بازکاوی فقهی- حقوقی حق استمتاع زوجه با تأکید بر لزوم مزاج‌شناسی زوجین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مطالعات حقوق خانواده، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران/ مدرس دانشگاه جامع علمی کاربرد، تهران، ایران.

2 استادیار حقوق، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

3 دانشیار حقوق خصوصی، پژوهشکده خانواده، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

4 کارشناس ارشد مطالعات زنان، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.

چکیده

رعایت حقوق جنسی ازجمله مصادیق حسن معاشرت است و خودداری زوج نسبت به تأمین نیاز جنسی زوجه به‌‌صورتی‌‌که زن رضایت روانی، جسمی و عاطفی نداشته باشد، می‌‌تواند یکی از موارد نشوز مرد باشد. پژوهش حاضر به‌روش اسنادی- تحلیلی و با هدف بازکاوی فقهی- حقوقی حق استمتاع زوجه، به‌عنوان مصداقی از حسن‌معاشرت، با تأکید بر لزوم مزاج‌شناسی زوجین انجام شد. بدین‌منظور کلیه منابع مکتوب مربوطه اعم از کتب و مقالات علمی مورد بررسی قرار گرفت. براین‌اساس توسعه در مفهوم حق استمتاع، توجه به ضرورت بازنگری در دیدگاه‌‌های فقهی و قوانین مدنی حول محور حقوق جنسی زوجه و تبیین حدود معاشرت به‌معروف در مناسبات زوجین برمبنای تأمین غریزه جنسی زوجه بررسی و تحلیل شد. نتایج نشان داد که باتوجه به انحصار تأمین نیاز جنسی زن از سوی شوهر و الزام شرعی و قانونی ایشان به رعایت حسن‌معاشرت، برای دستیابی به اهدافی همچون افزایش میزان تعهد زناشویی، حفظ حیا در میان زنان، استواری بنیان خانواده و کاهش آمار طلاق، حق استمتاع زوجه باید در قانون تصریح شود و در حیطه سیاست‌‌گذاری و اجرا نیز این حق به‌عنوان یکی از اصلی‌‌ترین لوازم تحکیم بنیان خانواده، مورد توجه قرار گیرد. همچنین ضمانت اجرایی نظیر الزام زوج به اخذ مشاوره در این زمینه مورد تأکید قانون‌گذار باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Jurisprudential-Legal Analysis of Wife's Right to Sexual Pleasure with an Emphasis on the Necessity of Knowing Couples' Temperament

نویسندگان [English]

  • Seyedeh Faezeh Safdarzadeh 1
  • Elham Shariati 2
  • Mohammad Roshan 3
  • Sakineh Atlabi 4
1 Ph.D. Student in Studies of Family Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran / Teacher of University of Applied Science and Technology, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor of Law, Faculty of Social Sciences and Economy, Alzahra University, Tehran, Iran. (Corresponding Author)
3 Associate Professor of Private Law, Family Research Center, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
4 M.A. in Women's Studies, Alzahra University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Observing sexual rights is one of the instances of good companionship and refusing husband to satisfy wife's sexual desire, so that she does not have a psychological, physical, and emotional satisfaction, can be one of the cases of disobedience. This documentary-analytical study was conducted with the purpose of analyzing jurisprudentially-legally wife's right to sexual pleasure, as an instance of good companionship, emphasizing the necessity of knowing couples' temperament; thus, all related written sources including books and scientific papers were reviewed. Therefore, the followings were analyzed: the development of the concept of right to sexual pleasure, the necessity of reviewing jurisprudential opinions and civil law related to wife's sexual rights, and the explanation of good companionship in couples' relations based on satisfying wife's sexual instinct. According to the results, due to husband's monopoly in meeting wife's sexual desires and his Sharia and legal obligation to good companionship, for achieving goals such as increasing marital commitment, maintaining modesty among women, strengthening family foundation, and decreasing divorce rate, wife's right to sexual pleasure should be clarified in law and in the realm of policymaking and execution, that right should also be considered as one of the most important factors of strengthening family foundation. Moreover, the legislator should emphasize the executive guarantee like the obligation of husband to be informed about this issue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • good companionship
  • wife's sexual rights
  • disobedience
  • wife's right to sexual pleasure

مراجع

  1. * قرآن کریم (۱۳۸۲). فولادوند، محمد مهدی. قم کتابخانه بزرگ قرآن کریم.

    1. ابن‌فارس، احمد (۱۴۰۳هـ.ق). معجم مقائیس اللغه. قم: مکتب اعلام اسلامی.
    2. ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن عمر (۱۴۱۹هـ.ق). تفسیر القرآن العظیم. دمشق: دارالکتب‌‌العلمیه.
    3. ابن‌‌منظور، محمد‌بن مکرم (۱۴۱۴هـ.ق). لسان العرب. بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
    4. احمدیه، مریم (۱۳۹۷). الزام زوج به رعایت حق جنسی زوجه. نشریه مطالعات راهبردی زنان، 80(20)، 33- 50.
    5. اسدی، لیلاسادات (۱۳۸۵). حق جنسی، اختلال و انحراف در آن در قوانین موضوعه. نشریه فقه و حقوق خانواده، 43(11)، ۳۴‌- ۵۴.
    6. انصاری، مرتضی (شیخ انصاری) (۱۴۱۵هـ.ق). کتاب النکاح. قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
    7. بستانی، فؤاد افرام (۱۳۷۵). فرهنگ ابجدی. تهران: اسلامی.
    8. بلاذری، احمدبن یحیی (۱۴۱۷هـ.ق). انساب الاشراف. بیروت: دارالفکر.
    9. بهجت گیلانی، محمدتقی (۱۴۲۶هـ.ق). جامع المسائل. قم: دفتر آیت‌الله بهجت.
    10. پاک‎نژاد، سیدرضا (بی‌‌تا). ازدواج مکتب انسان سازی؛ از عقد تا زفاف. یزد: موسسه خیریه علمی و دینی مهدیه اشکذر.
    11. ترکمن‌نژاد سبزواری، مرضیه.، افتخار یزدی، میترا.، رستاقی، صدیقه.، و راد، مصطفی (۱۳۹۷). بررسی ارتباط انواع مزاج با افسردگی پس از زایمان در مراکز بهداشتی شهرستان سبزوار سال ۱۳۹۶. نشریه زنان و مامایی و نازایی ایران، ۲۱(۶)، 64- 70.
    12. توجهی، عبدالعلی (۱۳۸۹). لزوم جرم‌‌انگاری نشوز زوج. نشریه مطالعات راهبردی زنان، 48(12)، 219- 252.
    13. ثمنی، لیلا (۱۳۹۰). حقوق غیرمالی زوجین از دیدگاه مذاهب خمسه. تهران: شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
    14. ثمنی، لیلا (۱۳۹۶). ضمانت اجرای حق مادرشدن. نشریه علمی‌- پژوهشی مطالعات راهبردی زنان، ۲۰(۷۸)، 7- 27.
    15. ثمنی، لیلا (۱۳۹۷). مضاجعه و چالش‌‌های آن در فقه امامیه. نشریه مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده، ۱(۲)، 111- 136.
    16. الجرجانی، علی (۱۳۷۰). التعریفات. تهران: ناصرخسرو.
    17. جزیری، عبدالرحمن.، غروی، محمد.، و مازخ، یاسر (۱۴۱۹هـ.ق). الفقه علی مذاهب الاربعه و مذهب اهل البیت. بیروت: دارالثقلین.
    18. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (۱۳۷۲). حقوق خانواده. تهران: انتشارات گنج دانش.
    19. جوهری، اسماعیل (۱۴۱۰هـ.ق). الصحاح‌- تاج اللغه و صحاح العربیه. بیروت: دارالعلم للملایین.
    20. حائری طباطبایی، علی (۱۴۱۸هـ.ق). ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل. قم: اسماعیلیان.
    21. حرعاملی، محمد (۱۴۱۴هـ.ق). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. بیروت: آل‌بیت لاحیاء تراث.
    22. حکمت‌نیا، محمود (۱۳۹۰). حقوق زن و خانواده. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    23. حلی(علامه حلی)، حسن (١٤٢٠هـ.ق). تحریر الأحکام الشرعیة علی مـذهب الإمامیـة. قم: مؤسسه امام صادق(ع).
    24. خانی، صغری.، یوسفی، صدیقه.، و رنجبرورندی، آتوسا (۱۳۹۵). ارتباط انواع مزاج با رضایت جنسی زوجین. ششمین همایش سراسری راهکارهای ارتقاء سلامت و چالش‌‌ها با محوریت مراقبت مبتنی بر جامعه. ساری.
    25. خویی، سید ابوالقاسم (۱۴۱۰هـ.ق). منهاج الصالحین. قم: مکتب آیت‌الله العظمی السید الایرانی.
    26. دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۵۹). لغت‌‌نامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
    27. راغب اصفهانی، حسین (۱۴۱۲هـ.ق). مفردات فی غریب القرآن. مترجم: خسروی حسینی، غلامرضا. تهران: مرتضوی.
    28. رشیدرضا، محمد (۱۹۹۰). تفسیر المنار. مصر: انتشارات الهیئه المصریه العامه لکتاب.
    29. رفسنجانی مقدم، مصطفیو.، و محمدیان، علی (۱۳۹۴). پژوهشی پیرامون ماده ۱۱۰۳ قانون مدنی «تکلیف زوجین نسبت به حسن معاشرت با یکدیگر». نشریه مطالعات راهبردی زنان، 70(18)، 7- 46.
    30. روشن، محمد (۱۴۰۰هـ.ش). حقوق خانواده. تهران: انتشارات جنگل.
    31. زحیلی، وهبه (۱۴۱۷هـ.ق). الفقه الاسلامی و ادلته. دمشق: نشر دارالفکر.
    32. زمخشری، محمد (۱۳۸۶). مقدمه الادبو. تهران: مؤسسه مطالعاتی دانشگاه تهران.
    33. شبیری زنجانی، سیدموسی (بی‌‌تا). کتاب نکاح. قم: مؤسسه پژوهشی رأی‌پرداز.
    34. شریعتی، الهام.، و صفدرزاده، سیده فائزه (۱۳۹۶). ماهیت و آثار طلاق توافقی در فقه و حقوق. نشریه مطالعات راهبردی زنان، 78(20)، 89- 106.
    35. شریعتی، الهام.، و ولی حصاری، مرضیه (۱۳۹۶). حقوق جنسی زوجین در فقه و حقوق موضوعه. تهران: خرسندی.
    36. شعربافچی‌‌زاده، مرضیه.، صادقی فسایی، سهیلا.، آذری، هاجر.، و میرخانی، عزت‌السادات (۱۳۹۹). تبیین حق جنسی زوجین در بستر متون فقهی و حقوقی. نشریه فرهنگی-تربیتی زنان و خانواده، 50(14)، 67- 92.
    37. طباطبایــی، ســیدمحمدحســین (۱۳۶۴). المیزان. تهران: بنیاد علمــی و فکری علامه طباطبایی.
    38. طبرسی، فضل (۱۳۸۴). مجمع‌البیان. تهران: انتشارات ناصرخسرو.
    39. طریحی، فخرالدین (۱۳۷۵). مجمع‌البحرین. تهران: مکتبه المرتضویه.
    40. طوسی، محمد (۱۴۱۱هـ.ق). وسیله الی نیل الفضیله. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی.
    41. عاملی، زین‌الدین (شهید ثانی) (۱۴۱۳هـ.ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام. قم: مؤسسه معارف اسلامی.
    42. عاملی، محمد (۱۳۷۲). نهایه المرام. قم: نشر اسلامی.
    43. عاملی، یاسین‌عیسی (۱۴۱0هـ.ق). اصطلاحات الفقه فی رسائل العلمیه. بیروت: دارالبلاغه للطباعه.
    44. عاملى، زین‌الدین(شهید ثانی) (۱۴۱۰هـ.ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: مجمع‌الفکرالاسلامی.
    45. علوی قزوینی، سیدعلی.، و قشلاقی، سهیل (۱۳۹۵). اثر نشوز زوج، در طلاق به درخواست زوجه از منظر فقه و حقوق. نشریه فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، 65(21)، 107- 130.
    46. فاضل‌هندی اصفهانی، محمد (۱۴۱۶هـ.ق). کشف اللثام والابهام عن قواعد الاحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    47. فرج‌نیا، سعیده.، حسینیان، سیمین.، شهیدی، شهریار.، و صادقی، منصوره سادات (۱۳۹۳). نقش عملکرد جنسی زوجین بر میزان تعهد آنان به رابطه زناشویی. ششمین کنگره ملی آسیب‌شناسی خانواده. پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی.
    48. قاسمی، هاجرالسادات (۱۳۸۷). آسیب‌شناسی روابط زوجین؛ لایه‌‌های زیرین ناسازگاری. نشریه حوراء. ۲۹، 40- 46.
    49. قانون حمایت خانواده. مصوب ۱۳۹۱. مشاهده شده در https://legal.umsu.ac.ir/uploads/27.pdf
    50. قانون حمایت خانواده، مصوب ۱۳۵۳. مشاهده شده در https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97187
    51. قانون مجازات اسلامی. مصوب 1392. مشاهده شده در https://rc.majlis.ir/fa/law/show/845048
    52. قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران. مشاهده شده در https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937
    53. قانون‌اساسی جمهوری اسلامی ایران. مصوب 1368. مشاهده شده در https://www.lu.ac.ir/uploads/123456_20436.pdf
    54. قرشی، سیدعلى‌‌اکبر (۱۴۱۲هـ.ق). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    55. قرطبی، محمد (۱۳۶۸). الجامع الاحکام القرآن. تهران: انتشارات ناصرخسرو.
    56. قمی(شیخ صدوق)، محمد (۱۴۱۳هـ.ق). من لایحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    57. کاتوزیان، ناصر (۱۳۶۵). حقوق مدنی خانواده. تهران: برنا.
    58. کاتوزیان، ناصر (۱۳۷۱). مقدمه علم حقوق. تهران: شرکت انتشار.
    59. کرکی، علی‌بن‌حسین (۱۴۱۴هـ.ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: انتشارات آل‌البیت.
    60. کریمی، حسین (۱۳۶۵). موازین قضایی از دیدگاه امام خمینی (ره). قم: شکور قم.
    61. کلینی، محمد (۱۳۷۹). اصول کافی. تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
    62. گیلانی (میرزای قمی)، ابوالقاسم (۱۴۱۳هـ.ق). جامع الشتات فی أجوبه السؤالات. تهران: مؤسسه کیهان.
    63. مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳هـ.ق). بحارالانوار. بیروت: داراحیاء التراث عربی.
    64. محقق حلی، نجم‌الدین جعفر (۱۴۰۸هـ.ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: اسماعیلیان.
    65. مروتی، سهراب، وحیدنیا، فرحناز.، صادقی، عماد.، و فتاحی، امیر (۱۳۹۳). علل و عوامل انحرافات جنسی از دیدگاه قرآن و روایات. نشریه پژوهش‌‌نامه اسلامی زنان و خانواده، ۲(۲)، 93 -114.
    66. مشکینی، علی (بی‌‌تا). اصطلاحات الفقه. بی‌جا: بی‌نا.
    67. مطهری، مرتضی (۱۳۷۶). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
    68. معین، محمد (۱۳۸۶). فرهنگ معین. تهران: زرین.
    69. مکارم‌شیرازی، ناصر (۱۴۲۴هـ.ق). کتاب نکاح. قم: مؤسسه علی‌بن ابی‌طالب(ع).
    70. موسوی، سیدمحمد.، و جعفریان صدیق، محمد (۱۳۹۰). درمان بیماری‌‌های زنان و زایمان، مقایسه‌‌ای بین طب غربی و ایرانی از دیدگاه طب ایرانی (سنتی). تهران: زعیم.
    71. موسوی‌خمینی، سیدروح‌‌الله (۱۳۸۶). تحریر الوسیله. قم: دارالعلم.
    72. مؤمن قمی، محمد (۱۴۱۵هـ.ق). کلمات سدیده فی مسائل جدیده. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
    73. نجفی، محمدحسن (۱۴۱۲هـ.ق). جواهر الکلام فی شرایع الاسلام. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    74. نراقی، ملااحمد (۱۴۲۲هـ.ق). مسائل و رسائل فی حل غوامض المسائل. قم: کنگره بزرگداشت محققان ملامهدی و ملااحمد نراقی. تهران.
    75. نوبهار، رحیم.، و حسینی، ام‌‌البنین (۱۳۹۴). قاعده لزوم معاشرت به‌‌معروف در روابط زن‌‌وشوهر. نشریه خانواده پژوهی، ۱۱(۱)، ۵۳‌- ۷۲.
    76. نوبهار، رحیم.، و حسینی، ام‌‌البنین (۱۳۹۷). حدود روابط جنسی زن و شوهر در چارچوب قاعده معاشرت به معروف. نشریه خانواده پژوهی، 1(14)، 75- 94.
    77. هدایت‌نیا، فرج‌الله و سیدعلیزاده گنجی، سیدجواد (۱۳۹۲). نشوز زوج در فقه و حقوق خانواده جمهوری اسلامی ایران. نشریه حقوق اسلامی، ۱۰(۳۷)، 73- 97.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار