بررسی نظریه حقوق واحد خانواده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد تمام پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران. (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران.

چکیده

منظور از نظریه حقوق واحد خانواده این است که بعد از انعقاد نکاح، قواعد حقوقی‌ واحدی بر خانواده حاکم شود که متضمن حقوق و تعهدات اعضای آن به‌ویژه زوجین باشد تا خانواده درجایگاه نهادی اجتماعی مورد حمایت قرار گیرد. براین‌اساس، پژوهش حاضر باهدف بررسی نظریه حقوق واحد خانواده که در صدد برقراری صحیح عدالت حقوقی و قضایی برای استحکام، تقویت و حمایت اجتماعی از خانواده است به‌‌روش تحلیلی- اسنادی انجام شد. بدین‌منظور کلیه منابع مکتوب حقوقی در این مسئله مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی‌ها ﻧﺸﺎن داد که تعدد قوانین در حوزه خانواده که سبب عدم شفافیت وظایف و تعهدات اعضای خانوده است، موجب سست‌ شدن بنیان خانواده شده است. بنابراین، ﺧﺎﻧﻮاده که نهادی ﺑﻨﯿﺎدین در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﮐﺎﻧﻮن اﺻﻠﯽ رﺷﺪ اﻧﺴﺎن است باید تابع حقوق واحدی باشد تا از استحکام لازم برخوردار شود. اهداف این نظریه عبارتند از: استحکام خانواده، تحدید حاکمیت اراده اعضا، حاکمیت قانون واحد، حمایت از زنان و کودکان در نهاد خانواده و هدفمند شدن مدیریت خانواده. اصول زیربنایی این نظریه شامل اصل ساختارنگری به خانواده، رعایت عدالت و احسان و قواعد عام مشترک مذاهب اسلامی که مورد پذیرش تمام مذاهب اسلامی باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Study on United Family Rights

نویسندگان [English]

  • alireza bariklou 1
  • Marzieh Zakizadeh 2
1 Professor, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran. (Corresponding Author)
2 Ph.D. Student in Private Law, Department of Law, Faculty of Literature and Humanities, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran.
چکیده [English]

The theory of united family rights means that after marriage, single legal rules apply to the family which includes the rights and obligations of its members, especially couples, so that the family is supported as a social institution. This analytical-documentary study was conducted with the purpose of investigating the theory of united family rights seeking to properly establish legal and judicial justice in order to strengthen, reinforce, and support the family; thus, all written legal sources related to this issue were reviewed. The results showed what has weakened the foundation of the family is different rules in the field of the family which cause the lack of transparency of duties and obligations of the family members. Therefore, the family, which is a fundamental institution in society and is a key focus of human growth, must follows united rights, so that it becomes strong enough. The goals of this theory are as follows: the strength of the family, the limitation of the governance of members' will, the governance of united rights, the protection of women and children in the family, and the purposeful management of the family. The basic principles of this theory include the principle of structuralism of the family, the observance of justice and benevolence, and the common rules of Islamic religions that are accepted by them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • family rules
  • united family rights
  • strength of the family
  • basic principles of family formation
  • different rules in the field of the family

مراجع

  1. * قرآن کریم (1396). مترجم: انصاریان، حسین. تهران: سازمان دارالقرآن کریم

    1. ابن‌بابویه قمی، محمدبن على (1413هـ.ق). علل الشرایع والاحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    2. ابوالصلاح حلبی، تقی‌بن نجم (1362). الکافی فی الفقه. قم: بوستان کتاب.
    3. اردبیلى، احمدبن محمد (1993). زبده البیان فی احکام القرآن. تهران: المکتبه الجعفریه لاحیاء الآثار الجعفریه.
    4. اسکندری، عبدالکریم (1389). بزه‌‌دیدگی زنان در افغانستان؛ ریشه‌‌ها و راهکارها. مجموعه مقالات همایش زنان در افغانستان؛ فرصت‌ها، چالش‌ها و راهکارها. قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
    5. اصفهانى، محمدحسین (1419هـ.ق). حاشیه کتاب المکاسب. قم: انوارالهدى.
    6. امامی، حسن (1366). حقوق مدنی. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
    7. انصاری، قدرت‌‌الله (1391). احکام و حقوق کودکان در اسلام. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.
    8. انصاری، مرتضی (1415هـ.ق). کتاب النکاح. قم: المؤتمر العالمی.
    9. آﺧﻮﻧﺪی، ﻣﺤﻤﻮد.، و ﺟﺎﻫﺪ، ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ (1391). ﺣﻘﻮق جهانی، از ﺗﺌﻮری ﺗﺎ ﻋﻤﻞ ﺑﺎ ﺗأﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ. نشریه پژوهش حقوق عمومی، 14(36)، 1- 26.
    10. آل اسحاق خویینی، زهرا.، و باریکلو، علیرضا (1401هـ.ق). حل تعارضات حقوقی زنان در خانواده در بستر اصل تحکیم. نشریه علمی فقه و حقوق خانواده، 76(27)، 145- 168.
    11. آل اسحق خویینی، زهرا (1395). اصل تحکیم خانواده، مبانی و کارکردهای آن در حقوق ایران. رساله دکتری دانشگاه تهران. پردیس فارابی.
    12. بازگیر، یدالله (١٣٧٩). علل نقض آرای محاکم در موضوعات احوال شخصیه و مدنی در دیوان عالی کشور. تهران: دانش نگار.
    13. بحرانى، محمد سند (1428هـ.ق). فقه المصارف و النقود. قم: مکتبه فدک.
    14. بحرانی، الشیخ یوسف (1405هـ.ق). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    15. ﺑﺴﺘﺎن، حسین.، بختیاری، محمدعزیز.، و شرف‌الدین، سیدحسین (1390) . اسلام و جامعه‌شناسی خانواده. تهران: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
    16. بهنام، جمشید.، و راسخ، شاپور (1348). مقدمه بر جامعه‌شناسی‌‌ ایران. تهران: انتشارات خوارزمی.
    17. بیگدلی، عطاءالله (1394). حاکمیت اراده در فقه امامیه، نظام رومی ژرمنی و حقوق ایران درآمدی مبنایی فلسفی. نشریه حقوق اسلامی، 14(16)، 125-
    18. تمیمى مغربى، نعمان‌بن محمد (1385). دعائم الاسلام. قم: مؤسسه آل‌البیت.
    19. جبلی عاملی، على‌بن حسین (1414هـ.ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: انتشارات آل البیت.
    20. جزائرى، محمدجعفر (1416هـ.ق). نظره فی الحقوق، احکام‌ها و اقسام‌ها. قم: مؤسسه دارالکتاب.
    21. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386). حقوق خانواده. تهران: کتابخانه گنج دانش.
    22. ﺟﻌﻔﺮی ﻟﻨﮕﺮودی، محمدﺟﻌﻔﺮ (1396). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
    23. حبیبی تبار، جواد.، و قیاسی، سیامک (1397). ظرفیت‌‌های فقه و حقوق خانواده در همگرایی حقوقی جهان اسلام. نشریه مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده، 16(41) ، 9- 38.
    24. حرعاملی، محمدبن حسن (1409هـ.ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت.
    25. حسینى شیرازى، محمد (1426هـ.ق). الفقه. بیروت: دارالعلوم.
    26. حکمت‌نیا، محمود (1388). فلسفه حقوق خانواده. تهران: شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
    27. حکمت‌‌نیا، محمود (1390). حقوق زن و خانواده. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    28. حنانی، خلیل‌الرحمان (1386‌). زن افغان از موقعیت شرعی تا واقعیت اجتماعی. کابل: احمد کا‌بل.
    29. ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ، مهدی.، و ﻣﻠﯿﺤﯽ، حمیدرضا (1396). نگرش آیات و روایات به اصل حاکمیت اراده در اعمال حقوقی. نشریه پژوهش دینی،34(16)، 83- 96.
    30. خوانساری، احمد (1355). جامع المدارک فی شرح المختصر النافع. تهران: مکتبه الصدوق.
    31. خویی، ابوالقاسم (1404هـ.ق). المستند فی شرح العروه الوثقی. نجف: مطبعه الآداب.
    32. خویی، ابوالقاسم (1420هـ.ق). مصباح الفقاهه. قم: نشرالفقاهه.
    33. دادمرزی، مهدی (1383). بررسی انتقادی طرحی جهانی پیرامون حقوق خانواده در اسلام. نشریه فقه و حقوق، 3 (1)، 187- 202.
    34. الراغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1383). مفردات الفاظ القرآن. قم: ذوی القربی.
    35. راوندى، قطب‌الدین اباالحسین (1405هـ.ق). فقه القرآن. قم: کتابخانه آیت‌‌الله مرعشى نجفى.
    36. رضوی‌‌فرد، بهزاد.، مرادقلی، حسین.، و ضرغامی، سیروس (١٣٩۵). بررسی آثار ترمیمی اجرای مراسم خون صلح. مطالعه موردی در استان کرمانشاه. نشریه حقوقی دادگستری، 80 (94)، 229-
    37. بررسی تحولات ازدواج و طلاق از منظر جمعیت شناختی، 3/11/1396، روزنامه شرق. مشاهده شده در وبسایت https://www.magiran.com/article/
    38. زمخشری، محمدبن عمر (1415هـ.ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    39. سادات، محمدعلی (1381). راهنمای همسران جوان. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    40. سبحانی، جعفر (1374). نظام النکاح فی الشریعه الاسلامیه الغراء. قم: مؤسسه الامام الصادق (ع).
    41. سوار، محمد وجدالدین (1966). شرح القانون المدنی. دمشق: منشورات جامعه ‌الدمشق.
    42. سیفى مازندرانى، على‌‌اکبر (1429هـ.ق). دلیل تحریرالوسیله احکام الأسره. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (ره).
    43. شبیرى زنجانى، موسی (1419هـ.ق). کتاب نکاح. قم: مؤسسه پژوهشى رأى‌پرداز.
    44. صدر، محمد (1420هـ.ق). ماوراء الفقه. بیروت: دارالاضواء للطباعه و النشر و التوزیع.
    45. ضمیری، محمدرضا (1383). دختران و ازدواج تحمیلی. نشریه شورای فرهنگی-اجتماعی زنان، 24(7)، 1- 37.
    46. ﻃﺎﻫﺮی، قدرت‌‌الله (1384). پست‌‌مدرنیسم و شعر معاصر ایران. نشریه پژوهش‌های ادبی، 8، 29- 50.
    47. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1402هـ.ق). المیزان فی تفسیر القرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    48. طباطبایی یزدی، محمدکاظم (1370). حاشیهالمکاسب. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    49. طباطبایی، سیدعلی (1420هـ.ق). ریاض المسائل فی بیان احکام الشرع بالدلائل. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    50. طریحی، فخرالدین (1387). مجمع البحرین. تهران: کتابفروشی مرتضوی.
    51. عاملی جبعی، زین‌الدین علی‌بن‌احمد (1413هـ.ق). مسالک الافهام فی شرح الشرایع الاسلام. قم: مؤسسه المعارف الاسلامی.
    52. عاملی جبعی، زین‌‌الدین علی‌بن احمد (1395). شرح المعه. تهران: دارالعلم.
    53. غدیری، عبدالله.، و ابراهیم، عیسی (1418هـ.ق). القاموس الجامع للمصطلحات الفقهیه. بیروت: دارالرسول الاکرم(ص).
    54. فاضل لنکرانی، محمد (1425هـ.ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریرالوسیله. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
    55. فاضل هندی اصفهانی، محمدبن حسن (1420هـ.ق). کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام. قم: انتشارات اسلامی.
    56. فضل‌‌الله، سیدمحمدحسین (1420هـ.ق). دنیا المراه. بیروت: دارالملاک.
    57. فضل‌‌الله، محمدحسین (1421هـ.ق). تأملات اسلامیه حول المراه. بیروت: دارالملاک.
    58. قربان‌نیا، ناصر (1384). بازپژوهی حقوق زن. تهران: روز نو.
    59. کاﺗﻮزﯾﺎن، اﻣﯿﺮﻧﺎﺻﺮ (1391). اﻋﻤﺎل ﺣﻘﻮﻗﯽ. ﺗﻬﺮان: ﺳﻬﺎﻣﯽ اﻧﺘﺸﺎر.
    60. کاشف الغطا، محمدحسین (1359‍). تحریر المجله. نجف: المکتبه المرتضویه.
    61. محقق کرکی، علی‌بن حسین (1414هـ.ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
    62. کلینی، محمدبن یعقوب (1429هـ.ق). الکافی. قم: دارالحدیت للطباعه و النشر.
    63. گرجی، ابوالقاسم (1384). بررسی تطبیقی حقوق خانواده. تهران: دانشگاه تهران.
    64. گلپایگانی، محمدرضا (1413هـ.ق). العروه‌‌الوثقی. قم: مدرسه الامام علی‌بن ابی‌‌طالب.
    65. لطفی، اسدالله (1389). حقوق خانواده. تهران: خرسندی.
    66. مجلسی، محمدتقی‌بن مقصودعلی (1406هـ.ق). روضه المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه. قم: مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپو.
    67. محقق داماد، مصطفى (1393). بررسى فقهى حقوق خانواده، نکاح و انحلال آن. قم: مرکز نشر علوم اسلامی.
    68. محقق‌حلى، نجم‌‌الدین‌جعفربن‌حسن‌ (1408هـ.ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: اسماعیلیان.
    69. مرتضی، علی‌بن حسین (1415هـ.ق). الانتصار. قم: منشورات الشریف الرضی.
    70. مفید، محمدبن محمد (1410هـ.ق). المقنعه. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
    71. مقدس اردبیلی، احمد بن‌ محمد (1314). مجمع الفایده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    72. مکی العاملی، شمس‌‌الدین محمد (1393). مباحث حقوقی اللمعه الدمشقیه. تهران: مجد.
    73. منتظری، حسین‌‌علی (1408هـ.ق). دراسات فی ولایه الفقیه و فقیه الدوله الاسلامیه. قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه.
    74. موسوی‌خمینی، روح‌‌الله (1392). تحریرالوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
    75. موسوى بجنوردى، حسن (1419هـ.ق). القواعد الفقهیه. قم: نشر الهادی.
    76. مهدوی کنی، صدیقه (1392). اصول حاکم بر روابط اعضای خانواده در نظام معرفتی اسلام. نشریه علمی-ترویجی فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، 58(18)، 253- 285.
    77. مهرپور، حسین (1379). مباحثی از حقوق زن. تهران: اطلاعات.
    78. میرزاى قمى، ابوالقاسم (1427هـ.ق). غنائم الایام. قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
    79. میهن‌‌خواه، سودابه (1392). تأثیر حقوق بنیادین بر حقوق خصوصی. کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید باهنر کرمان.
    80. نجفى، محمدحسن (1404هـ.ق). جواهرالکلام. قم: جامعه مدرسین.
    81. نراقى، مولى احمد (1417هـ.ق). عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
    82. هدایت‌‌نیا، فرج‌‌الله (1397). چالش‌‌های خانواده‌‌محوری در فقه و نظام قانون‌‌گذاری ایران. نشریه علمی-ترویجی دین و قانون، 20(6)، 66- 84.
    83. Klein, M., & Thérèse, M. (2003). Towards a European Civil Code on Family Law? Ends and Means. Perspectives for the Unification and Harmonisation of Family Law in Europe. New York: Intersentia.
    84. McGlynn, C. (2003). Challenging the European Harmonisationof Family Law: Perspectives on The Family. Perspectives for the Unification and Harmonisation of Family Law in Europe. New York: Intersentia.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار