واکاوی حق معاشرت‌به‌معروف در روابط زوجین با تأکید بر حقوق فطری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و حقوق اسلامی، گروه فقه و اصول، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم. ایران.

2 استادیار حقوق خصوصی، دانشکده الهیات، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران.(نویسنده مسئول)

3 دانشیار فقه و مبانی حقوق، دانشکده الهایت، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران.

چکیده

امروزه مقررات و احکام اسلامی به‌ویژه در حوزه خانواده با شبهات و اشکالاتی روبه‌روست که یکی از بهترین راه‌های حل این شبهات و اشکالات مراجعه به حقوق فطری و تطبیق مقرارات اسلام با این حقوق است. پژوهش حاضر با هدف واکاوی حق معاشرت‌به‌معروف در روابط زوجین و برای پاسخ به این سؤال که حق معاشرت‌به‌معروف تا چه‌میزان با حقوق فطری زوجین، مبانی فطری ایشان و خانواده منطبق است، انجام شد. بدین‌منظور کلیه آثار علمی مربوطه به‌شیوه توصیفی- اسنادی مورد بررسی قرار گرفت. با بررسی‌های انجام شده، مطالعه‌ای که به‌طور مستقل موضوع پژوهش حاضر در آن بررسی شده‌باشد، یافت نشد. نتایج نشان داد که تکلیف معاشرت‌به‌معروف بیشتر متوجه فردی است که دارای اختیارات است و در انجام این اختیارات امکان سوءاستفاده‌ وجود دارد. رفتار شایسته هریک از زوجین، موافق با فطرت و طبیعت ایشان و همگام با اصلی‌ترین هدف و کارکرد خانواده یعنی، ایجاد مودت و رحمت است. معاشرت‌به‌معروف نباید برخلاف ویژگی‌های زوجین و نظام خانواده باشد که براین‌اساس، در خانواده، مصلحت نوعی و شخصی باید همزمان مورد توجه قرار گرفته و تأمین شود. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Exploring the Right to Good Behavior in Couples' Relationships with the Emphasis on Inherent Rights

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Sharifi 1
  • Ali Jafari 2
  • Seyed Abdolrahim Husseini 3
1 Ph.D. Student in Jurisprudence and Islamic Law, Department of Jurisprudence and Principles, College of Farabi - University of Tehran, Qom, Iran. (Corresponding Author)
2 Assistant Professor of Private Law, Faculty of Theology, College of Farabi - University of Tehran, Qom, Iran.
3 Associate Professor of Jurisprudence and Principles of Law, Faculty of Theology, College of Farabi - University of Tehran, Qom, Iran.
چکیده [English]

Nowadays, there are some doubts and problems in the Islamic rules, particularly in family, that referring to inherent rights and adapting the Islamic rules to them is one of the best ways to solve these problems. The purpose of this research is to explore the right to good behavior in couples' relationships and to answer the question of how much the right to good behavior is compatible with couples' inherent rights, their inherent foundations, and family; thus, all related scientific sources were descriptively-documentarily reviewed, and there was no study that examined the subject of this research. The results showed that a person having authorities and there is the possibility of their misuse has more right to good behavior. The good behavior of each of the couples is in accordance with their natures and is compatible with the creation of kindness and mercy as the main purpose and function of family. If the good behavior is against couples' characteristics and the family system, both the typical and personal expediency should be taken into account simultaneously.

کلیدواژه‌ها [English]

  • inherent rights
  • couples' mutual rights
  • good behavior
  • genesis
  • legislation

مراجع

  1. قرآن کریم (1382). مترجم: الهی قشمه‌ای:‌ مهدی. قم: نگارش.

    1. ‏ابن‌سینا، حسین‌بن عبداله (۱۳۶۴). النجاه من الغرق فی بحر الضلالات. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
    2. ‏ابن‌فارس، ابوالحسن احمد (۱۴۲۹هـ.ق). معجم مقاییس اللغه. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    3. ‏ابن‌منظور، جمال‌الدین محمد (بی‌تا). لسان العرب. بیروت: دار‌‌احیاء التراث العربی.
    4. ‏ابوترابی، احمد (۱۳۹۷). علوم فطری نزد فیلسوفان غرب و اندیشمندان مسلمان. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
    5. ‏احمدیه، مریم (۱۳۷۹). عرف، معروف، مساوات. مطالعات راهبردی زنان، 9 (-)، 68-84.
    6. ‏امامی، سیدحسن (۱۳۵۱). حقوق مدنی خانواده. تهران: انتشارات اسلامیه.
    7. ‏امامی، مسعود (۱۳۹۲). فلسفه حکم تعدد زوجات. پژوهش‌نامه مطالعات اسلامی زنان و خانواده، 1(1)، 59- 80.
    8. ‏بحرانی، حسین‌بن محمد (بی‌تا). الانوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع. قم: مجمع البحوث الاسلامیه.
    9. ‏بحرانی، هاشم (۱۴۱۶هـ.ق). البرهان فی تفسیر القرآن. تهران: بنیاد بعثت.
    10. ‏بحرانی، یوسف‌بن احمدبن ابراهیم (۱۴۰۵هـ.ق). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    11. ‏جعفری لنگرودی (۱۳۷۳). حقوق خانواده. تهران: گنج دانش.
    12. ‏جوادی آملی، عبدالله (۱۳۷۹). فطرت در قرآن در تفسیر موضوعی قرآن کریم. قم: مرکز نشر اسراء.
    13. ‏حائری طباطبایی، سیدمحمد (بی‌تا). کتاب المناهل. قم: مؤسسه آل‌البیت(ع).
    14. ‏حرعاملی، محمدبن حسن (۱۴۰۹هـ.ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل‌البیت(ع).
    15. ‏حسینی، سیدامراله (۱۳۸۶). اصول نظریه حقوق فطری در اندیشه استاد مطهری. فقه اهل بیت، 52 (-)، 106- 139.
    16. ‏حکمت‌نیا، محمود (۱۳۹۰). حقوق زن و خانواده. تهران: پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    17. ‏حکمت‌نیا، محمود.، میرداداشی، سیدمهدی.، و هدایت‌نیا، فرج‌اله (۱۳۸۸). فلسفه حقوق خانواده. تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی - اجتماعی زنان.
    18. ‏حلی، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر (۱۴۱۳هـ.ق). مختلف الشیعه فی احکام الشریعه. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    19. ‏راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (۱۴۱۲هـ.ق). مفردات الفاظ القرآن. لبنان: دارالعلم.
    20. ‏ربانی گلپایگانی، علی (۱۳۸۸). فطرت و دین. تهران: کانون اندیشه جوان.
    21. ‏زمخشری، محمود (۱۴۰۷هـ.ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دارالکتاب العربی.
    22. ‏زیدان، عبدالکریم (۱۴۲۰هـ.ق). المفصل فی احکام المراه و بیت المسلم. بیروت: مؤسسه الرساله.
    23. ‏سبزواری، عبدالاعلی (۱۴۱۳هـ.ق). مهذب الاحکام. قم: مؤسسه المنار.
    24. ‏صدر، سیدمحمد (۱۳۹۵). المعالم الجدیده. تهران: مکتبه النجاح.
    25. ‏صدر، سیدمحمد (۱۴۲۰هـ.ق). ماوراء الفقه. بیروت: دارالاضواء.
    26. ‏صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (۱۳۶۳). مفاتیح الغیب. تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
    27. ‏طباطبایی‌حائری، سیدعلی‌بن محمد (۱۴۱۸هـ.ق). ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل. قم: مؤسسه آل‌البیت(ع).
    28. ‏طباطبایی، سیدمحمدحسین (۱۳۸۷). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    29. ‏طباطبایی، سیدمحمدحسین (۱۳۹۷). المیزان فی تفسیر القرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    30. ‏طبرسی، ابوعلی الفضل‌بن الحسن (۱۳۹۴). مجمع البیان لعلوم القرآن. قاهره: رابطه الثقافه و العلاقات الاسلامیه.
    31. ‏طریحی، فخرالدین (۱۴۱۶هـ.ق). مجمع البحرین. تهران: کتابفروشی مرتضوی.
    32. ‏طوسی، محمدبن‌حسن (۱۳۸۷). المبسوط فی فقه الامامیه. تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الاثار الجعفریه.
    33. ‏عاملی، زین‌الدین‌بن علی (۱۴۱۰هـ.ق). الروضه البهیئه فی شرح لمعه الدمشقیه. قم: کتابفروشی داوری.
    34. ‏عاملی، زین‌الدین‌بن علی (۱۴۱۳هـ.ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
    35. ‏عقله، محمد (۱۴۲۰هـ.ق). نظام الاسره فی الاسلام. عمان: الرساله الحدیثه.
    36. ‏فاضل مقداد، جمال‌الدین مقدادبن عبدالله (۱۴۱۹هـ.ق). کنز العرفان فی فقه القرآن. بی‌جا: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
    37. ‏فاضل موحدی لنکرانی، محمد (۱۴۲۱هـ.ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
    38. ‏فاضل هندی اصفهانی، محمدبن حسن (۱۴۱۶هـ.ق). کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    39. ‏فخررازی، محمدبن عمر (بی‌تا). التفسیر الکبیر. قاهره: چاپ افست.
    40. ‏فیض کاشانی، محمدمحسن ابن‌شاه مرتضی (الف. بی‌تا). مفاتیح الشرائع. قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
    41. ‏فیض کاشانی، مولی محسن (ب. بی‌تا). الصافی فی تفسیر کلام الله. مشهد: دارالمرتضی للنشر.
    42. ‏قرشی، سیدعلی اکبر (۱۴۱۲هـ.ق). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    43. ‏قمی، ابوالقاسم‌بن محمدحسن (۱۴۱۳هـ.ق). جامع الشتات فی اجوبه السوالات. تهران: مؤسسه کیهان.
    44. ‏کاتوزیان، ناصر (۱۳۸۵). حقوق خانواده. تهران: شرکت سهامی انتشار.
    45. ‏مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳هـ.ق). بحار الانوار الجامعه للاخبار الائمه الاطهار. بیروت: دار‌‌احیاء التراث العربی.
    46. ‏محقق حلی، نجم‌الدین جعفربن‌حسن (۱۴۰۸هـ.ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    47. ‏محقق داماد یزدی، سیدمصطفی (۱۳۷۲). بررسی فقهی حقوق خانواده؛ نکاح و انحلال آن. تهران: علوم اسلامی.
    48. ‏مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۷۷). آموزش فلسفه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
    49. ‏مطهری، مرتضی (۱۴۰۳هـ.ق). بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی. تهران: حکمت.
    50. ‏مطهری، مرتضی (بی‌تا). مجموعه مقالات. بی‌جا: بی‌نا.
    51. ‏مطهری، مرتضی (۱۳۷۷). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: صدرا.
    52. ‏مطهری، مرتضی (۱۳۷۹). یادداشت‌های استاد مطهری. تهران: صدرا.
    53. ‏مغنیه، محمدجواد (۱۴۲۱هـ.ق). فقه الامام الصادق(ع). قم: مؤسسه انصاریان.
    54. ‏مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۷). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    55. ‏مکارم شیرازی، ناصر (۱۴۲۴هـ.ق). کتاب النکاح. قم: انتشارات مدرسه امام علی‌بن ابی طالب(ع).
    56. ‏موسوی‌بجنوردی، سیدمحمد.، و مهرگان صومعه‌سرایی، بتول (۱۳۹۶). بررسی حقوق و تکالیف غیرمالی زوجین براساس مصلحت خانواده با رویکردی بر نظر امام خمینی(ره). پژوهشنامه متین، 76(19)، 1- 20.
    57. ‏موسوی‌خمینی، سیدروح‌الله (۱۴۲۵هـ.ق). تحریرالوسیله. مترجم: اسلامی، علی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    58. ‏موسوی‌خمینی، سیدروح‌الله (۱۳۷۲). چهل حدیث. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
    59. ‏موسوی عاملی، محمدبن‌علی (۱۴۱۱هـ.ق). نهایه المرام فی شرح مختصر شرایع الاسلام. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    60. ‏میرخانی، عزت السادات (۱۳۷۹). رویکردی نوین در روابط خانواده. تهران: سفیر صبح.
    61. ‏نجفی، محمدحسن (۱۴۰۴هـ.ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. بیروت: دار‌‌احیاء التراث العربی.
    62. ‏نوبهار، رحیم.، و حسینی، سیده ام‌البنین (۱۳۹۴). قاعده لزوم معاشرت‌به‌معروف در روابط زن و شوهر. خانواده پژوهی، 41(11)، 53- 72.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار