گونه‌سنجی ارتباط بین فلسفه اسلامی و مسئله جنسیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه و عرفان اسلامی، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی نسبت و تعامل فلسفه اسلامی با مسئله جنسیت به‌روش کیفی از نوع تحلیل محتوای استقرایی انجام شد. براین‌اساس، پاسخ این پرسش که آیا حاصل نسبت این دو  باعنوان «فلسفه جنسیت» طبقه‌بندی می‌شود و آیا نتیجه آن را می‌توان «جنسیت در فلسفه اسلامی» یا «فلسفه اسلامی و جنسیت » نام گذاری نمود؟ مورد بررسی قرار گرفت. بدین‌منظور کلیه منابع علمی مکتوب برای بررسی معانی مختلف فلسفه اسلامی و سپس باتوجه به تعامل فلسفه‌های غرب با مسئله جنسیت، نسبت‌های مختلف محتمل فلسفه اسلامی و مسئله جنسیت توصیف و تحلیل شد. نتایج نشان داد که ارتباط جنسیت و فلسفه باتوجه به معانی مختلف فلسفه، اَشکال مختلفی دارد؛ اگر فلسفه به عامترین معنای آن در نظر نظر گرفته شود، گستره مسائل فلسفه و جنسیت شامل تمامی ربط‌های ممکن در فلسفه‌ها، عرفان‌ها و الهیات‌ها با مسئله جنسیت می‌شود و در صورتی که فلسفه  به‌معنای متداول فلسفه اسلامی در نظر گرفته شود، مسائل آن به‌دلیل تفاوت موضوع در فلسفه اسلامی با فلسفه‌های غرب، تفاوت قابل توجهی با فلسفه‌های فمینیستی خواهد داشت. ازسوی دیگر بررسی مسئله جنسیت در ابواب مختلف علم‌النفس فلسفی، نوعی توسعه ابواب فلسفه اسلامی است درحالی‌که از بررسی مسائلی مانند تعریف جنس و جنسیت در فلسفه اسلامی، خاستگاه جنسیت، روش و منابع بحث جنسیت مبتنی بر فلسفه اسلامی، نوعی فلسفه مضاف جنسیت حاصل می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Islamic Philosophy and Gender Issue

نویسنده [English]

  • Narjes Rodger
Assistant Professor, Department of Islamic Philosophy and Mysticism, Bent al-Hoda Higher Education Complex, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
چکیده [English]

This qualitative research was conducted with the aim of investigating the relationship and interaction of Islamic philosophy with gender issue with the inductive content analysis. Therefore, the answer to this question is whether the result of the ratio of these two is classified as "philosophy of gender" and whether its result can be named "gender in Islamic philosophy" or "Islamic philosophy and gender" was investigated. To this end, all written scientific sources were described and analyzed to investigate the different meanings of Islamic philosophy. Then, by considering the interaction of Western philosophies with the issue of gender, the possible ratios of Islamic philosophy and the issue of gender were studied. The results showed that the relationship between gender and philosophy has different forms according to the various meanings of philosophy. If philosophy is considered in its most general sense, the range of issues of philosophy and gender includes all possible relationships in philosophies, mysticisms and theologies with gender issue. On the other hand, if philosophy is considered in the common sense of Islamic philosophy, its issues are due to the difference of the subject. In Islamic philosophy with Western philosophies, it will be significantly different from feminist philosophies. On the other hand, examining the gender issue in various chapters of philosophical anthropology is a kind of development of the chapters of Islamic philosophy, while by examining issues such as the definition of sex and gender in Islamic philosophy, the origin of gender, the method and sources of gender discussion based on Islamic philosophy, a kind of additional philosophy of gender is obtained.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic philosophy
  • Western philosophy
  • feminist philosophy
  • issue of gender and philosophy
  • philosophy of gender
  • additional philosophy of gender

مراجع

  1. ابن‌سینا، حسین (1404هـ.ق). الالهیات من کتاب الشفاء. قم: منشورات مکتبه آیت‌الله مرعشی نجفی.
  2. ابن‌سینا، حسین (1379). النجاه من الغرق فی بحر الضلالات. تهران: دانشگاه تهران.
  3. ارسطو (1385). مابعدالطبیعه. تهران: طرح نو.
  4. آرکون، محمد (1379). نقد عقل اسلامی. مترجم: خلجی، محمد مهدی. تهرانک نشر ایده.
  5. بوذری نژاد، یحیی (1397). روش‌شناسی دانش اجتماعی مسلمین. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  6. پارسانیا، حمید (1395). روش‌شناسی انتقادی حکمت صدرایی. قم: کتاب فردا.
  7. جوادی آملی، عبدالله (1378). زن در آیینه جمال و جلال الهی. قم: نشر اسرا.
  8. حسن‌پور، علیرضا.، ضیائی‌قهنویه، مجید.، و مظفری‌فر، مهناز (1398). حکمت صدرایی و جنسیت انسانی. نشریه فلسفه و کلام اسلامی آینه معرفت، 1(19)، 1- 20.
  9. رشاد، علی‌اکبر (1385). فلسفه مضاف. نشریه قبسات، 40، 5- 30.
  10. رودگر، نرجس (1388). فمینیسم، تاریخچه، نظریات، گرایش‌ها، نقد. قم: مرکز تحقیقات زن و خانواده.، و تهران: سازمان ملی جوانان.
  11. رودگر، نرجس (1400). واکاوی جایگاه جنسیت در نفس براساس اصول علم النفس صدرایی. نشریه مطالعات جنسیت و خانواده، 2(8)، 95- 109.
  12. ریتزر، جورج (1374). نظریه جامعه‌شناسی در دنیای معاصر. مترجم: ثلاثی، محسن. تهران: نشر علمی –فرهنگی.
  13. ژیلسون، اتین (1393). تفکر فلسفی غرب. مترجم: احمدی، احمد. تهران: سمت.
  14. شرت، ایوون (1395). فلسفه علوم اجتماعی قاره‌ای. تهرانک نشر نی.
  15. صادقی، هادی (1391) جنسیت و نفس. قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
  16. عرب‌صالحی، محمد (1393). مجموعه مقالات جریان‌شناسی و نقد اعتزال نو. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  17. علیپور، ابراهیم (1389). درآمدی برچسیتی فلسفه اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  18. فریدمن، جین (1381). فمینیسم. مترجم: مهاجر، فیروزه. تهران: آشیان.
  19. کد، لورین (1382). معرف‌شناسی و فمینیسم. مترجم: مینایی، فاطمه. نشریه تخصصی ناقد. 1، 159- 166.
  20. ماتیوز، اریک (1378). فلسفه فرانسه در قرن بیستم. مترجم: حکیمی، محسن. تهران: ققنوس.
  21. مرنیسی، فاطمه (1380). زنان پرده‌نشین و نخبگان جوشن‌پوش. تهران: نشرنی.
  22. مطهری، مرتضی (1379). اصول فلسفه و روش رئالیسم (مجموعه آثار). قم: مرکز نشراسراء.
  23. مکواری، جان.، و هایدگر، مارتین (1396). مارتین هایدگر. مترجم: حنایی‌کاشانی، محمدسعید. تهران: هرمس.
  24. ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1398). حکمت متعالیه در اسفار عقلی اربعه، سفر سوم. مترجم: خواجوی، محمد. تهران: انتشارات مولی.
  25. طاهری کل‌کشوندی، مسلم (1397). نصرحامد ابوزید؛ روش‌شناسی و تحلیل آثار. قم: المرکز الاسلامی للدراسات الاستراتیجیه.

 

  1. Chanter, T. (2007). Gender- Key Concepts in Philosophy -Continuum. New York: continuum.
  2. Frye, M. (2011). Metaphors of Being. New York: Springer.
  3. Griffiths, M., & Whitford, M. (1988). Feminist Perspectives in Philosophy. UK: Palgrave Macmillan.
  4. Hendricks, Ch., & Oliver, K. (1999). Language and Liberation- Feminism, Philosophy, and Language. New York: State University.
  5. Mikkola, M. (2011). Ontological Commitments, Sex and Gender. New York: Springer.
  6. Nelson, L. H. (2017). Biology and Feminism- A Philosophical Introduction. New York: Cambridge University Press.
  7. Nye, A. (2004). Feminism and Modern Philosophy, (Understanding Feminist Philosophy). New York:
  8. O’Neill. E., Marcy, P., & Lascano, M. (2019) Feminist History of Philosophy- the Recovery and Evaluation of Women's Philosophical Thought. NewYork: Springer International Publishing.
  9. Palazzani, L. (2013). Gender in Philosophy and Law. Netherlands: Springer.
  10. Paul, E. (1967). encyclopedia of philosophy. London: Macmillan publishing co.
  11. Potter, E. (2006). Feminism and Philosophy of Science. New York: Routledge.
  12. Samuelson, H. (2004). Women and Gender in Jewish Philosophy (Jewish Literature and Culture). Indian: University Press.
  13. Watson, L., Chambers, C., & Earp, B. D. (2022). The Routledge Handbook of Philosophy of Sex and Sexuality. New York: Routledge.
  14. Witt, Ch. (2011). The Metaphysics Of Gender (What Is Gender Essentialism?). Oxford: University Press.
  15. Witt, Ch., & Alanen, L. (2005). Feminist Reflections on the History of Philosophy. Netherlands: Springer.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار