ساخت و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس ناملایمات روانی زنان سرپرست خانوار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری سنجش و اندازه گیری، گروه روان‎‎شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.

2 گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد آشتیان، دانشگاه آزاد اسلامی، آشتیان، ایران. (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر باهدف ساخت و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس ناملایمات روانی براساس ادراک زنان سرپرست خانوار به‌روش ترکیبی کیفی- کمی انجام شد. بدین‌منظور، ابتدا پژوهش‌های پیشین انجام شده درباره عوامل مؤثر بر ناملایمات روانی زنان سرپرست خانوار (به زبان فارسی و غیرفارسی) بررسی شد و بااستفاده از نتایج تحلیل عاملی و روش دلفی، مدل الگوی مفهومی از آن استخراج و گویه‌های مقیاس ساخته شد. سپس برای تعیین ساختار عاملی مقیاس از روش تحلیل عامل اکتشافی استفاده شد. تأیید ساختار عامل مقیاس نیز باروش تحلیل عاملی تأییدی انجام شد. جامعه هدف در بخش اول پژوهش شامل خبرگان، مدیران و کارکنان سازمان بهزیستی و کمیته امداد، متخصصین و مشاورین فعال در امور زنان در دستگاه‌های اجرایی و نهادهای غیردولتی بود که تعداد 3۰ نفر از ایشان به‌روش هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری در پاسخ به مصاحبه‌های بخش اول پژوهش انتخاب شدند. جامعه هدف بخش دوم پژوهش شامل کلیه زنان سرپرست خانوار استان تهران بود که تعداد 417 نفر از ایشان به‌روش نمونه‌گیری طبقه‌بندی انتخاب شدند و به مقیاس ناملایمات روانی پاسخ دادند. داده‌های پژوهش باروش تحلیل عاملی اکتشافی تجزیه و تحلیل و‌ شش عامل استخراج شد که عبارتند از: حمایت اجتماعی، تاب‌آوری، بهزیستی روان‌شناختی، روان‌آزردگی، مواجهه با استرس و افسردگی. این عامل‌ها توانست ۸۲.۴۸٪ از واریانس کل آزمون را تبیین نماید. برای بررسی روایی پرسش‌نامه از روایی محتوا،‌ روایی سازه و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. شاخص‌های به‌دست آمده روایی قابل قبولی را نشان داد. پایایی این مقیاس با روش آلفای کرونباخ ۸۳٪ به‌دست آمد. نتایج این پژوهش نشان داد که مشخصات روان‌سنجی ابزار ساخته شده قابلیت مناسبی دارد و در سنجش ناملایمات روانی زنان و انجام پژوهش‌هایی در حوزه روان‌شناسی زنان می‌توان از آن استفاده نمود. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Constructing and Investigating the Psychometric Properties of the Psychological Adversity Scale for Female Headed Households

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Hafez Amini 1
  • Mahnaz Askarian 2
  • Beheshteh Niusha 3
1 Department of Psychology, college of Human Sciences, Saveh Branch, Islamic Azad University, Saveh, Iran.
2 Department of Psychology, college of Human Sciences, Ashtian Branch, Islamic Azad University, Ashtian, Iran.(Corresponding Author)
3 Department of Psychology, college of Human Sciences, Saveh Branch, Islamic Azad University, Saveh, Iran.
چکیده [English]

The current study was conducted with the purpose of constructing and investigating the psychometric properties of the psychological adversity scale based on the perception of female headed households using a mixed-method approach. To this end, firstly, the previous studies about the factors affecting the psychological distress of female headed households (in Persian and non-Persian languages) were reviewed. Thereafter, by applying the results of factor analysis and Delphi method, a conceptual model was extracted from it and scale items were made. Then, exploratory factor analysis method was used to determine the factor structure of the scale. Confirmation of the factor structure of the scale was also done by confirmatory factor analysis. The target community in the first part of the research included experts, managers and employees of the welfare organization and the relief committee, professionals and consultants active in women's affairs in executive bodies and non-governmental organizations, 30 of them were interviewed in a targeted manner until theoretical saturation was reached. Accordingly, the first part of the research was selected. The target population of the second part of the research included all female headed households in Tehran province, 417 of whom were selected by the stratified sampling and responded to the psychological distress scale. The data of research was analyzed by exploratory factor analysis and six factors were extracted which are as follows: social support, resilience, psychological well-being, irritability, exposure to stress and depression. These factors explained 82.48% of the total variance of the test. To check the validity of the questionnaire, content validity, construct validity and confirmatory factor analysis were used and the obtained indices showed acceptable validity. The reliability of this scale was obtained by Cronbach's alpha which was 83%. The findings showed that the psychometric characteristics of the developed tool have a suitable capability and it can be used to measure women's psychological adversities and conduct research in the field of women's psychology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • women's psychological adversity scale
  • women's psychological adversity
  • validity of women's psychological adversity scale
  • reliability of women's psychological adversity scale
  • psychometric characteristics of women's psychological adversity scale

این مقاله برگرفته از رساله دکتری معصومه حافظ امینی است که با حمایت علمی و معنوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه انجام شد.

مراجع

  1. آزموده، ‌فهیمه (1400). تأثیرات کرونا بر زندگی زنان سرپرست خانوار منطقه 1 تهران.نشریه تأمین اجتماعی‌، 16(4)‌، 35-52.
  2. دریای لعل، آزیتا.، اکبری، بهمن.، و صادقی، عباس (1401). مقایسه اثربخشی مدل گاتمن و درمان هیجان‌مدار بر احساس تنهایی و تاب‌آوری زوجین. نشریه خانواده درمانی کاربردی، 3(2)، 188- 205.‎
  3. سفیری‌، ‌خدیجه.، و عرب‌پور‌، ‌الهام (1400). مطالعه تجربه زیسته مادری و همسری زنان سرپرست خانوار تهرانی.نشریه مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان‌، 66(19)‌، 7-44.‎
  4. صالحی، کتایون.، فرهادبیگی، پروانه.، گنجی، نیما.، کریمی، نگار.، و محمودی، زهره (۱۴۰۰) تأثیر مهارت‌های تاب‌آوری براساس مدل هندرسون و میلستون با بهزیستی روان‌شناختی و خودکارآمدی زنان سرپرست خانوار. نشریه علمی- پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی البرز، ۱۱(۱)، ۵۳- ۶۲.
  5. صدرنبوی، فاطمه،. فولادیان، مجید،. دانشور، هانیه،. و آقاسی‌زاده، مریم (1401). روایت‌پژوهی زندگی زنان سرپرست‌خانوار تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) شهر مشهد.نشریه مطالعات زن و خانواده، 10(1)، 22-36.
  6. عنایت، حلیمه،. گراوند، فاطمه.، و فتوح‌آبادی، ‌رقیه (۱۴۰۰). کیفیت زندگی و ارتباط آن با عوامل اجتماعی-روانی (مورد مطالعه: زنان سرپرست خانوار شهر شیراز). نشریه جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، ۳(۴)، 88- 109.
  7. غلامی،‌ سمیه.، احمدی، ‌ساره.، و محمدی، حمیده (2019). تأثیر آموزش برنامه سبک زندگی اسلامی بر میزان آگاهی از مؤلفه‌‌های سبک زندگی و تغییر الگوی رفتاری خانواده در زنان سرپرست خانوار.نشریه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده‌، 14(47)‌، 7- 22.‎
  8. غلامی، سمیه،. و جمعه‌پور، معصومه (1400). تببین تجارب زیسته زنان سرپرست خانوار عادت‌واره‌های اجتماعی تحقیرکننده، نشریه پژوهشنامه سبک زندگی، 12(7)، 9- 36.
  9. فیروزآبادی، سیداحمد.، و صادقی، علیرضا (1392). طرد اجتماعی: رویکرد جامعه شناختی به محرومیت بررسی مفهومی، دیدگاه‌های نظری و مطالعات موردی در ایران. تهران: جامعه شناسان.
  10. مختاری، مریم.، و دهقانی، حمیده (1400). تجربه زیسته زنان سرپرست خانوار در مناسبات اجتماعی در شهر یاسوج.‎ نشریه مطالعات زن و خانواده، 9(3)، 15- 31.
  11. میری، هانیه سادات.، ذوالقدر، خدیجه.، و قاسمی، عاصمه (1400). فراتحلیل سلامت اجتماعی زنان سرپرست و غیرسرپرست خانوار و تأثیر حمایت اجتماعی بر سلامت آنها (مورد مطالعه: شهر مشهد).نشریه علمی روان‌شناسی اجتماعی‌، 9(61)‌، 37-50.‎
  12. Audet, C.M., Wainberg, M.L., Oquendo, M.A., Yu, Q., Peratikos, M.B., Duarte, CS., Martinho, S., Green, A.N., González-Calvo, L., & Moon, T.D. (2018). Depression among female heads-of-household in rural Mozambique: A cross-sectional population-based survey. Journal of Affective Disorders, 227, 48- 55. https://doi.org/10.1016/j.jad.2017.10.022.
  13. Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 32(32), 470-483.
  14. Damra, J. K., & Abujilban, S. (2021). Violence against women and its consequences on women’s reproductive health and depression: a Jordanian sample. Journal of interpersonal violence,36(6), 3044- 3060.
  15. Goodman, Sh., Simon, H., & McCarthy, L., Ziegler, J., & Ceballos, A. (2022). Testing Models of Associations Between Depression and Parenting Self-efficacy in Mothers: A Meta-analytic Review. Clinical Child and Family Psychology Review, 25, 1- 29.
  16. Kevela, S., & Magali, J. (2022). The Role of SACCOs’ Microcredits in The Empowerment of Female-Headed Households in The Njombe Region, Tanzania. African Journal of Applied Research, 8(1). https://doi.org/10.26437.ajar.03.2022.14.
  17. Kumpfer, KL .(1999). Factor and processes contributing to resilience: The resilience framework. In: Glantz MD, Johnson JL, editors. Resilience and development. New York: Kluwer Academic Publishers.
  18. Lazarus, R. S. (1988). Psychological Stress and the Coping Process. New York: Mcgrawi. 
  19. Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress: appraisal, and coping. New York: Springer Publishing Company.
  20. Mubiru, M. B., Nuhu, S., Kombe, W., & Mtwangi Limbumba, T. (2022). Housing pathways of female-headed households in the informal settlements of Kampala: a qualitative study. Housing Studies, 1- 28. https://doi.org/10.1080/02673037.2022.2077918.
  21. Muthén, B., & Muthén, L. (2017). In Handbook of item response theory. Chapman and Hall: CRC.
  22. Panampitiya, W. G., & Edirisinghe, E. A. (2019). A Buddhism as a tool for psychological adapyayion of female-headed households in srilanka. Buddhist Approach to Harmonious Families, Healthcare and Sustainable Societies,15, 91-107.
  23. Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069- 1081.
  24. Varley, A. (1996). Women heading households: Some more equal than others? World Development, 5, 505- 520. https://doi.org/10.1016/0305-750X(95)00149-7
  25. Windimu, , Delelegn, W., & Dejene, k. (2022). What di female-headed household’s livelihood strategies in Jimma City, South west Ethiopia look like from the perspective of the sustainable livelihood approach? Cogent Social Sciences, 41, 8- 22. https://doi.org/10.1080/23311886.2022.2075133

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار