بررسی فقهی نکاح موقت طفل ازسوی ولیّ قهری با قصد ایجاد محرمیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌پژوه دکتری فقه خانواده، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی، جامعه المصطفی(ص) العالمیه، قم، ایران./ عضو هیئت علمی گروه فقه، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.

2 استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی، جامعه‌المصطفی العالمیه، قم، ایران. (نویسنده مسئول)

چکیده

از جلوه‌‌های ولایت ولی برطفل، اجرای صیغه نکاح بر اوست. این نکاح گاهی با اجل کوتاه و فقط برای محرمیت فرد ثالث با یکی از زوجین واقع می‌‌شود. باتوجه به فقدان قصد ولیّ به وقوع زوجیت بین متعاقدین و نیز عدم امکان تمتع از طفل و همچنین لحاظ نظریه اشتراط مصلحت، عقد موقت طفل با چالش‎هایی مواجه ‌‌است که برخی از آن عبارتند از: آیا چنین نکاحی به لحاظ عدم قصد وقوع زوجیت بین طفل و طرف دیگر، صحیح به‌‌شمارمی‌‌آید؟ آیا بالحاظ غرض استمتاع از عقد موقت و عدم قابلیت طفل نسبت به آن، وقوع عقد موقت بر طفل با اجل محدود صحیح است؟ در فرض مثبت بودن پاسخ‌‌ها، آیا بهانه محرمیت فرد ثالث و یکی از متعاقدین، می‌‌تواند مصلحت را تأمین نماید؟ دراین شرط، مصلحت نسبت به چه کسی اراده شده است، طفل یا خانواده او؟ باتوجه به طفل‌‌بودن یکی از زوجین یا هردو، مصلحت چه معیاری دارد و مرجع تشخیص مصلحت چه کسی است؟ براین‌اساس، پژوهش حاضر باهدف بررسی صحت یا فساد نکاحِ طفل با قصد محرمیت شخص ثالث و یکی از طرفین نکاح و پاسخ به چالش‌های آن به‌شیوه تحلیلی- اسنادی انجام شد. اطلاعات پژوهش با تتبع در منابع، ادله و آراء فقهای امامیه جمع‌آوری و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که از نظر فقدان قصد زوجیت و نیز بنابر نظرآن دسته از فقها که ذات عقد موقت را فقط تمتع می‌‌دانند، صحت این عقد دچار مشکل است. در مورد مصلحت و توابع آن، حکمت ولایت، سیره‌‌عقلا و متشرعه و ادله نقلی موجود، دال بر محوریت مولی‌‌علیه و تمرکز بر حفظ غبطه اوست و ولیّ، با در نظرگرفتن شرایط کودک، متولی تشخیص آن است. رعایت مصلحت کودک در عقد نکاحی که با این هدف اجرا می‌شود همواره باچالش‌های مهمی روبروست، درحالیکه صحت عقد منوط به مصلحت کودک است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Jurisprudential Investigation into the Temporary Marriage of a Child by a Natural Guardian with the Intention of Privacy

نویسندگان [English]

  • Zahra Rasti 1
  • Mohsen Malek Afzali 2
1 Ph.D. Student in Jurisprudence of Family, Bent al-Hoda Higher Education Complex, Al-Mustafa International University, Qom, Iran. / Faculty Member of Jurisprudence Department, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.
2 Professor of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Al-Mustafa International University, Qom, Iran. (Corresponding Author)
چکیده [English]

