبایی، ‌‌سید ‌‌فضل‌‌الله‌‌.، ‌‌و ‌‌رسولی محلاتی، سید‌‌ هاشم‌‌ رسولی‌‌ محلاتی. تهران: ناصر‌‌خسرو.
    60. طبرسی، ‌‌فضل‌‌بن‌‌ حسن ‌‌(1412هـ.ق). تفسیر ‌‌جوامع‌‌الجامع.‌‌ مصحح: گرجی، ابوالقاسم. قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه.
    61. طبری، ابوجعفر‌‌ محمد‌‌بن‌‌ جریر (1412هـ.ق). ‌‌جامع‌‌البیان ‌‌فی ‌‌تفسیر ‌‌آیه‌‌القرآن.‌‌ بیروت: ‌‌دارالمعرفه.
    62. طریحی، ‌‌فخرالدین‌‌بن ‌‌محمد (بی‌‌تا). ‌‌مجمع‌‌البحرین.‌‌ تهران: المکتبه ‌‌المرتضویه.
    63. طنطاوی، ‌‌محمد‌‌ (بی‌‌تا). ‌‌التفسیر‌‌ الوسیط ‌‌للقرآن ‌‌الکریم.‌‌ بی‌جا: ‌‌بی‌نا.
    64. طوسی، ‌‌محمد‌‌بن‌‌ حسن (1387). ‌‌المبسوط ‌‌فی ‌‌فقه ‌‌الامامیه. ‌‌محقق: ‌‌کشفی، ‌‌سید‌‌محمد‌‌تقی. تهران: ‌‌المکتبه ‌‌المرتضویه ‌‌لاحیاء‌‌ الاثار الجعفریه.
    65. طوسی، ‌‌محمد‌‌بن ‌‌حسن ‌‌(1407هـ.ق). ‌‌تهذیب ‌‌الأحکام ‌‌فی ‌‌شرح ‌‌المقنعه ‌‌الشیخ‌‌ المفید.‌‌ ‌‌تهران: ‌‌دارالکتب‌‌ الاسلامیه.
    66. طوسی، ‌‌محمد‌‌بن ‌‌حسن ‌‌‌‌(بی‌‌تا). التبیان ‌‌فی ‌‌تفسیر ‌‌القرآن. ‌‌بیروت: ‌‌داراحیاء‌‌ التراث‌‌ العربی.
    67. عابدینی، ‌‌احمد (1379). پوشش‌‌ بانوان در برابر نامحرم. نشریه کاوشی نو در فقه، 17(24)، 58- 99.
    68. عروسی‌‌حویزی، ‌‌عبدعلی‌‌بن ‌‌جمعه (1415هـ.ق).‌‌ تفسیر‌‌ نورالثقلین. ‌‌قم: اسماعیلیان.
    69. عیاشی، محمد‌‌بن ‌‌مسعود (1380). کتاب‌‌التفسیر. مصحح و محقق: رسولی‌‌محلاتی، سیدهاشم. تهران: چاپخانه‌‌علمی.
    70. غرناطی‌‌ اندلسی، محمد‌‌بن ‌‌یوسف (1420هـ.ق). البحر‌‌المحیط. بیروت: دار‌‌الفکر.
    71. غرناطی، محمد‌‌بن ‌‌احمد (1416هـ.ق). التسهیل ‌‌لعلوم ‌‌التنزیل. بیروت: ‌‌دارالارقم.
    72. فاضل، محمدهادی (1386). بررسی ‌‌لزوم ‌‌و ‌‌حدود ‌‌حجاب ‌‌در فقه اهل‌‌ تسنن. ‌‌نشریه مطالعات‌‌ راهبردی ‌‌زنان، 10(37)، 48- 9.
    73. فخررازی، ‌‌محمد‌‌بن ‌‌عمر (1420هـ.ق). مفاتیح‌‌الغیب. ‌‌بیروت: ‌‌داراحیاء ‌‌التراث ‌‌العربی.
    74. فراهیدی، ‌‌خلیل‌‌بن‌‌ احمد (1410هـ.ق). ‌‌کتاب ‌‌العین. محقق: ‌‌مخزومی، ‌‌مهدی.، ‌‌و ‌‌سامرائی، ابراهیم. قم: هجرت.
    75. فیروزآبادی، ‌‌مجدالدین ‌‌محمد‌‌بن‌‌ یعقوب (1412هـ.ق). قاموس‌‌المحیط. ‌‌بیروت: ‌‌دار‌‌احیاء‌‌ التراث ‌‌العربی.
    76. فیض ‌‌کاشانی، ‌‌محمد‌‌محسن (1362). الصافی‌‌ فی ‌‌تفسیرالقرآن. ‌‌تهران: المکتبه ‌‌الاسلامیه.
    77. فیض‌‌کاشانی، ‌‌محمد‌‌محسن ‌‌(1406هـ.ق). ‌‌الوافی. ‌‌محقق: حسینی ‌‌اصفهانی، ‌‌ضیاء‌‌الدین. ‌‌اصفهان: کتابخانه‌‌ امام امیرالمؤمنین ‌‌علی (ع).
    78. فیض‌‌کاشانی، ‌‌محمد‌‌محسن ‌‌(بی‌‌تا).‌‌ مفاتیح‌‌الشرایع.‌‌ قم: کتابخانه‌‌آیت‌‌‌‌الله ‌‌مرعشی‌‌ نجفی.
    79. فیومی، ‌‌احمد‌‌بن‌‌ محمد (بی‌‌تا). ‌‌المصباح ‌‌المنیر ‌‌فی ‌‌غریب ‌‌شرح‌‌ الکبیر.‌‌ بیروت: ‌‌المکتبه ‌‌العلمیه.
    80. قاسمی، ‌‌محمد‌‌جمال‌‌الدین (1418هـ.ق). ‌‌تفسیر ‌‌القاسمی ‌‌المسمی ‌‌محاسن ‌‌التأویل. ‌‌بیروت: ‌‌دار‌‌الکتب ‌‌العلمیه.
    81. قرطبی، ‌‌محمدبن‌‌ احمد (‌‌1405هـ.ق). ‌‌الجامع ‌‌لاحکام القرآن. ‌‌بیروت: ‌‌دار‌‌احیاء‌‌ التراث ‌‌العربی.
    82. قطب، ‌‌سید (1412هـ.ق). فی ‌‌ضلال القرآن. ‌‌بیروت: ‌‌دار‌‌الشروق.
    83. قمی، ‌‌علی‌‌بن ‌‌ابراهیم (1362). تفسیر ‌‌القمی.‌‌ محقق: ‌‌موسوی‌‌ جزائری، ‌‌طیب. ‌‌قم: ‌‌دارالکتاب.
    84. قمی‌‌مشهدی، محمد‌‌بن ‌‌محمدرضا (1368). تفسیر‌‌ کنزالدقایق ‌‌و‌‌ بحرالغرایب. ‌‌محقق: درگاهی، حسین.‌‌ تهران: سازمان‌‌ چاپ ‌‌و ‌‌انتشارات وزارت فرهنگ‌‌ و ‌‌ارشاد ‌‌اسلامی.
    85. کاشانی، ‌‌فتح‌‌الله‌‌بن‌‌ شکرالله (بی‌‌تا). ‌‌منهج الصادقین ‌‌فی ‌‌الزام ‌‌المخالفین.‌‌ مصحح: شعرانی، ‌‌ابوالحسن. ‌‌تهران: کتابفروشی ‌‌اسلامیه.
    86. کاشانی، ‌‌مجید (1386). ‌‌بررسی ‌‌تاریخی‌‌ و‌‌ جامعه‌‌شناختی ‌‌حجاب ‌‌در‌‌ ادیان ‌‌الهی. نشریه مباحث بانوان شیعه، 11، 30- 7.
    87. کلانتری، ‌‌علی‌‌اکبر (1383). فقه و پوشش. قم: مؤسسه‌‌ بوستان‌‌ کتاب.
    88. کلینی، محمد‌‌بن ‌‌یعقوب (1407هـ.ق). الکافی. مصحح: غفاری، علی‌‌اکبر. ‌‌تهران: ‌‌دارالکتب ‌‌الاسلامیه.
    89. گنجی، ‌‌حمزه (1373). روان‌‌شناسی تفاوت‌‌های فردی. تهران: بعثت.
    90. ل.مان، نرمان (1362). اصول ‌‌روان‌‌شناسی. مترجم: ساعتچی، محمود. تهران: امیرکبیر.
    91. محقق‌‌حلی، ابوالقاسم ‌‌نجم‌‌الدین‌‌ جعفر‌‌بن ‌‌حسن (1409هـ.ق). شرایع‌‌الاسلام فی ‌‌مسائل ‌‌الحلال ‌‌و ‌‌الحرام. ‌‌قم: استقلال.
    92. مراغی، احمد‌‌مصطفی (بی‌‌تا). تفسیرالمراغی. بیروت: دارالفکر.
    93. مصری، ابن‌‌نجیم (1418هـ.ق). البحر‌‌ الرائق شرح کنز الدقائق. بیروت: دار‌‌ احیاء‌‌ الکتب ‌‌‌‌العلمیه.
    94. مطهری، ‌‌مرتضی (1388). مسئله ‌‌‌‌حجاب.‌‌ ‌‌تهران: ‌‌صدرا.
    95. مفید، ‌‌محمد‌‌بن ‌‌محمد‌‌بن ‌‌نعمان(1410هـ.ق). المقنعه. ‌‌قم: مؤسسه ‌‌النشر ‌‌‌‌الاسلامی.
    96. مقداد‌‌ سیوری ‌‌حلی، ‌‌فاضل (‌‌1419هـ.ق). ‌‌کنزالعرفان ‌‌فی ‌‌فقه‌‌‌‌القرآن. ‌‌تهران: ‌‌المجمع ‌‌العالمین ‌‌للتقریب‌‌ بین ‌‌المذاهب‌‌الاسلامیه.
    97. مکارم ‌‌شیرازی، ‌‌ناصر.، و‌‌ همکاران (‌‌1371). تفسیر ‌‌نمونه.‌‌ تهران: ‌‌دارالکتب‌‌ الاسلامیه.
    98. ملاحویش ‌‌آل‌‌غازی، ‌‌عبدالقادر (‌‌1382). بیان‌‌المعانی. ‌‌دمشق‌‌: مطبعه‌‌التوفی.
    99. مودودی، ‌‌عبدالاعلی (بی‌تا). الحجاب. ‌‌بی‌جا: ‌‌دار‌‌الفکر.
    100. موسوی‌‌ خمینی، ‌‌روح‌‌الله (1390).‌‌ تحریرالوسیله.‌‌ ‌‌نجف: ‌‌چاپخانه‌‌ آداب.
    101. مؤمن‌‌ قمی، ‌‌محمد.، ‌‌و‌‌ جوادی ‌‌آملی، ‌‌عبدالله (1405هـ.ق). کتاب‌‌ الصلاه تقریر ابحاث فقه اهل بیت (ع) آیت‌‌الله سید ‌‌محمد ‌‌المحقق الداماد. قم: دفتر ‌‌انتشارات ‌‌اسلامی.
    102. میبدی، رشید‌‌الدین‌‌ ابوالفضل (1371).‌‌ کشف ‌‌الاسرار ‌‌و‌‌ عده‌‌‌‌الابرار معروف به تفسیر خواجه عبدالله انصاری. تهران: امیر‌‌کبیر.
    103. نجفی، محمدحسن (1367). جواهرالکلام فی شرح شرایع‌‌الاسلام. ‌‌تهران: المکتبه ‌‌الاسلامیه.
    104. نراقی، احمدبن محمدمهدی (1419هـ.ق). مستند الشیعه فی احکام الشریعه. قم: مؤسسه آل‌‌البیت (ع) لاحیاء التراث.
    105. نسایی، ‌‌احمد‌‌بن‌‌ شعیب (1411هـ.ق). ‌‌السنن‌‌الکبری. محقق: ‌‌سید‌‌کسروی، ‌‌حسن‌‌.، و ‌‌بنداری، عبدالغفار ‌‌سلیمان. ‌‌بیروت: ‌‌دارالکتب‌‌العلمیه.
    106. نسفی، عبدالله‌‌بن ‌‌احمد (1416هـ.ق). مدارک‌‌التنزیل ‌‌و ‌‌حقایق‌‌التأویل. بیروت: دارالنفایس.
    107. نسفی، نجم‌‌الدین (1376). تفسیر ‌‌نسفی. تهران: سروش.
    108. نووی، ابوزکریا محیی‌‌الدین ‌‌یحیی‌‌بن ‌‌شرف (بی‌تا). المجموع شرح‌‌المهذب. بیروت: دار‌‌الفکر.
    109. نووی، محمد‌‌بن‌‌عمر (1417هـ.ق). مراح‌‌ لبید لکشف معنی القرآن ‌‌المجید. بیروت: دار‌‌الکتب ‌‌العلمیه.