تحلیل تطور مشارکت زنان در سه الگوی حکومت جریان اخوان‌المسلمین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جریان ‌‌های کلامی معاصر، مجتمع آموزش عالی حکمت و مطالعات ادیان، جامعه المصطفی(ص) العالمیه، قم، ایران.

2 استادیار گروه تاریخ معاصر و تمدن اسلامی، مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران. (نویسنده مسئول)

چکیده

اخوان المسلمین جنبش فراملی اسلام‌گرای سنّی و از بزرگترین جریان‌‌‌های سیاسی تأثیرگذار سده اخیر در جهان اسلام است که نقش مؤثر زنان در برهه‌‌ها و حوادث مختلف سیاسی و اجتماعی این جریان انکارناپذیر است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تطور مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان از منظر اندیشمندان اخوان‌المسلمین به‌روش توصیفی- اسنادی انجام شد. با بررسی انجام شده، مطالعه‌ای که موضوع پژوهش حاضر به‌طور مستقل در آن بررسی‌ شده باشد، یافت نشد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که متغیر وابسته مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان وابسته به نظریات حکومتی اندیشمندان اخوان‌المسلمین در قالب سه الگوی حکومتی قابل ردیابی است. در الگوی «حکومت اسلامی» باتوجه به وضعیت زمانه و استنباطی که اندیشمندان اخوانی از آیات و روایت در این موضوع دارند، مشارکت زنان فقط در امور محدود سیاسی و اجتماعی مجاز است. در الگوی حکومتی «سوسیالیسم اسلامی» مساوات و برابری، به‌شکل برجسته‌تری نمایان است. در الگوی «حکومت مدنی» با افزایش رشد نرخ سواد و مطالبات زنان و نیز نگاه نو به مفاهیم و آموزه‌‌‌های دینی ازسوی برخی از اخوانی‌‌ها، تطور قابل ملاحظه‌ای مشاهده می‌شود به‌طوری که مشارکت زنان در تمامی عرصه‌‌‌های سیاسی و اجتماعی به‌جز مقام رهبری و خلافت پذیرفته شده است البته به نظر یکی از اندیشمندان این الگوی حکومت، تصدی مقام خلافت نیز برای زنان مجاز است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Evolution of Women's Participation in the Three Governance Models of the Society of Muslim Brothers

نویسندگان [English]

  • Ghodratollah Heidari 1
  • Gholam Hassan Moghimi 2
1 Ph.D. Student in Contemporary Theology Currents, Higher Education Complex of Hikmat and Religious Studies, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Contemporary History and Islamic Civilization, Higher Education Complex of History, Al-Mustafa International University, Qom, Iran. (Corresponding Author)
چکیده [English]

The society of Muslim Brothers is a transnational movement of Sunni Islamist and one of the biggest effective political currents in the recent decade in the world of Islam that women's effective role in political and social events of this current is not undeniable. This descriptive-documentary study was conducted with the aim of investigating the evolution of women's political and social participation from the view of the Muslim Brothers' scholars. After reviewing the related sources, a research that independently focuses on this issue was not found. According to the results, the dependent variable, women's political and social participation, depends on the governance view of the Muslim Brothers' scholars in the form of three governance models. In the model of "Islamic governance", regarding the time and the view of the Muslim Brothers' scholars on the verses and narratives, women's participation is limited to political and social affairs. In the governance model of "Islamic socialism", equity is more visible. In the model of "civil governance", due to the increase of literacy rate and women's demands, and some scholars' new approach to religious teachings, there is a considerable evolution, so that women's participation in all political and social fields, except leadership and governing, is acceptable; although, one scholar believing in this model, says that women can even be a governor. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • women's participation
  • the Muslim Brothers
  • political participation
  • social participation
  • Islamic governance
  • Islamic socialism
  • civil governance
  1. * قرآن کریم (1382). مترجم: الهی قمشه‌ای، مهدی. قم: نگارش.

    1. امانی، مجتبی (1398). به بهانه درگذشت محمد مرسی. خبرگزاری تسنیم، 22 خرداد. مشاهده شده در https: //www. tasnimnews. com/fa/news
    2. انوار محاجنة (1397). تاریخ سیاسی زنان فعال اخوان‌المسلمین. مشاهده شده در: https: //www. alwahabiyah. com/fa/Noteview/7664
    3. آیور، مک.، و موریس،‌ رابرت (1349). جامعه و حکومت. مترجم: علی‌کنی، ابراهیم. تهران: انتشارات ترجمه و نشر.
    4. بخاری، محمد‌بن إسماعیل (1422هـ.ق). صحیح البخاری. بی‌جا: دار‌طوق النجاة.
    5. بغدادی، عبدالقاهر (1992). الملل و النحل. بیروت: دار‌المشرق.
    6. خودران، حسن (1380). اخوان‌المسلمین سمبل گفتمان دینی ایدئولوژیک-رادیکال. روزنامه صدای عدالت، 22/07/1380.
    7. راش، مایکل (1377). جامعه و سیاست. مترجم: صبوری کاشانی، منوچهر. تهران: انتشارات سمت.
    8. ریتا فرج (1399). مسئله زنان از حسن‌البنا تا قرضاوی. مترجم: حسین‌آبادیان، رامین. بی‌جا: مرکز المسبار للدراسات و البحوث. مشاهده شده در http: //shouba. ir
    9. ساروخانی، باقر (1377). دایرةالمعارف علوم اجتماعی. تهران: انتشارات کیهان.
    10. سباعی، مصطفی (1397). الاشتراکیه الاسلامیه. دمشق: الدار القومیه للطباعه و النشر.
    11. سباعی، مصطفی (1420هـ.ق). المرئه بین الفقه و القانون. الریاض: مکتبه الوراق.
    12. سیدقطب، ابراهیم (1379). عدالت اجتماعی در اسلام. مترجم: گرامی، محمدعلی.، و خسروشاهی، سیدهادی. تهران: کلبه شروق.
    13. سیدقطب، ابراهیم (1391). اسلام و صلح جهانی. مترجم: خسروشاهی سید هادی.، و قربانی، زین‌العابدین. تهران: نشر فرهنگ.
    14. سیدقطب، ابراهیم (1393) فی ظلال قرآن. مترجم: خرم‌دل، مصطفی. تهران: احسان.
    15. سیدقطب، محمد (1359). اسلام و تحولات زندگی. مترجم: عابدی، محمدعلی. تهران: فراهانی.
    16. سیدقطب، محمد (1388). شبهاتی پیرامون اسلام. مترجم: عیسی‌زاده، عبدالباسط. تهران: احسان.
    17. سیدقطب، محمد (1395). زن در اسلام. ترجمه: عبدالباسط عیسی‌زاده، بی‌جا: بی‌نا.
    18. سیدقطب، محمد (1413هـ.ق). الشبهات حول الاسلام. قاهره: دارالشروق.
    19. سیدقطب، ابراهیم (1392) عدالت اجتماعی در اسلام. مترجم: خسروشاهی، سیدهادی. قم: بوستان کتاب.
    20. شمسینی غیاثوند، حسن.، و نجفی، خورشید (1395). واکاوی مشارکت سیاسی زنان در جهان اسلام در عصر جهانی شدن؛ با تأکید بر کشور مصر. فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 5(19)، 89-116.
    21. عالم، عبدالرحمن (1380). بنیادهای علم سیاست. تهران: نشر نی.
    22. عوده، عبدالقادر (1401هـ.ق). الإسلام وأوضاعنا السیاسیة. بیروت: الرساله.
    23. غزالی، محمد (1983). دستور الوحده الثقافیه بین المسلمین. کویت: دارالقلم.
    24. غزالی، محمد (1998). السنه النبویه، بین اهل الفقه و اهل الحدیث. قاهره: دارالشروق.
    25. غزالی، محمد (بی‌تا). المرئه فی الاسلام. بی‌جا: اخبار الیوم اداره الکتب والمکتبات.
    26. غزالی، محمد (بی‌تا). قضایا المرئه بین التقالد الراکده و لوافده. قاهره: دارالشروق.
    27. غنوشی، راشد (1381). آزادی‌های عمومی در حکومت اسلامی. مترجم: صابری، حسن. تهران: علمی و فرهنگی.
    28. غنوشی، راشد (1421هـ.ق). المرئه بین القرآن و واقع المسلمین. بی‌جا: المرکز المغاربی للبحوث و الترجمه.
    29. غنوشی، راشد (2012). الدیمقراطیه و حقوق الانسان فی الاسلام. بی‌جا: الدار العربیه للعلوم ناشرون.
    30. قرضاوی، یوسف (1390). فقه‌سیاسی. مترجم: سلیمی، عبدالعزیز. تهران: احسان.
    31. قرضاوی، یوسف (1422هـ.ق). من فقه دوله فی الاسلام. قاهره: دارالشروق.
    32. محسنی، منوچهر.، و جاراللهی، عذرا (1382). مشارکت اجتماعی در ایران. تهران: نشر آرون.
    33. منصوری، جهانگیر (1382). قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر دوران.
    34. نسائی، أبو عبدالرحمن (1406هـ.ق). سنن النسائی. حلب: المطبوعات الإسلامیة.
    35. نوروزی، شقایق (1400هـ.ش). تحلیل روند جایگاه زنان در مصر. گزارش شماره 3. مشاهده شده در وب‌سایت مرکز آینده پژوهی جهان اسلام.