One of the manifestations of guardianship over a child is the execution of the marriage contract. Sometimes this marriage takes place for a short period of time and only for the privacy of a third party with one of the spouses. Due to the lack of intention to marry between the parties, as well as the possibility of not enjoying the child, as well as considering the theory of requirement of expediency, the temporary marriage of the child is a challenge. Some of them are as follows: Is such a marriage valid in terms of not intending marriage between the child and the other party? In terms of the purpose of enjoying a temporary marriage and the child's lack of ability to do so, is it correct to have a temporary marriage on a child with a limited term? Assuming that the answers are positive, can the excuse of privacy of the third party and one of the convicted persons provide the expediency? In this condition, to whom is the expediency determined, the child or his family? According to the fact that one or both of the spouses have a child, what is the criterion of expediency and who is the authority for determining expediency? Accordingly, the current research was conducted with the aim of investigating the validity or invalidity of child marriage with the intention of privacy of the third party and one of the marriage parties and answering the challenge in an analytical-documentary way. The data were collected and analyzed by following the sources, evidences and opinions of Imami jurists. The results showed that the authenticity of this marriage is problematic due to the lack of intention to marry and also according to the opinion of those jurists who consider the nature of temporary marriage to be only for enjoyment. Regarding the expediency and its consequences, the wisdom of the guardianship, the rational and legitimate way and the available narrative evidences indicate the centrality of the interest of ward and the focus on the protection of his/her interest, and the guardian is in charge of diagnosing it, taking into account the child's condition. Respecting the interest of the child in the marriage contract that is executed with this purpose and always faces crucial challenges, while the validity of the contract depends on the interest of the child.

کلیدواژه‌ها [English]

  • temporary marriage
  • child's marriage
  • privacy
  • marriage for the purpose of privacy
  • interest of the child
  1. ابن‌منظور، محمدبن مکرم (1414هـ.ق). لسان العرب. لبنان: دارالفکر.
  2. ابوالحسین، احمدبن فارس (1404هـ.ق). معجم مقائیس اللغه. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه.
  3. اردبیلى، احمدبن محمد (1403هـ.ق). مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشادالاذهان. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  4. اصفهانى (کمپانی)، محمدحسین (1418هـ.ق). حاشیه کتاب المکاسب. قم: انوارالهدى.
  5. اصفهانى، راغب (1412هـ.ق). مفردات الفاظ القرآن. لبنان: دارالعلم.
  6. اصفهانى، سیدابوالحسن (1422هـ.ق). وسیله النجاه (مع حواشی الامام الخمینی). قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
  7. انصاری دزفولى، مرتضى (1415هـ.ق). کتاب المکاسب. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
  8. انصاری دزفولى، مرتضى (1415هـ.ق). کتاب النکاح. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
  9. انصاری شیرازى، قدرت‌‌الله (1429هـ.ق). موسوعه احکام الاطفال و ادلتها. قم: مرکز فقهى ائمه اطهار(ع).
  10. آخوند خراسانى، محمدکاظم (1406هـ.ق). حاشیه المکاسب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  11. بحرانى، یوسف (1405هـ.ق). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  12. بنی‌هاشمی، مریم سادات (1399). بررسی صحت نکاح موقت به قصد ایجاد مَحرمیت با فرد ثالث. نشریه فقه، 2(27)، 126–
  13. بهبهانى، محمدباقر (بی‌‌تا). الرسائل الفقهیه. بی‌‌جا: بی‌نا.
  14. جوهرى، اسماعیل (1410هـ.ق). الصحاح-تاج اللغه و صحاح العربیه. لبنان: دارالعلم للملایین.
  15. حسینی عمیدى، عمیدالدین (1416هـ.ق). کنزالفوائد فی حل مشکلات القواعد. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  16. حلی (ابن ادریس)، محمد (1410هـ.ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  17. حلى، جعفربن زهدرى (1428هـ.ق). ایضاح ترددات الشرایع. قم: انتشارات کتابخانه آیت‌‌الله مرعشى.
  18. زبیدی واسطى، محمد (1414هـ.ق). تاج العروس من جواهر القاموس. لبنان: دارالفکر.
  19. سبزوارى، عبدالاعلى (1413هـ.ق). مهذب الاحکام. قم: مؤسسه المنار.
  20. سیفی مازندرانى، على‌‌اکبر (1438هـ.ق). دلیل تحریرالوسیله-کتاب النکاح. قم: بوستان کتاب.
  21. شبیری زنجانى، موسى (1419هـ.ق). کتاب نکاح. قم: مؤسسه پژوهشى رأى‌پرداز.
  22. صاحب‌بن عباد، اسماعیل (1414هـ.ق). المحیط فی اللغه. لبنان: عالم الکتاب.
  23. طباطبایی‌یزدى، محمدکاظم (1428هـ.ق). العروه الوثقى مع التعلیقات. قم: انتشارات مدرسه امام على‌بن ابى طالب(ع).
  24. طریحى، فخرالدین (1416هـ.ق). مجمع البحرین. تهران: کتابفروشى مرتضوى.
  25. طوسى، ابوجعفر محمدبن حسن (1387). المبسوط فی فقه الامامیه. تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
  26. طوسى، ابوجعفر محمدبن حسن (1400هـ.ق). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوى. لبنان: دارالکتاب العربی.
  27. طوسى، محمدبن على (1408هـ.ق). الوسیله الى نیل الفضیله. قم: کتابخانه آیت‌‌الله مرعشى.
  28. عاملى (شهید ثانى)، زین‌‌الدین (1413هـ.ق). مسالک الافهام الى تنقیح شرایع الاسلام. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
  29. عاملى (محقق ثانى)، على‌بن حسین (1414هـ.ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
  30. عاملى، محمدبن حسن (1409هـ.ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت(ع).
  31. عسکری، ابوهلال (1412هـ.ق). الفروق اللغویه. قم: مکتبه البصیرتی.
  32. علامه حلى، حسن‌بن یوسف اسدى (1413هـ.ق). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  33. علامه حلى، حسن‌بن یوسف اسدى (بی‌‌تا). تذکره الفقها. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
  34. علیدوست، ابوالقاسم (1390). فقه و مصلحت. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
  35. غروی نایینى، محمدحسین (1373). منیه الطالب فی حاشیه المکاسب. تهران: المکتبه المحمدیه.
  36. فاضل لنکرانى، محمد (1421هـ.ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریرالوسیله-النکاح. قم: مرکز فقهى ائمه اطهار (ع).
  37. فراهیدى، خلیل (1410هـ.ق). کتاب العین. قم: نشر هجرت.
  38. فیومى، احمد (بی‌‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: منشورات دارالرضی.
  39. کیخا، محمدرضا.، مؤذنی، حمید.، و قاسمی، مرضیه (1399). ارزیابی انتقادی محرمیت مادر زن با نکاح صغیره. نشریه مطالعات اسلامی زنان و خانواده، 12، 125- 144.
  40. مامقانى، محمدحسن (1316). غایه الآمال فی شرح المکاسب. قم: مجمع الذخائر الاسلامیه.
  41. محقق حلى، جعفربن حسن (1408هـ.ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  42. مصطفوى، حسن (1402هـ.ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: مرکز الکتاب للترجمه و النشر.
  43. مکارم شیرازى، ناصر (1424هـ.ق). کتاب النکاح. قم: انتشارات مدرسه امام على‌بن ابى‌طالب (ع).
  44. مکارم شیرازى، ناصر (1425هـ.ق). انوار الفقاهه-کتاب البیع. قم: انتشارات مدرسه الامام علی‌بن ابی طالب (ع).
  45. موسوی خویى، سیدابوالقاسم (1418هـ.ق). موسوعه الامام الخویی. قم: مؤسسه احیاء آثارالامام الخویی.
  46. موسوی عاملى، محمد (1411هـ.ق). نهایه المرام فی شرح مختصر شرایع الاسلام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  47. موسوی گلپایگانى، سیدمحمدرضا (1413هـ.ق). هدایه العباد. قم: دارالقرآن الکریم.
  48. موسوی‌خمینى، سیدروح‌‌الله (بی‌‌تا.الف). تحریرالوسیله. قم: مؤسسه دارالعلم.
  49. موسوی‌خمینى، سیدروح‌‌الله (بی‌‌تا.ب). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
  50. موسوی‌خویى، سیدابوالقاسم (1410هـ.ق). منهاج الصالحین. قم: نشر مدینه العلم.
  51. میرزاى قمى گیلانى، ابوالقاسم (1413هـ.ق). جامع الشتات فی اجوبه السؤالات. تهران: مؤسسه کیهان.
  52. نجفى (صاحب الجواهر)، محمدحسن (بی‌‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. لبنان: داراحیاء التراث العربی.
  53. نجفى (کاشف الغطاء)، حسن (1422هـ.ق). انوار الفقاهه-کتاب البیع. نجف: مؤسسه کاشف الغطاء.
  54. نراقى، مولى احمد (1415هـ.ق). مستند الشیعه فی احکام الشریعه. قم: مؤسسه آل‌البیت(ع).
  55. نراقى، مولى احمد (1422هـ.ق). رسائل و مسائل. قم: کنگره نراقیین.