واکاوی طلاق زودهنگام در بین زوجین جوان شهر قم؛ مطالعه‌ای کیفی مبتنی بر گراندد تئوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعه‌شناسی، جامعه المصطفی(ص) العالمیه، قم، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی علل، زمینه‌ها و پیامدهای طلاق زودهنگام در میان زوجین جوان شهر قم به‌روش کیفی از نوع نظریه بنیانی (گراندد تئوری) انجام و با مروری بر نظریات تببین‌کننده طلاق، مدل پارادایمی درمورد طلاق زودهنگام ارائه شد. داده‌های تحقیق با مصاحبه عمیق نیمه‌ساختاریافته جمع‌آوری شد. جامعه آماری پژوهش شامل زنان و مردان مطلقه 18 تا 35 ساله در شهر قم با حداکثر 4 سال سابقه زندگی مشترک بود که تعداد 26 نفر از ایشان با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری در مصاحبه، برای ورود به پژوهش انتخاب شدند. پس از کدگذاری متون حاصل از مصاحبه‌ها و استخراج مفاهیم، مقوله‌های اصلی شناسایی و در نهایت مقوله انتخابی پژوهش تعیین شد. یافته‌ها نشان داد که فروپاشی زودهنگام پیوند زناشویی در زوجین جوان، پدیده‌ای چندوجهی است که از تعامل عوامل متعددی نشئت می‌گیرد. مشکلات ارتباطی، رفتاری (عدم همدلی، عدم تأمین نیازهای جنسی و عاطفی، ناتوانی در حل مسائل بین زوجین) و اخلاقی زوجین، تقابل سنت و مدرنیته در الگوهای ازدواج، هویت و نقش‌های جنسیتی، بیماری و ناباروری یکی از زوجین و بی‌معنایی در زندگی در کنار عوامل مداخله‌گر اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، و نیز کژکارکردهای خانواده زوجین در شکل‌گیری رخداد طلاق زودهنگام نقش اساسی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing Early Divorce among Young Couples in the City of Qom; a Qualitative Study Based on Grounded Theory

نویسنده [English]

  • Davoud Safa
Assistant Professor of Sociology, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
چکیده [English]

The present study was conducted with the aim of investigating the causes, contexts, and consequences of early divorce among young couples in the city of Qom using the qualitative method of grounded theory, and a paradigm model of early divorce was presented by reviewing the explanatory theories of divorce. The data was collected by semi-structured in-depth interviews. The population included divorced men and women aged 18 to 35 in Qom with a maximum of 4 years of cohabitation, and 26 of them were selected by the judgmental sampling until theoretical saturation was reached in the interviews. After coding the data from the interviews and extracting the concepts, the main categories were identified and finally the selected category of the study was determined. The findings showed that the early collapse of the marital relationship among young couples is a multifaceted phenomenon that originates from the interaction of several factors. Communication, behavioral (lack of empathy, failure to meet sexual and emotional needs, inability to solve problems between couples), and moral problems of couples, conflict between tradition and modernity in marriage patterns, identity and gender roles, illness and infertility of one of the couples and meaninglessness in life, and the interfering social, cultural and economic factors, as well as the malfunctioning of the couples' family, play a fundamental role in the formation of early divorce.

کلیدواژه‌ها [English]

  • early divorce
  • causes and contexts of divorce
  • young couples
  • early collapse of family

مراجع

  1. آزادارمکی، محمدتقی (1393). جامعه‌شناسی تغییرات فرهنگی در ایران. تهران: نشر آن.
  2. ازکمپ، استوارت (1369). روان‌شناسی‌ اجتماعی‌ کاربردی. مترجم: ماهر، فرهاد. تهران: انتشارات‌ آستان قدس رضوی.
  3. استراوس و کربین (1390). مبانی پژوهش کیفی- فنون و مراحل تولید نظریه زمینه­ای. مترجم: افشار، ابراهیم. تهران: نشر نی.
  4. استیل، لیز.، و واردن، کید (1388). جامعه‌شناسی مهارتی خانواده. مترجم: سیدی، فریبا.، و کمالی، افسانه. تهران: انتشارات دانشگاه الزهرا.
  5. اعزازی، شهلا (1376). جامعه‌شناسی خانواده. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
  6. افضلان، مریم (1393). اثر تعدیل‌کنندگی راهبردهای مقابله‌ای و حمایت‌های اجتماعی در رابطه با کیفیت زندگی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی. دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی خوارزمی.
  7. آماتو‌، پل (2003). پیامدهای طلاق برای کودکان‌ و بزرگسالان‌. مترجم: محمدی‌زادگان، مـهناز. تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.
  8. اینگلهارت، رونالد (1373). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی. مترجم: وتر، مریم. تهران: انتشارات کویر.
  9. بستان، حسین (1392). نظریه‌سازی دینی در علوم اجتماعی با تطبیق بر جامعه‌شناسی خانواده. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  10. بکایی، مهشید و همکاران (1396). بررسی تأثیر ناباروری بر روابط زوجین: یک‌مطالعه کیفی. نشریه تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 6(1)، 63- 77.
  11. بنی‌هاشمی.، و همکاران (1399). بررسی علل، پیامدها و راهکارهای کاهش طلاق در ایران با رویکرد دلفی فازی. نشریه علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 1(17)، 195- 232.
  12. بهادری، مریم.، و همکاران (1400). ارتباط فضای مجازی و طلاق عاطفی همسران. نشریه پژوهش‌های جامعه‌شناختی، 11(2)، 201- 218.
  13. تاج‌بخش، غلامرضا (1400). واکاوی عوامل فرهنگی مؤثر بر وقوع طلاق با کاربست روش .Qنشریه جامعه پژوهی فرهنگی، 12(4)، 1- 23.
  14. تقوی دینانی، پرستو.، باقری، فریبرز، و خلعتبری، جواد (1399). مطالعه کیفی تجارب مردان و زنان طلاق گرفته از عوامل روان‌شناختی مؤثر در طلاق. نشریه علوم روان‌شناختی، 19(86)، 213- 228.
  15. ثنایی، باقر( 1375 ). آسیب شناسی خانواده. نشریه پژوهش های تربیتی، 1(3)، 77- 69.
  16. چیل، دیوید (1388). خانواده‌ها در دنیای امروز. مترجم: لبیبی، محمدمهدی. تهران: نشر افکار.
  17. خلج‌آبادی فراهانی (1394). بررسی رابطه بین معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج و رضایت زناشویی در زنان و مردان متأهل دانشجو در تهران. نشریه خانواده پژوهی، 11(41)، 33- 52.
  18. رابرتسون، یان (۱۳۷۴). درآمدی بر جامعه: با تأکید بر نظریه‌های کارکردگرایی، ستیز و کنش متقابل نمادی. مترجم: بهروان، حسین. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
  19. رستگار، محمدعارف.، و پیراینده، پروین (1396). بررسی دخالت والدین در زندگی زوجین و بررسی مشکلات بعدی در زندگی آنها. سومین همایش بین المللی افق‌های نوین در علوم تربیتی، روان‌شناسی و آسیب‌های اجتماعی. تهران.
  20. رضازاده، سیدمحمدرضا.، هادی، بهرامی‌احسان.، فاضل، محدثه.، و فلاح، مریم (1397). بررسی عوامل زمینه‌ای و علل مؤثر بر طلاق؛ یک تحلیل اکتشافی. نشریه علوم روان‌شناختی، 17(71)، 765- 774.
  21. رفیع‌پور‌، فرامرز‌ (1377). آنومی یا آشفتگی اجتماعی‌. تهران: انتشارات سروش.
  22. روشنی، شهره،‌. تافته، مریم،. و خسروی، زهرا (1398). فراتحلیل پژوهش‌های طلاق در ایران در دو دهه اخیر و ارائه راهکارهای کاهش طلاق و پیامدهای منفی آن برای زنان و فرزندان. نشریه زن در توسعه و سیاست، 17(4)، 653- 674.
  23. ریترز، جورج (1379). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. مترجم: ثلاثی، محسن. تهران: انتشارات علمی.
  24. زارع‌زاده مهریزی، فاطمه (1393). رابطه صفات شخصیت، سبک‌ها و ابعاد دلبستگی با راهبردهای شناختی تنظیم هیجان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی. دانشگاه یزد.
  25. ساروخانی، باقر (1376). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده. تهران: انـتشارات‌ سـروش‌.
  26. سیف، سوسن (1381). بررسی مقایسه‌ای میزان‌ پیامدهای‌ طلاق در‌ زنان‌ و مردان‌ ایرانی مقیم ایران، ایرانی‌ مقیم آمریکا، آمریکایی مقیم آمریکا. کنگره سراسری آسیب‌شناسی خانواده در ایـران. تهران.
  27. صدیقه پیری و همکاران (1399). طلاق‌های زودهنگام؛ تلاشی برای انفصال از فشارهای اجتماعی. نشریه بررسی مسائل اجتماعی ایران، 2(11)، 41- 73.
  28. علمی مندگاری، ملیحه.، و حبیبه بی بی، رازقی نصرآباد (1395). بسترهای اقتصادی مؤثر در تصمیم‌گیری زوجین به طلاق. پژوهش‌نامه زنان، 7(3)، 109- 135.
  29. عنایت، حلیمه.، نجفی‌اصل، عبدالله.، و زارع، صادق (1392). بررسی عوامل مؤثر بر طلاق زودهنگام در بین جوانان شهری شهر بوشهر (مقایسه دو گروه افراد طلاق‌گرفته و متأهل طلاق نگرفته). نشریه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 2(3)، 1- 35.
  30. فرانکل، ویکتور امیل (1396). انسان در جستجوی معنا. مترجم: معارفی، اکبر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  31. کاظمیان‌مقدم، کبری (1395). نقش تمایزیافتگی، معناداری زندگی و بخشودگی در پیش‌بینی رضایت زناشویی. نشریه روان‌شناسی خانواده، 3(2)، 71- 82.
  32. کرایب، یان (1381). نظریه اجتماعی مدرن از پارسونز تا هابرماس. مترجم: مخبر، عباس. تهران: نشر آگه.
  33. کلمن، جیمز (1390). بنیادهای نظریه اجتماعی. مترجم: صبوری، منوچهر. تهران: نشر نی.
  34. کوئن، بروس (۱۳۷۰). مبانی جامعه‌شناسی. مترجم: توسلی، غلامعباس.، و فاضل، رضا. تهران: انتشارات سمت.
  35. گیتی‌پسند، زهرا.، فرحبخش، کیومرث.، اسمعیلی، معصومه.، و ذکایی، محمدسعید (1394). مؤلفه‌های معنای زندگی در زوجین متقاضی طلاق. نشریه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 5(2)، 50- 72.
  36. گیدنز، آنتونی (1378). سیاست، جامعه‌شناسی و نظریه اجتماعی. مترجم: صبوری، منوچهر. تهران: نشر نی.
  37. گیدنز، آنتونی (1387). تجدد و تشخص. مترجم: موفقیان، ناصر. تهران: نشر نی.
  38. لبیبی، محمدمهدی (1393). خانواده در قرن بیست و یکم. تهران: نشرعلم.
  39. مظاهری، مصطفی.، بهرامی، فاطمه.، گودرزی، کورش.، و صادقی، مسعود (1398). مطالعه کیفی علل طلاق توفقی به‌روش تحلیل مضمون؛ یک‌مطالعه پدیدارشناختی. نشریه پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، 56(14)، 47- 76.
  40. مورالی دانینو، آندره (۱۳۸۴). جامعه‌شناسی روابط جنسی. مترجم: پویان، حسن. تهران: انتشارات توس.
  41. مینوچین، سالوادور (1395). خانواده و خانواده درمانی. مترجم: ثنایی، باقر. تهران: امیرکبیر.
  42. هردار، معصومه (1402). تحلیل نحوه شکل‌گیری عشق سیال مبتنی بر زیست زناشویی زوجین در شبکه‌های مجازی. نشریه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 20(43)، 209- 237.
  43. هورنای، کارن (1369). شخصیت عصبی زمانه ما. مترجم: مصفا، جعفر. تهران: گفتار.
  44. Amato, P. R., & DeBoer, D. D. (2001). The transmission of marital instability across generations: Relationship skills or commitment to marriage? Journal of Marriage and Family, 63(4), 1038-1051.
  45. Bandura, A. (1977). Social learning theory. Prentice Hall.
  46. Bourdieu, P. (1998). Masculine domination. U. S. A: Stanford University Press.
  47. Cherlin, A. J. (2004). The deinstitutionalization of American marriage. Journal of Marriage and Family, 66(4), 848- 861.
  48. Conger, R. D. (1990). Family Social Capital and Delinquent Behavior. American Journal of Sociology, 95(6), 1402- 1440.
  49. Epstein, N. B., & Bishop, D. S. (1981). Problem-centered systems therapy of the family. New York: Brunner/Mazel.
  50. Gottman, J. M., & Silver, N. (1999). The seven principles for making marriage work. Crown Publishers.
  51. Udry, R. J. (1971). The Social Context of Marriage. Philadelphia: J.B. Lippincott Company.
  52. Fromm, Erich. (1963). The Art of Loving. New York: Bantam Books.
  53. Giddens, A. J. (1992). The transformation of intimacy: Sexuality, love and eroticism in modern societies. S. A: Stanford University Press.
  54. Gottman, J. M. (1999). The marriage clinic: A scientifically based marital therapy. New York: W.W. Norton & Company.
  55. Rijavec Klobučar, N., & Simonič, B. (2018). Risk factors for divorce in Slovenia: A qualitative study of divorced persons’ experience. Journal of Family Studies, 24(3), 291- 306.
  56. Apostolou, A., Chari, I., Segler, J., Stanton, K., & Shiner, R. L. (2018). Understanding the development of perfectionism: The influence of perceived parental perfectionism and parenting behaviors. Journal of Personality, 86(6), 1021-1037.
  57. Lefkides, T., & Khalil, M. (2016). Parent-offspring conflict over mating: The case of divorce. Personality and Individual Differences, 99, 286–294.
  58. Vignoli, D., Matysiak, A., Styrc, M., & Tocchioni, V. (2018). The positive impact of women’s employment on divorce: Context, selection, or anticipation? Demographic Research, 38, 1059-1110.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار