ارزیابی انسجام دیدگاه علامه طباطبایی با مبانی فلسفی ایشان درباره برتری عقلی مرد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری فلسفه محض، پژوهشگر پژوهشکده مطالعات زن و خانواده، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

چکیده

دیدگاه علامه طباطبایی درباره زن و خانواده به‌ویژه نظریات ایشان درباره برتری عقلی مردان نسبت به زنان و حیات احساسی زنان در مقابل حیات عقلانی مردان، برای پژوهشگران حوزه مطالعه جنسیت مهم و تأثیرگذار است. پژوهش حاضر باهدف بررسی انسجام دیدگاه علامه طباطبایی با مبانی فلسفی ایشان درباره برتری عقلی مردان نسبت به زنان به‌روش تحلیلی- اسنادی ازنوع اجتهادی انجام شد. بدین‌منظور پس از بررسی کلیه آثار علامه طباطبایی، نخست دیدگاه جنسیتی ایشان از این آثار به‌ویژه از کتاب تفسیر المیزان استخراج و اصول محوری آن استخراج شد. سپس، مبانی فلسفی مورد پذیرش علامه طباطبایی به‌شکل قواعدی فلسفی بیان و انسجام دیدگاه جنسیتی ایشان با آن اصول و قواعد ارزیابی شد. نتایج نشان داد که لازمه منطقی پذیرش مبانی فلسفه صدرایی، پذیرش درجات متفاوت عقلی انسان‏هاست، اما اینکه صنفی از نظر عقلی بر صنف دیگر رجحان داشته باشد، از این مبانی فلسفی استخراج نشد. ازسوی دیگر، باتوجه به مبانی ارزش شناختی علامه طباطبایی و تطابق نظام ارزشی و نظام وجودی در سنت فلسفی صدرایی، نوعی ناسازگاری و تناقض میان قول به برتری عقلانی مرد و تساوی ارزشی زن و مرد مشاهده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluating the Coherence of Allameh Tabataba'i's View with His Philosophical Foundations about the Intellectual Superiority of Men

نویسنده [English]

  • marzie afrasiabi
Ph.D. in Pure Philosophy, Researcher of the Research Institute of Women and Family Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran.
چکیده [English]

Allameh Tabataba'i's views on women and family, especially his views on men's intellectual superiority over women and women's emotional life versus men's rational life, are important and influential for researchers in the field of gender studies. The present study was conducted with the purpose of investigating the coherence of Allameh Tabataba'i's view with his philosophical foundations about the intellectual superiority of men over women using an Ijtihad-type analytical-documentary method. To this end, after investigating all the works of Allameh Tabataba'i, firstly, his gender perspective was extracted from these works, especially from the book Tafsir al-Mizan, and its central principles were extracted. Secondly, the philosophical foundations accepted by Allameh Tabataba'i in the form of philosophical rules of expression and the coherence of his gender perspective with those principles and rules were evaluated. The results showed that the logical requirement of accepting the foundations of Sadra's philosophy is the acceptance of different intellectual levels of humans, but that one guild is intellectually superior to another was not extracted from these philosophical foundations. On the other hand, according to Allameh Tabataba'i's cognitive values and the matching of value system and existential system in the Sadraei philosophical tradition, a kind of incompatibility and contradiction between the promise of the intellectual superiority of men and the equality of values of men and women is observed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • philosophical foundations of Allameh Tabataba'i
  • coherence of Allameh Tabataba'i's view
  • gender issue from Allameh Tabataba'i's view
  • intellectual superiority of men
  • gender differences from Allameh Tabataba'i's view
  • value and existential system in Sadraei philosophy

مراجع

  1. * قرآن کریم (1393). مترجم: انصاریان، حسین. تهران: دفتر نشر معارف

    1. امین مجد، زهرا (1391). ملاک ارزشمندی از دیدگاه اسلام، کتاب اندیشه‏‌های راهبردی زن و خانواده. تهران: انتشارات الگوی پیشرفت.
    2. امینی‌نژاد، علی (1398). تکمله نهایه الحکمه فی النفس و ملحقاتها. قم: آل‌احمد.
    3. آزاد ارمکی، تقی (1393). مکتب‏‌ها و نظریه‏‌های جامعه‏شناسی. تهران: علم
    4. حسین‌زاده، محمد (1398). پژوهشی تطبیقی در معرفت‏شناسی معاصر. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
    5. دانش‏شهرکی، حبیب‌الله.، و صادقی‏نژاد، علی (1397). هستی‏شناسی ارزش از منظر حکمت متعالیه با تأکید بر مسئله شر و حسن و قبح. نشریه حکمت معاصر، 2(9)، 93-113.
    6. رودگر، نرگس (1388). فمینیسم: تاریخچه، نظریات، گرایش‌ها، نقد. تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
    7. صدرالمتألهین، محمدبن ابراهیم (1988). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    8. طباطبایی، محمدحسین (1374). المیزان فی تفسیر القرآن. مترجم: موسوی همدانی، محمدباقر. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    9. طباطبایی، محمدحسین (1381). نهایه الحکمه. مترجم: شیروانی، علی. قم: بوستان کتاب.
    10. طباطبایی، محمدحسین (1385). بدایه الحکمه. مترجم: شیروانی، علی. قم: بوستان کتاب.
    11. طباطبایی، محمدحسین (1388). بررسی‏‌های اسلامی. قم: بوستان کتاب قم.
    12. طباطبایی، محمدحسین (1388). انسان از آغاز تا انجام. مترجم: لاریجانی، صادق. قم: بوستان کتاب.
    13. طباطبایی، محمدحسین (1389). اصول فلسفه و روش رئالیسم (با مقدمه و پاورقی شهید مطهری). تهران: انتشارات صدرا.
    14. طباطبایی، محمدحسین (1439هـ.ق). نهایه الحکمه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    15. عالمی، روح‏الله (1385). بحث درباره نظریه‏‌های صدق مطابقت و سازگاری. نشریه فلسفه، 6(4)، 23- 40.
    16. عبودیت، عبدالرسول (1393). خطوط کلی حکمت متعالیه. تهران: سمت.
    17. علاسوند، فریبا (1399). زن در اسلام. قم: نشر هاجر.
    18. فتحعلی‏خانی، محمد (1389). بنیاد انسان‏شناختی اخلاق در حکمت متعالیه. نشریه انسان‏پژوهی دینی، 24(7)، 57- 77.
    19. قربانی، قدرت‏الله (1395). عقلانیت دینی، معیار‌ها و ویژگی‏ها. نشریه اسفار، 4(7)، 73-92.
    20. قربانی، قدرت‏الله (1398). معیار‌های ارزیابی عقلانیت باور‌های دینی در رویکرد جامع‏نگر. نشریه پژوهش‏‌های معرفت‏شناختی، 17(8)، 101- 121.
    21. کدخدایی، محمدرضا (1393). صورت‏بندی مطالعات زنان در المیزان. نشریه معرفت فرهنگی اجتماعی، 2(5)، 107- 130.
    22. کدخدایی، محمدرضا (1397). مسئله‏گی جنسیت در اندیشه علامه طباطبایی. نشریه پژوهش‎نامه زنان، 9(4)، 53-70.
    23. کشفی، عبدالرسول (1385). دسته‏بندی نظریه‏‌های توجیه معرفت شناختی. نشریه نامه حکمت، 2(4)، 65- 87.
    24. لوید، ژنویو (1396). عقل مذکر: مردانگی و زنانگی در فلسفه غرب. مترجم: مهاجر، محبوبه. تهران: نشر نی.
    25. Harding, S. (1993). whose science, whose knowledge, thinking from women’s lives. New York: Cornell university Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار