بررسی تحلیلی- انتقادی اثر اعسار زوج بر حق امتناع زوجه از تمکین در قانون احوال شخصیه اهل تشیع افغانستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت‌علمی گروه حقوق خصوصی، دانشگاه ابن‌سینا، کابل، افغانستان.

چکیده

حق حبس زوجه یکی از ضمانت‌های اجراهای مهریه است که اهمیت قابل توجهی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی مفهوم حق حبس و شرایط اجرای آن، اعسار زوج و تأثیر آن در سقوط یا عدم سقوط حق حبس زوجه و همچنین اثر تقسیط مهر بر حق حبس در قانون احوال شخصیه اهل تشیع افغانستان به‌روش توصیفی- تحلیلی انجام شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که استفاده از حق حبس، منوط به تحقق دو شرط است که عبارتند از: حال بودن مهریه و عدم تمکین اختیاری. به‌نظر می‌رسد این‌موضوع‌که براساس بند ۲ ماده ۱۰۶ قانون احوال شخصیه اهل تشیع افغانستان، حق حبس زوجه حتی درصورت اعسار زوج و تقسیط مهریه تا پرداخت کامل آن محفوظ دانسته شده است، با اصل عدالت و انصاف سازگار نیست و پیامدهای منفی زیادی به همراه دارد. براین‌اساس، پیشنهاد می‌شود ماده فوق بازنگری و اصلاح و برای روشن ‌شدن ابهام‌های موجود در این موضوع، چند بند دیگر مطابق بند‌های پیشنهادی وضع شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Analytical-Critical Review of the Effect of Husband's Inability to Pay on Wife's Right to Refuse to Obey the Husband in Afghanistan's Shiite Personal Status Law

نویسنده [English]

  • Abdolkhalegh Shafagh
Faculty Member of Department of Private Law, Avicenna University, Kabul, Afghanistan.
چکیده [English]

Wife's right to custody is one of the performance bonds of dowry, which is of considerable importance. This study was conducted with the purpose of investigating the concept of the right to custody and the conditions of its implementation, husband's inability to pay and its effect on losing or not losing wife's right to custody, as well as the influence of the division of dowry on the right to custody in Afghanistan's Shiite Personal Status Law in the descriptive-analytical way. The results of the investigations showed that the use of the right of custody depends on the fulfillment of two conditions, which are: the presence of dowry and the lack of voluntary obedience. It seems that according to Clause 2 of Article 106 of Afghanistan's Shiite Personal Status Law, wife's right to custody even in the case of husband's inability to pay and the division of dowry until its full payment is reserved. It is not compatible with the principle of justice and fairness and has many negative consequences. Therefore, it is suggested to revise and correct the above article, and to clarify the current ambiguities in this matter, some other clauses should be established according to the proposed clauses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • wife's right to custody
  • Imamieh jurisprudence
  • Afghanistan's Shiite Personal Status Law
  • husband's inability to pay
  • division of dowry
  1. اراکی، محمدعلی (۱۴۱۹هـ.ق). کتاب النکاح. قم: نور نگار.
  2. امامی، سید حسن (1384). حقوق مدنی. تهران: انتشارات اسلامیه.
  3. انصاری، مرتضی (۱۴۲۷هـ.ق). فرائد الاصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
  4. انصاری، مرتضى (۱۴۱۵هـ.ق). کتاب النکاح. قم: کنگره بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
  5. انصاری، مسعود.، و طاهری، محمدعلی (۱۳۸۴). دانشنامه حقوق خصوصی. تهران: محراب فکر.
  6. بحرانى، یوسف‌بن احمدبن ابراهیم (1405هـ.ق). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  7. بصارتی، داود (۱۳۹۴). بررسی مبانی فقهی و حقوقی نحوه مطالبه مهریه. تهران: مجد.
  8. الجزیری، عبدالرحمن (۲۰۰۳). کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  9. جعفری، عبدالله.، و جویا، محمدعلی (۱۳۹۹). شرح قانون احوال شخصیه اهل تشیع. کابل: بیناد اندیشه.
  10. حسینی روحانی، سیدصادق (۱۴۱۲هـ.ق). فقه الصادق. قم: دارالکتاب.
  11. حکمت‌نیا، محمود (۱۳۸۸). فلسفه حقوق خانواده. تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی- اجتمای زنان.
  12. حلى، ابن ادریس (۱۴۱۰هـ.ق)‌. السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى‌. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  13. رضوی، سیدعلی (۱۳۹۶). بررسی فقهی-حقوقی اثر اعسار زوج بر حق حبس زوجه. نشریه مطالعات حقوقی، 2(9)، 118- 146.
  14. الزحیلی، وهبه (۱۴۰۵هـ.ق). الفقه الاسلامی و ادلته. دمشق: دارالفکر.
  15. سبحانی، جعفر (بی‌تا). نظام النکاح فی الشریعه الاسلامیه الغراء. قم: بی‌نا.
  16. سبزوارى، سیدعبدالاعلى (۱۴۱۳هـ.ق). مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام. قم: مؤسسه المنار.
  17. شبیری‌زنجانی، سیدموسی (۱۴۱۹هـ.ق). کتاب نکاح. قم: مؤسسه رأی‌‌پرداز.
  18. صفار، محمدجواد (۱۳۹۳). درس‌هایی از حقوق خانواده (باتکیه بر موقعیت حقوقی زن در نکاح و طلاق). تهران: جنگل.
  19. صفایی، سیدحسین.، و امامی، اسدالله (۱۳۹۸). مختصر حقوق خانواده. تهران: نشر میزان.
  20. طباطبایی حکیم، سیدمحسن (۱۴۱۰هـ.ق). منهاج الصالحین. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
  21. طوسى، ابوجعفر محمدبن حسن (۱۳۸۷)‌. المبسوط فی فقه الامامیه. تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
  22. طوسى، ابوجعفر محمدبن حسن (۱۴۰۷هـ.ق)‌. الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه‌.
  23. عاملی، سید محمدبن علی (۱۴۱۱هـ.ق). نهایه المرام فی شرح مختصر شرایع الاسلام. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  24. علامه حلی، حسن‌بن یوسف (۱۴۱۳هـ.ق). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  25. عمید، حسن (۱۳۸۹). فرهنگ فارسی عمید. تهران: راه رشد.
  26. غیاثی ثانی، اعظم (۱۳۹۶). بازخوانی ادله فقهی حق امتناع زوجه. نشریه علمی-ترویجی فقه و حقوق خانواده، ۲۲(۶۷)، 142-128.
  27. فاضل هندى، محمدبن حسن‌ (1416هـ.ق). کشف الثام و الابهام عن قواعد الاحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه‌.
  28. فیاض، محمداسحاق (بی‌تا). منهاج الصالحین. بی‌جا: بی‌نا.
  29. کاتوزیان، ناصر (۱۳۹۴). دوره حقوق مدنی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  30. کاشانی، ابن ابی بکر مسعود (۲۰۰۳). بدایع الصنایع فی ترتیب الشرایع. بی‌جا: دارالکتب العلمیه.
  31. گرجی، ابوالقاسم (۱۳۹۷). بررسی تطبیقی حقوق خانواده. تهران: دانشگاه تهران.
  32. محقق حلی، جعفربن حسن (۱۴۰۸هـ.ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه اسماعلیان.
  33. محقق داماد، سید مصطفی (۱۳۹۷). بررسی فقهی حقوق خانواده (نکاح و انحلال آن). تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  34. معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضائیه (۱۳۸۲). مجموعه آرای فقهی در امور حقوقی. قم: قوه قضائیه.
  35. مکارم شیرازی، ناصر (۱۴۲۴هـ.ق). کتاب النکاح. قم: انتشارات مدرسه امام علی‌بن ابی‌‌طالب(ع).
  36. موسوی خمینى، سیدروح‌اللّه (بی‌تا)‌. تحریر الوسیله. قم: مؤسسه مطبوعاتی دارالعلم.
  37. موسوی‌خویى، سیدابوالقاسم (۱۴۱۰هـ.ق). منهاج الصالحین. قم: نشر مدینه العلم.
  38. مؤمن، رقیه‌السادات (۱۳۹۲). جایگاه و محدوده حقوق جنسی زوجین در فقه امامیه و حقوق ایران. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
  39. میرداداشی، سیدمهدی (۱۳۹۵). تبیین فقهی حقوقی شروط ضمن عقد ازدواج و عیوب موجب فسخ نکاح و حق حبس زوجه. تهران: جنگل.
  40. میرزاى قمى، ابوالقاسم‌بن محمدحسن (۱۴۱۳هـ.ق)‌. جامع الشتات فی اجوبه السؤالات‌. تهران: کیهان.
  41. نجفی، محمدحسن (۱۳۸۱). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  42. نجفی، محمدحسن (۱۴۰۴هـ.ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام‌. بیروت: داراحیاء التراث العربی‌.
  43. وزارت عدلیه افغانستان، جریده رسمی (۱۳۵۵). قانون مدنی. شماره مسلسل ۳۵۳.
  44. وزارت عدلیه افغانستان، جریده رسمی (۱۳۸۲). قانون اساسی. شماره مسلسل ۸۱۸.
  45. وزارت عدلیه افغانستان، جریده رسمی (۱۳۸۸). قانون احوال شخصیه اهل تشیع. شماره مسلسل ۹۸۸.
  46. وزارت عدلیه افغانستان، جریده رسمی (۱۳۹۶). قانون مراسم عروسی. شماره مسلسل ۱۲۸۰.
  47. هدایت‌نیا، فرج‌الله (۱۳۹۷). نشوز زوجین در فقه و نظام حقوقی ایران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  48. هدایت‌نیا، فرج‌الله (1398). ظرفیت حقوق در تحکیم خانواده. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.