اثربخشی معنویت‌درمانی گروهی بر تاب‌آوری روانشناختی مادران با کودک کمتوانی ذهنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

2 دکتری روان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

3 استادیار گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنائی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی معنویت‌درمانی گروهی بر تاب‌آوری روان‌شناختی مادران با کودک کم‌توانی ذهنی و باروش نیمه‌آزمایشی ازنوع پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه انجام شد. جامعه‌ آماری شامل مادران دارای کودک کم‌توانی ذهنی بود که فرزندشان در سال تحصیلی 1402-1401 در مدارس استثنایی شهر تبریز در مقطع ابتدایی مشغول به تحصیل بودند. جهت انجام پژوهش، تعداد 42 نفر از این مادران بااستفاده از نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به‌صورت تصادفی در گروه آزمایش و گواه گمارده شدند. شرکت‌کنندگان گروه آزمایش طی 12 جلسه معنویت‌درمانی را دریافت کردند و گروه گواه در لیست انتظار باقی ماندند. داده‌ها با استفاده از از پرسش‌نامه تاب‌آوری ریچاردسون جمع‌آوری (پیش‌آزمون و پس‌آزمون) و با آزمون تحلیل کواریانس چندمتغیره تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که معنویت‌درمانی گروهی بر تاب‌آوری روان‌شناختی مادران با کودک کم‌توانی ذهنی با اندازه اثر 462/0 تأثیر معنادار دارد (05/0p<). بنابراین، متخصصان می‌توانند برای ارتقای تاب‌آوری روان‌شناختی مادران با کودک کم‌توانی ذهنی از معنویت‌درمانی به‌عنوان مداخله‌ای مؤثر استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Group-Based Spirituality Therapy on the Psychological Resilience of Mothers with Children with Intellectual Disabilities

نویسندگان [English]

  • karim abdolmohammadi 1
  • farhad ghadiri 2
  • Asgar Alimohammadi 3
1 Department of Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran.
2 Department of Psychology, Faculty of Literature and Humanity, Urmia University, Urmia, Iran.
3 Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

This research aimed to investigate the effectiveness of group-based spirituality therapy on the psychological resilience of mothers with children with intellectual disabilities and was conducted in a quasi-experimental pretest-posttest design with a control group. The population included mothers with children with intellectual disabilities whose children were studying in elementary school in Tabriz exceptional schools in the academic year 2022-2023. To conduct the study, 42 of these mothers were selected by the convenience sampling and randomly assigned to the test and control groups. Participants in the test group received 12 sessions of spirituality therapy, and the control group remained on the waiting list. The data were collected using Richardson's resilience questionnaire (pretest and posttest) and analyzed with multivariate analysis of covariance. The results showed that group-based spirituality therapy has a significant effect on the psychological resilience of mothers with children with intellectual disabilities with an effect size of 0.462 (P<0.05). Therefore, specialists can use spirituality therapy as an effective intervention to improve the psychological resilience of mothers with children with intellectual disabilities

کلیدواژه‌ها [English]

  • group-based spirituality therapy
  • psychological resilience of mothers
  • mothers
  • children with intellectual disabilities

مراجع

  1. * قرآن کریم (1395). مترجم: فولادوند، محمدمهدی. مشهد: انتشارات هاتف.

    * نهج‌البلاغه (1401). مترجم: دشتی، محمد. تهران: انتشارات امیرالمؤمنین.

    1. امجدیان، فرزانه.، جعفری، اصغر.، و قمری گیوی، محمد (1402). مقایسه اثربخشی درمان هیجان‌مدار و آموزش شفقت به خود در تاب‌آوری و کاهش آسیب‌پذیری روانی-بدنی مادران دارای کودک مبتلا به اختلال یادگیری (خواندن و نوشتن). نشریه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 14(55)، 151- 183.
    2. براتیان، روح‌الله.، شمسایی، محمدمهدی.، و اکبری، فاطمه (1400). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های معنوی بر پذیرش، تحمل هیجانی و صبر در مادران دارای فرزند کم‌توان ذهنی. نشریه زن در توسعه و سیاست، 19(4)، 523- 544.
    3. پوراکبران، الهه.، محمدی قره‌قوزلو، رقیه.، و موسوی، سیدمحمدرضا (1398). بررسی اثربخشی معنویت‌درمانی گروهی بر افزایش تاب‌آوری در زنان مبتلا به سرطان پستان. نشریه دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 61(4)، 1122-1136.
    4. تقی‌پور، بهزاد.، و برزگران، رقیه (1398). اثربخشی گروه‌درمانی وجودی بر خوددلسوزی و تاب‌آوری مادران کودکان کم‌توان ذهنی. نشریه دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 20(2)، 100- 109.
    5. تقی‌زاده، محمداحسان.، و میرعلایی، مرضیه‌السادات (1392). مطالعه اثربخشی معنویت‌درمانی گروهی بر تاب‌آوری زنان مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس شهر اصفهان، روان‌شناسی سلامت، 2(7)، 82- 102.
    6. جوکار، بهرام (1386). نقش واسطه‌ای تاب‌آوری در رابطه بین هوش هیجانی و هوش عمومی با رضایت از زندگی. نشریه روان‌شناسی معاصر، 2(2)، 3- 12.
    7. حاجات‌نیا، بهمن.، تاجری، بیوک.، و حاجی علیزاده، کبری (1400). اثربخشی معنویت‌درمانی بر کیفیت خواب، تاب‌آوری و اضطراب مرگ سالمندان. نشریه طب پیشگیری، 8(2)، 17- 26.
    8. حسینی، زینب.، انصاری شهیدی، مجتبی.، روان‌بد، محمدرضا.، رضایی جمالویی، حسن.، و رمضان‌زاده، محبوبه (1398). اثربخشی معنویت‌درمانی بر سبک زندگی ارتقاءدهنده سلامت در افراد مبتلا به سرطان پستان با گیرنده‌های استروژن و پروژسترون. نشریه پرستار و پزشک در رزم، ۷(۲۴)، 5- 12.
    9. خالدیان، محمد.، و کرمی باغطیفونی، زهرا (1395). کارآمدی آموزش معنویت مبتنی بر آموزه‌های اسلامی بر ارتقای سرمایه روان‌شناختی و مؤلفه‌های آن (خودکارآمدی، امیدواری، تاب‌آوری، و خوش‌بینی در دانشجویان. نشریه روان‌شناسی و دین، 9(4)، 71- 86.
    10. راه‌نجات، نسیم‌سادات.، و امیری، حسن (1401). اثربخشی معنویت‌درمانی بر کاهش اختلافات، سردمزاجی و بدرفتاری زناشویی زوجین. نشریه روان‌شناسی و دین، 15(3)، 61- 82.
    11. رضاپور‌میرصالح، یاسر.، شمالی احمدآبادی، مهدی.، برخورداری احمدآبادی، عاطفه.، عمارتی، سیدعلیرضا.، و اکبریان‌ ترک‌آباد، الهه (1401). اثربخشی روایت‌درمانی بر احساس کهتری و افسردگی مادران کودکان کم‌توان ذهنی. نشریه تعلیم و تربیت استثنایی، ۳(۱۶۹)، 9- 18.
    12. رضایی، احسان (1401). اثربخشی معنویت‌درمانی اسلامی بر شادکامی دختران نوجوان خانواده‌های ازهم‌گسیخته. نشریه مطالعات راهبردی بسیج، 25(95)، 123- 151.
    13. صف‌آرا، مریم.، خان‌بابایی، مینا.، و خان‌بابایی، مینو (1399). تأثیر آموزش مهارت‌های معنوی بر ارتقای کیفیت زندگی و امید به زندگی مادران دارای کودک کم‌توان ذهنی. نشریه روان‌شناسی افراد استثنایی، 10(37)، 161- 180.
    14. طالبی، مهناز.، نادری، فرح.، بختیارپور، سعید.، و صفرزاده، سحر (1400). اثربخشی درمان یک‌پارچه توحیدی بر تحمل آشفتگی مادران دارای کودکان کم‌توان ذهنی با نقش تعدیل‌کننده باورهای مذهبی. نشریه سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، ۵(4)، 86- 92.
    15. عامری، زینب.، عسگری، پرویز.، حیدئی، علیرضا.، و بختیارپور، سعید (1400). اثربخشی آموزش معنویت‌درمانی بر تحمل پریشانی و اضطراب مرگ در بیماران مبتلا به سرطان خون: یک‌مطالعه راهنما. نشریه سلامت اجتماعی، 8(2)، 278- 287.
    16. عقیلی، سید مجتبی.، اصغری، آرزو.، اقبالی، سعیده.، و نمازی، میترا (1401). اثربخشی آموزش شادکامی فوردایس بر تاب‌آوری و بهزیستی روان‌شناختی والدین دارای فرزند کم‌توان ذهنی. نشریه تعلیم و تربیت استثنایی، ۶(۱۷)، 18-9.
    17. عمویی، محمد.، و خیاطان، فلور (1398). اثربخشی معنویت‌درمانی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی بر خشم نوجوانان. نشریه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، ۴(2)، 37- 64.
    18. فراهانی، مریم.، حمیدی‌پور، رحیم.، و حیدری، حسن (1399). اثربخشی درمان راه‌حل محور بومی براساس روایات مادران دارای فرزند کم‌توان ذهنی بر تاب‌آوری آنان. نشریه تحقیقات علوم رفتاری، ۱۸(۴)، 503- 509.
    19. محفوظی، یلدا.، فیروزی، منیژه.، و خاوندی‌زاده اقدم، سیما (1402). اثربخشی آموزش خودشفقتی بر تاب‌آوری و کیفیت زندگی مادران دارای کودک کم‌توان ذهنی. نشریه دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، ۲۳(۱)، 66- 81.
    20. محمد کریمی، محسن.، و شریعت‌نیا، کاظم (1396). اثربخشی معنویت‌درمانی بر کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان سینه در شهر تهران. نشریه پرستاری و مامایی، ۱۵(۲)، 107- 118.
    21. محمدی، مسعود.، جزایری، علیرضا.، رفیعی، امیرحسین.، جوکار، بهرام.، و پورشهباز، عباس (1385). بررسی عوامل تاب‌آور در افراد در معرض خطر سوءمصرف مواد مخدر. نشریه پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، 1(2)، 193- 224.
    22. مصباح، محمدتقی (1382). یاد او. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
    23. معین، زهرا زری.، ابوالمعالی الحسینی، خدیجه.، و صیرفی، محمدرضا (1402). مقایسه اثربخشی معنویت‌درمانی و درمان پذیرش و تعهد بر کاهش اضطراب هستی در زنان مبتلا به سرطان پستان. نشریه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 14(56)، 39- 66.
    24. میرزایی، رضا.، حسین‌نژاد، شلاله.، و نورایی، شراره (1396). جایگاه مفهوم معنویت در روان‌درمانی، شخصیت‌شناسی مدرن و مقایسه آن با معنویت اسلامی. نشریه مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، 3(4)، 184- 196.
    25. نصرالهی، زینب.، و شاویسی‌زاد، سعید (1401). اثربخشی معنویت‌درمانی بر کاهش عدم توجه زناشویی و بدرفتاری عاطفی و روانی زناشویی زوجین. نشریه پیشرفت‌های نوین در روان‌شناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، 5(50)، 55- 69.
    26. Aksović, N., Dobrescu, T., Bubanj, S., Bjelica, B., Milanović, F., Kocić, M., & Vulpe, A. M. (2023). Sports Games and Motor Skills in Children, Adolescents and Youth with Intellectual Disabilities. Children, 10(6). doi: 10.3390/children10060912.
    27. Burgess, A., Sakzewski, L., Whittingham, K., Wotherspoon, J., Chatfield, M. D., Ware, R. S., & Boyd, R. N. (2023). Development of social functioning in children with cerebral palsy: A longitudinal study. Developmental Medicine & Child Neurology, 65(5), 674- 682.
    28. Connor, K. M., & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor‐Davidson resilience scale (CD‐RISC). Depression and anxiety, 18(2), 76- 82.
    29. Fadhi, A., & Ramanda, P. (2023). Developing the Skills of Mentally Retarded Children Through Career Guidance. International Journal of Pedagogy, 1(1), 1- 8.
    30. Hershkovich, A., Lasc, D., Grove, L., Sullivan, D., & Yang, Y. (2023). Visuospatial perspective taking in people with Down syndrome. Research in Developmental Disabilities, 139, 104565. doi: 10.1016/j.ridd.2023.104565
    31. Heydarpour, S., Parvane, E., Saqqezi, A., Ziapour, A., Dehghan, F., & Parvaneh, A. (2018). Effectiveness of group counseling based on the reality therapy on resilience and psychological well-being of mothers with an intellectual disabled child. International Journal of Pediatrics, 6(6), 7851- 7860.
    32. Kaur, H. (2016). A study of caregiver burden, general health and stress resiliency among the mothers of children with intellectual disability. Indian Journal of Health & Wellbeing, 7(12) 1140- 1143
    33. Ke, G. N., Grajfoner, D., Wong, R. M. M., Carter, S., Khairudin, R., Lau, W. Y., & Lee, S. C. (2022). Building the positive emotion-resilience-coping efficacy model for COVID-19 pandemic. Frontiers in Psychology, 13, 764- 811.
    34. Küçük, E. E., & Küçük Alemdar, D. (2018). Life satisfaction and psychological status of mothers with disabled children: a descriptive study. Community mental health journal, 54, 102- 106.
    35. Lindsay, S. (2016). Child and youth experiences and perspectives of cerebral palsy: a qualitative systematic review. Child: care, health and development, 42(2), 153- 175.
    36. Mendonça, F., Souto, S., Dória, S., & Carvalho, D. (2023). Klinefelter syndrome: The characterization of the clinical and sociological features of 51 patients. Revista Internacional de Andrología, 21(3), 100349. doi: 1016/j.androl.2023.100349
    37. Nemerimana, M., Chege, M. N., & Odhiambo, E. A. (2018). Risk factors associated with severity of nongenetic intellectual disability (mental retardation) among children aged 2–18 years attending Kenyatta National Hospital. Neurology research international, 2018. doi: 10.1155/2018/6956703.
    38. Patterson, C. W., & Golightly, M (2023). Adults with intellectual disabilities and third‐wave therapies: A systematic review and meta‐ Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 36(1), 13-27.
    39. Richards, S., Berrett, M. E., Hardman, R. K., & Eggett, D. L. (2006). Comparative efficacy of spirituality, cognitive, and emotional support groups for treating eating disorder inpatients. Eating Disorders, 14(5), 401- 415.
    40. Shankar, V. G., & Klann, E. (2023). Size matters: Fighting repeat expansion size in fragile X syndrome using antisense oligonucleotides. Proceedings of the National Academy of Sciences, 120(30), e2309678120.
    41. Shenouda, J., Barrett, E., Davidow, A. L., Sidwell, K., Lescott, C., Halperin, W., ... & Zahorodny, W. (2023). Prevalence and disparities in the detection of autism without intellectual disability. Pediatrics, 151(2), e2022056594.
    42. Singh, S., & Lohumi, S. (2023). Coping Strategies of Parents of Mentally Retarded Children. International Journal of Indian Psychȯlogy, 11(1), 13-27.
    43. Wester, O. U. (2019). Intellectual Disability and coexisting Autism and ADHD in Down syndrome-a population-based study. Doctoral dissertation.Acta Universitatis Upsaliensis.
    44. Wong, R. S. H., Mohammad, S., Sankaran, B. P., Junek, R., Kim, W. T., Wotton, T., ... & Balasubramaniam, S. (2023). Developmental delay and non-phenylketonuria (PKU) hyperphenylalaninemia in DNAJC12 deficiency: Case and approach. Brain and Development, 45(9), 523- 531.
    45. Wu, Y., Yu, W., Wu, X., Wan, H., Wang, Y., & Lu, G. (2020). Psychological resilience and positive coping styles among Chinese undergraduate students: a cross-sectional study. BMC psychology, 8(1), 1- 11.
    46. Yıldırım Üşenmez, T., Öner, U., Şanlı, M. E., & Dinç, M. (2023). The Effect of spirituality on psychological resilience in women with breast Cancer who have received chemotherapy: A cross-sectional study from Turkey. Journal of religion and health, 62(3), 1964- 1975.
    47. Yoon, S., Kim, G. Y., Choi, G. T., & Do, J. T. (2023). Organ Abnormalities Caused by Turner Syndrome. Cells, 12(10). doi: 10.3390/cells12101365

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار