تبیین جامعه‌شناختی سلامت اجتماعی نوجوانان مقیم مراکز شبه خانواده تحت نظارت سازمان بهزیستی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه جامعه‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه جامعه‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه جامعه‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تبیین جامعه شناختی وضعیت سلامت اجتماعی نوجوانان مقیم مراکز شبه خانواده در سال 1401 شهر تهران به‌روش غیرآزمایشی از نوع همستگی انجام شد. جامعه آماری شامل کلیه نوجوانان 13تا 18 سال مقیم مراکزشبه خانواده شهر تهران در سال 1401 به تعداد 116  نفر (در 6 مرکز شبه‌خانواده) بود که همه ایشان وارد پژوهش شدند. اطلاعات پژوهش بااستفاده از مقیاس استاندارد شده سلامت اجتماعی کییز (1998) که شامل مؤلفه‌های انسجام اجتماعی، انطباق اجتماعی، مشارکت اجتماعی، شکوفایی اجتماعی و پذیرش اجتماعی است، جمع‌آوری و به‌روش همبستگی پیرسون، آزمون رتبه‌ای اسپیرمن و بااستفاده از نرم افزار SPSS نسخه 26 تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که ضریب‌همبستگی سلامت اجتماعی نوجوانان مقیم مراکز شبه خانواده با متغیرهای انسجام اجتماعی، انطباق اجتماعی، پذیرش اجتماعی، مشارکت اجتماعی و شکوفایی اجتماعی معنادار به ترتیب 542/.+، 395/.+، 590/.+، 476/.+ و627/.+ است که نشان‌دهنده رابطه مثبت و معنادار آنها و سلامت اجتماعی مطلوب در این نوجوانان می‌باشد. براین‌اساس، می‌توان گفت که نگهداری نوجوانان بی‌سرپرست در مراکز شبه‌خانواده از جمله راه‌های مطلوب افزایش سلامت اجتماعی ایشان است که باید مورد توجه سیاستگذاران و متولیان نگهداری از این افراد قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Sociological Explanation of the Social Health of Adolescents Living in Quasi-Family Centers under the Supervision of the Welfare Organization

نویسندگان [English]

  • Morad Seifi 1
  • Tahmoures Shiri 2
  • Reza Ali Mohseni 3
1 Ph.D. Student in Sociology, Department of Sociology, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Sociology, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran. (Corresponding Author)
3 Associate Professor, Department of Sociology, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran.
چکیده [English]

This study was conducted with the purpose of sociologically explaining the social health status of adolescents living in quasi-family centers in 2022 in Tehran by using a non-experimental method. The population included all adolescents aged 13 to 18 living in quasi-family centers in Tehran in 2022, totaling 116 people (in 6 quasi-family centers), all of whom entered the study. The data was collected through applying the standardized scale of social health of Keys (1998) including the components of social cohesion, social adaptation, social participation, social flourishing and social acceptance, and analyzed by the Pearson correlation method and Spearman's rank test. The SPSS-26 was used to analyze the scores. The results showed that the correlation coefficient of the social health of adolescents living in quasi-family centers with the variables of social cohesion, social adaptation, social acceptance, social participation and meaningful social prosperity are respectively +0.542, +0.395, +0.590, +0.476, and +0.627, which indicates their positive and meaningful relationship and favorable social health in these teenagers. Therefore, it can be said that keeping orphaned teenagers in quasi-family centers is one of the best ways to increase their social health taken into consideration by policy makers and guardians of these people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • orphaned teenagers
  • quasi-family centers
  • care in quasi-family centers
  • social issues of orphaned teenagers

مراجع

  1. امینی، مرضیه.، شهنی ییلاق، منیجه،. و حاجی یخچالی، علیرضا (1399)، رابطه علّی سرمایه روان‌شناختی با بهزیستی روان‌شناختی و عملکرد تحصیلی با میانجیگری سرمایه اجتماعی. پژوهش‌نامه روان‌شناسی مثبت، 6(2)، 1-16.‎
  2. بخارایی، احمد.، شربتیان، محمدحسن.، وطوافی، ‌پویا (1394). مطالعه جامعه‌شناختی رابطه نشاط با سلامت اجتماعی (جوانان 18 تا 30 سال شهرستان ملایر). نشریه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 25(7)، 40-1.‎
  3. بهروزی‌فر، مریم.، چیت‌ساز، محمدعلی.، و محمدی، اصغر (1398). تجربه زیسته کودکان و نوجوانان بدسرپرست از زندگی در مراکز نگهداری شبانه‌روزی شهر تهران. نشریه پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 6(21)، 133-172.‎
  4. بیان‌فر، فاطمه.، و قدرتی، مبین (1401). اثربخشی آموزش هشیاری وجودی به‌شیوه گروهی بر طرد اجتماعی، سازگاری اجتماعی، کفایت اجتماعی و اجتناب‌شناختی در سالمندان مبتلا به سندرم آشیانه خالی. نشریه پژوهش‌های روان‌شناسی اجتماعی، 48(12)، 35- 54.
  5. چایچی‌تبریزی، نگار.، و پارچه‌باف شالی، حمید (1394). سلامت اجتماعی و عوامل مرتبط با آن. تهران: تکدرخت.
  6. خدابخشی کولایی، آناهیتا.، فلسفی‌نژاد، محمدرضا.، و اشرفی‌اصفهانی، وجیهه (1398). اثربخشی برنامه آموزش گروهی مدیریت خشم و تأثیر آن بر پرخاشگری و هراس اجتماعی نوجوانان پسر مقیم در مراکز شبانه‌روزی بهزیستی. نشریه روان پرستاری، 7(4)، 1- 9.‎
  7. خوش‌فر، غلامرضا.، محمدی، آرزو،. محمدزاده، فاطمه،. محمدی، راضیه،. و اکبرزاده، فاطمه (1393). امنیت اجتماعی و سلامت اجتماعی جوانان 15-29 ساله شهر قاین. نشریه مطالعات اجتماعی ایران، 9(1 )، 71- 102.
  8. درخشان‌نیا، فریبا.، رفیعی، حسن.، خانکه، حمیدرضا.، اقلیما، مصطفی،. و رهگذر، مهدی (1394). ویژگی‌های «جامعه سالم» براساس تجارب و ادراکات شهروندان تهرانی. نشریه رفاه اجتماعی، 15(56)، 315- 346.‎
  9. رجبی، مسلم.، بگیان کوله‌مرز، محمدجواد.، بختی، مجتبی.، و کریمی‌نژاد، کلثوم (1396). مقایسه شاخص‌های سلامت روان در کودکان بی سرپرست نگهداری شده در مراکز با کودکان سپرده شده نزد اقوام در استان لرستان. نشریه پرستاری کودکان، 4(1)، 40- 53.
  10. رزاقی، رضا (1396). مراقبت و توانمندسازی کودکان دور ازخانه. تهران: انتشارات ارجمند.
  11. زاهدی‌اصل، محمد.، و پیله‌وری، اعظم (1393). تحلیلی بر مطالعات مربوط به سلامت اجتماعی. نشریه برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی، 5(19)، 71- 107.
  12. سازمان بهزیستی کشور (1392). قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست. تهران: مرکز پژوهش‎های مجلس شورای اسلامی.   https://rc.majlis.ir/fa/law/show/866926
  13. سام‌آرام، عزت‌الله (1388). بررسی رابطه سلامت اجتماعی و امنیت اجتماعی با تأکید بر رهیافت پلیس جامعه‌محور. نشریه انتظام اجتماعی، 1(1)، 9- 29.
  14. شریفی، نسترن.، گنجی، حمزه.، هاشمیان، کیانوش، و دیگران (1390). مقایسه سهم هوش شناختی، خلاقیت و هوش هیجانی در پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویان در سطوح مختلف تحصیلی. نشریه روان‌شناسی تحلیلی شناختی، 2(6)، 17- 29.‎
  15. شمسایی، محمدحسین.، و توکلی، صدیقه (1397). رازها و نیازهای مراکز شبانه‌روزی. تهران: انتشارات کویر.
  16. شویچی، جعفر.، کاظمی‌زاده، شهین.، آلبوعلی، اقبال.، آلبوعلی، هاجر.، آلبوغبیش، فاطمه.، و صوالح، ناهید (1394). بررسی عوامل اجتماعی موثر بر سلامت اجتماعی دانشجویان دانشگاه پیام‌نور مرکز شادگان (با تأکید بر شبکه‌های اجتماعی). دوره دوم کنفرانس ملی روان‌شناسی و علوم تربیتی. تهران.
  17. صفاری‌نیا، مجید (1391). مؤلفه‌های اجتماعی روان‌شناسی سلامت در ایران. نشریه روان‌شناسی سلامت، 3(11)، 102- 119.
  18. صفاری‌نیا، مجید،. تدریس تبریزی، معصومه،. و علی‌اکبری دهکردی، مهناز (1393). رواسازی و اعتباریابی پرسش‌نامه بهزیستی اجتماعی در زنان و مردان ساکن شهر تهران. نشریه اندازه گیری تربیتی، 5(18)، 115-132.
  19. عادلیان راسی، حمیده.، نصیری، بهناز.، و مرشدی، زهره (1400). تأثیر مداخله مددکاری اجتماعی با رویکرد حل مسئله بر همدلی و راهبردهای مقابله‌ای در نوجوانان پسر مراکز شبانه‌روزی. هشتمین کنگره انجمن روان‌شناسی ایران. تهران.
  20. عبداله‌فام، رحیم.، یاری، جهانگیر.، طالبی، بهنام.، و ابراهیم‌پور، داود ‌(1398). مدل‌یابی ساختاری سلامت اجتماعی براساس نقش عوامل فردی، شغلی و سازمانی. نشریه آموزش و ارزشیابی علوم تربیتی، 2(6)، 119- 151.
  21. علیزاده، سیما.، راهب، غنچه.، میرزائی، زهرا.، و حسین‌زاده، سمانه (1399). اثربخشی آموزش کفایت اجتماعی بر گرایش به رفتارهای پرخطر نوجوانان پسر مراکز شبانه‌روزی بهزیستی در شهرهای مشهد و سبزوار. نشریه توانبخشی، 21(1)، 54- 73. ‎
  22. کدخدایی، فاطمه.، و لطفی، ‌شورش (1392). سنجش میزان سلامت اجتماعی دانش‌آموزان دختر مقطع دبیرستان‌های شهر شیراز و بررسی عوامل موثر بر آن. نشریه پژوهش اجتماعی، 20(6)، 183- 207.
  23. کلمن، جیمز (1390). بنیادهای نظریه اجتماعی. مترجم: صبوری، منوچهر. تهران: نشر نی.
  24. گلابی، فاطمه (1393). گونه‌های فراغت و تأثیر آن بر سلامت اجتماعی جوانان. نشریه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، 2(2)، 121- 164. ‎
  25. گنجی،حمزه (1384). سلامت روانی. تهران: نشر ارسباران.
  26. محسنی، منوچهر (1375). شبکه اطلاعاتی اینترنت؛ ویژگی‌ها و تأثیرات اجتماعی- فرهنگی. نشریه رسانه بهار، 25(7)، 22- 37.
  27. محمدی، ایوب.، خفتان، پروانه.، امیرپور، برزو.، سپیده‌دم، مریم‌السادات.، و غلامی‌جم، فاطمه (1396). رابطه خودکارآمدی با سلامت اجتماعی بین پرستاران بیمارستان طالقانی کرمانشاه. نشریه آموزش بهداشت و ارتقا سلامت، 6(1)، 72- 79.
  28. مرادی، اکرم،. سجادی، حمیرا،. محققی کمال، سیدحسین،. وامقی، مروئه،.حسینی تشنیزی، سعید،. و قائدامینی، غلامرضا (1394). بررسی سلامت اجتماعی کودکان کار مراجعه‌کننده به مراکز مردم نهاد حمایت از حقوق کودکان تهران در سال 1393. نشریه دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 14(11). 977- 988.
  29. مرندی، علیرضا (1398). عوامل اجتماعی سلامت در کتاب جامع بهداشت عمومی. تهران: وزارت بهداشت.
  30. موسوی، میرطاهر.، شیانی، ملیحه.، فاطمی‌نیا، سیاوش.، و امیدنیا، سهیلا (1393). بسط مفهومی سلامت اجتماعی با رویکرد سلامت اجتماعی. نشریه رفاه اجتماعی، 81(11)، 109- 148.
  31. میرحسینی, بیدا.، آقاجانی مرسا، حسین.، و حبیب‌پور گنابی، کرم (1399). مطالبات اجتماعی زنان و رابطه سرمایه اجتماعی و سبک زندگی با آنها (مورد مطالعه: زنان شهر قزوین). نشریه مطالعات زن و خانواده، 7(1)، 73-95.‎
  32. نویدزاده، فریده.، قادری ثانوی، رمضانعلی.، و عرشی، ملیحه (1401). بررسی اثربخشی آموزش حل مسئله با رویکرد توانمندسازی مددکاری اجتماعی بر روابط مدرسه‌ای دختران ساکن در شبانه‌روزی. نشریه پژوهش های کاربردی در مشاوره، 5(4)، 25- 38.
  33. نیک‌ورز، طیبه.، و یزدان‌پناه، لیلا (1394). رابطه عوامل اجتماعی با سلامت اجتماعی دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان. نشریه جامعه‌شناسی کاربردی، 23(3)، 99- 116.
  34. هزارجریبی، جعفر.، و ارفعی عین‌الدین، رضا (1393). اوقات فراغت و سلامت اجتماعی. نشریه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 83، 39- 63.
  35. Abachizadeh, K., Omidnia. S., Memaryan, N., Nasehi, A., Rasoupi, M., Tayef, i. B., & et al (2013). Determining Dimensions of Iranians' Individuap Sociap Heapth: A Quapitative Approach. Iranian journap of pubpic heapth, 42(1), 88- 92.
  36. Abdepah Tabar, H., Kapdi, AR., Mohagheghi Kamap, SH., Setareh Forouzan, A., & Sapehi, M. A. (2008). Study of Sociap Weppbeing among Students. Sociap Wepfare, 8(30), 171- 189.
  37. Abdollahfam, R., Yari HajAtalou, J., Talebi. B., & Ebrahimpour, D. (2019). Structural Modeling of Social Health Based on the Role of Individual, Occupational and Organizational Factors Among Faculty Members of Islamic Azad University of East Azerbaijan province. Public Organizations Management, 8(2), 91 -104.
  38. Alizadeh, S., Raheb, Gh., Mirzaei, Z., & Hosseinzadeh, S. (2019). the effectiveness of social sufficiency education on the tendency towards high-risk behaviors of adolescent boys in overnight welfare centers in Mashhad and Sabzevar cities. Rehabilitation Quarterly, 21( 1), 54- 73.
  39. Amini Rarani, M., Rafiee, H., & Khemati Marasi, E. (2013). Iran's social health: from a community-based definition to an evidence-based index. Iranian J Publ Health, 2(42), 206- 214.
  40. Babapour Kheyrodin, J., Tousi, F., & Hekmati, E. (2009). The Study of The Rope of Determinant Factors in Sociap Heapth of Students of Tabriz University. Journal of Psychopogy Tabriz University, 4(16),1- 19. (Fupp Text in Persian)
  41. Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological review, 84(2), 191- 205.
  42. Derakhshannia, F. (2013). Define Index and Indicators of Sociap Heapth in Iran. Tehran :University of Rehabipitation Sciences and Sociap Wepfare.
  43. Horvat, S., Roszak, P., & Taylor, B. J. (2022). Is it harmful, A Thomistic perspective on risk science in social welfare. Journal of religion and health, 61(4), 3302-3316.
  44. Kaushal, V., & Verma, L. R. (2019). Administrative Development. A Journal of HIPA, Shimla. 5(2), 2019.
  45. Keyes, C. L. M. (1998). Social well-being. Social Psychology Quarterly, 61, 121-140.
  46. Keyes, C. L. M. (2004). The nexus of cordioascular disease and depression revisited:The ncom-plete mental health perspective and the moderating role age and gender.Aging and mental ltealth, 8, 266- 274.
  47. Keyes, C. L. M., & Pee, M. (1998). Sociap Wepp-Being. Sociap Psychopogy Quarterpy, 61(2), 90- 121.
  48. Keyes, C. L. M., & Shapiro, A. (2004). Social Well-being in the U.S: A Descriptive Epidemology, Healthing Are You? A National Study OF Well-being Of Midlife.S: University Of Chicago Press.
  49. Larson, J. S. (1996). The World Health Organization's definition of health: Social versus spiritual health. Social indicators research, 38, 181-192.
  50. Mirbaha Hashemi, F., Pourmalek, F., Tehrani, A., Abachizadeh, K., Memaryan, N., Hazar, N., Omidnia, S., Ziari, A., & Moradi Lakeh, M. (2016). Monitoring Social Well-Being in Iran, Social Indicators Research. An International and Interdisciplinary Journal for Quality-of-Life Measurement, 129(1), 1-12.
  51. Russepp, RD. (1973). Sociap Heapth :an Attempt to Cparify this Dimension of Wepp-being. Journap of Heapth Education, 16(2), 74- 84.
  52. Samaram, E. (2009). Community Oriented Popicing and Social Health. Entezam-E Ejtemaei, 1(1), 9- 29. (Fupp Text in Persian)

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار