بازکاوی صحّت هبه‌‌ سکه و قابلیت رجوع از آن؛ با تأکید بر آموزه‌‌های فقهی و نگاهی به رویه‌‌ قضایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

در جامعه امروزی مرسوم است مهر زوجه را سکه قرار می‌دهند و گاهی زوجه بعد از عقد نکاح اقدام به هبه‌‌ سکه به زوج کرده که در برخی موارد بعد از هبه، رجوع از آن را ‌‌قصد می‌‌کند. پژوهش حاضر باهدف پاسخ به این سؤال که وضعیت حقوقی عمل مزبور چیست و اینکه آیا رجوع از آن جایز است یا نه، به‌شیوه‌‌ تحلیلی- اسنادی انجام شده است. با بررسی‌‌های صورت‌‌گرفته، مطالعه یا تحقیقی که مسئله حاضر را بررسی کرده باشد، یافت نشد. بدین‌منظور تمام منابع مکتوب علمی در این موضوع بررسی و مشخص شد که مسئله پژوهش حاضر، معرکه‌‌ آرای میان فقها و حقوق‌‌دانان است. گروهی قائل‌‌ به بطلان آن هستند و عمل حقوقی انجام شده را ابراء تلقی کرده و آثار آن را ‌‌بار می‌‌کنند. گروهی هم تحقق آن را ‌‌در قالب عقد هبه می‌‌پذیرند که بر هردو نظر، آثار متفاوتی مترتب می‌‌شود. نتایج بررسی‌، تحلیل و ارزیابی نظریات و آراء این است که هبه‌‌ سکه صحیح است و استدلال قائلین به بطلان، اشکالات اساسی دارد. در مورد قابلیت رجوع از آن با تبیین اختلاف در رویه‌‌ قضایی و با تحلیل مبانی، این نتیجه به‌‌دست آمد که به‌‌دلیل تلف شدن مال موهوبه، رجوع از هبه‌‌ آن ممکن نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the Validity of the Coin Gift and Its Retrievability; by Emphasizing Jurisprudence Teachings and Considering the Judicial Procedures

نویسنده [English]

  • Amin Soleiman Kolvanaq
Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

In today's society, it is customary to put the wife's dowry as a coin, and sometimes the wife gives a coin to the husband after the marriage contract, and in some cases, she intends to return it after the gift. The current research has been done in an analytical-documentary manner with the purpose of answering the question of what is the legal status of the said act and whether it is permissible to refer to it or not. With the conducted investigations, no study or research was found that investigated the present issue. To this end, all scientific written sources on this topic were examined and it was determined that the problem of the present research is the debate between jurists and jurists. One group believes in its invalidity and considers the performed legal act as abhorrent and burdens its effects. The other group accepts its realization in the form of gift marriage, which has different effects on both opinions. The results of the review, analysis and evaluation of the views and opinions are that the donation of coins is correct and the arguments of those who argue against it have fundamental problems. Regarding the possibility of referring to it, by explaining the dispute in the judicial procedure and by analyzing the bases, the conclusion was reached that due to the loss of the gifted property, it is not possible to refer to the donation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • dowry
  • gift of coins
  • withdrawal
  • return of gift
  • cancellation of gift
  • legal procedure of return of gift
  • loss of gifted property
  1. ابن‌منظور، محمد (1414هـ.ق). لسان العرب. بیروت: دار‌صادر.
  2. ازهرى، محمد (1421هـ.ق). تهذیب اللغه. بیروت: دار‌احیاء التراث العربی.
  3. اصفهانى، منیرالدین (1426هـ.ق). قبض الوقف. اصفهان: انتشارات مرکز تحقیقات رایانه‌اى حوزه علمیه.
  4. انصارى، مرتضی (1415هـ.ق). کتاب المکاسب. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
  5. بحرانى، یوسف (1405هـ.ق). الحدائق الناضره. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  6. ترحینى عاملى، سید محمدحسین (1427هـ.ق). الزبده الفقهیه فی شرح الروضه البهیه. قم: دار‌الفقه للطباعه و النشر.
  7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1380). ترمینولوژی حقوق. تهران: کتابخانه گنج دانش.
  8. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388). دایره‌‌المعارف حقوق مدنی و تجارت. تهران: کتابخانه گنج دانش.
  9. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1389). وسیط در ترمینولوژی حقوق. تهران: کتابخانه گنج دانش.
  10. جمعى از پژوهشگران (1423هـ.ق). موسوعه الفقه الاسلامی طبقا لمذهب اهل البیت (ع). قم: مؤسسه دایره‌‌المعارف فقه اسلامى.
  11. جوهرى، اسماعیل (1376). الصحاح. بیروت: دار‌العلم للملایین.
  12. حسینى عاملى، سید جواد (1419هـ.ق). مفتاح الکرامه. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  13. حسینى مراغى، سید میر عبدالفتاح (1417هـ.ق). العناوین الفقهیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  14. حسینى میلانى، سید محمدهادى (1395). محاضرات فی فقه الامامیه. مشهد: مؤسسه چاپ و نشر دانشگاه فردوسى.
  15. حسینی روحانى، سیدصادق (1412هـ.ق). فقه الصادق. قم: دار‌الکتاب-مدرسه امام صادق (ع).
  16. حلی، ابن ادریس (1410هـ.ق). السرائر. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  17. خوانسارى، سیداحمد (1405هـ.ق). جامع المدارک. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  18. راغب اصفهانى، حسین (1412هـ.ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دار‌القلم.
  19. سبزوارى، سید عبدالاعلى (1413هـ.ق). مهذب الاحکام. قم: مؤسسه المنار.
  20. سلیمان کلوانق، امین.، باقری، احمد.، و مرتاضی، احمد (1397). نقدی بر تفاسیر حقوقی ماده 218 قانون مدنی و ارائه تفسیر برپایه آموزه‌‌های فقه امامیه. نشریه آموزه‌‌های فقه مدنی، 17(10)، 65-88.
  21. شهید اول، محمد‌بن مکى (1417هـ.ق). الدروس الشرعیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  22. شهیدی، مهدی (1390). حقوق مدنی (سقوط تعهدات). تهران: انتشارت مجد.
  23. صاحب، اسماعیل (1414هـ.ق). المحیط فی اللغه. بیروت: عالم الکتب.
  24. صافى گلپایگانى، لطف‌‌الله (1416هـ.ق). هدایه‌‌العباد. قم: دار‌القرآن الکریم.
  25. طباطبایى قمى، سید تقى (1400هـ.ق). دراساتنا من الفقه الجعفری. قم: مطبعه الخیام.
  26. طباطبایى یزدى، سید محمدکاظم (1414هـ.ق). تکمله العروه‌‌الوثقى. قم: کتابفروشى داورى.
  27. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1423هـ.ق). العروه‌‌الوثقی. قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجمعاعه المدرسین.
  28. طوسى، محمد‌بن حسن (1407هـ.ق). تهذیب الاحکام. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه.
  29. علامه حلی، حسن‌‌‌بن یوسف (1413هـ.ق). مختلف الشیعه. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  30. علامه حلی، حسن‌بن یوسف (1408هـ.ق). تذکره الفقها. قم: منشورات المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
  31. عمید، موسی (1387). حقوق مدنی (هبه). تهران: انتشارات نگاه بینه.
  32. غروی نایینی، میرزا محمدحسین (1373). منیه الطالب. تهران: المکتبه المحمدیه.
  33. کاتوزیان، ناصر (1377). حقوق مدنی (عطایا). تهران: انتشارات گنج دانش.
  34. کاتوزیان ، ناصر (1380). عقود معین. تهران: گنج دانش.
  35. کاتوزیان، ناصر (1377). عقود معین. تهران: انتشارات بهنشر.
  36. کاتوزیان، ناصر (1390). حقوق مدنی (ایقاع). تهران: میزان.
  37. کاتوزیان، ناصر (1391). حقوق مدنی (اموال و مالکیت). تهران: میزان.
  38. کاتوزیان، ناصر (1391). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. تهران: میزان.
  39. کاشف الغطاء، جعفر (1422هـ.ق). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه.
  40. کلینى، محمد (1407هـ.ق). الکافی. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه.
  41. محقق داماد، سیدمصطفی.، قنواتی، جلیل.، شبیری، سیدحسن.، و عبدی‌‌پورفرد، ابراهیم (1392). حقوق قرارداد‌‌ها در فقه امامیه. تهران: سمت.
  42. محقق داماد، سیدمصطفى (1406هـ.ق). قواعد فقه. تهران: مرکز نشر علوم اسلامى.
  43. مروج جزائرى، سیدمحمدجعفر (1416هـ.ق). هدى الطالب فی شرح المکاسب. قم: مؤسسه دار‌الکتاب.
  44. موسوى خویى، سید ابوالقاسم (1410هـ.ق). مصباح الفقاهه (المکاسب). بی‌‌جا: بی‌‌نا.
  45. موسوى‌خمینى، سیدروح‌‌اللّه (1421هـ.ق). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  46. موسوى‌خمینى، سیدروح‌‌اللّه (بی‌‌تا). تحریر الوسیله. قم: مؤسسه مطبوعات دار‌العلم.
  47. موسوى‌خویى، سید ابوالقاسم (1410هـ.ق). منهاج الصالحین. قم: نشر مدینه العلم.
  48. موسوى‌گلپایگانى، سید محمدرضا (1413هـ.ق). هدایه العباد. قم: دار‌القرآن الکریم.
  49. مهنا، عبدالله على (1413هـ.ق). لسان اللسان. بیروت: دار‌الکتب العلمیه.
  50. نجفى، محمدحسن (1404هـ.ق). جواهر الکلام. بیروت: دار‌احیاء التراث العربی.
  51. نراقى، مولى احمد (1417هـ.ق). عوائد الایام. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه.
  52. نراقى، مولى احمد (1422هـ.ق). مشارق الاحکام. قم: کنگره نراقیین ملامهدى و ملااحمد.