تزاحم حقوق و تکالیف زوجین در فرض اختلال عملکرد جنسی زوجه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران/دانش‌پژوه دکتری فقه خانواده، مجتمع آموزش عالی بنت‎‌الهدی، جامعه‌المصطفی العالمیه، قم، ایران.

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

چکیده

روابط جنسی زوجین بر سایر روابط آنها اثرگذار است و تأمین‌کننده یکی از مقاصد کلان ازدواج یعنی، توالد و تناسل است که وجود احکام متعدد شرعی دراین‌مورد، گواهی بر این مدعاست. براین‌اساس، بررسی اختلالات عملکرد جنسی زوجین به‌ویژه زوجه و تأثیر آن بر حقوق ایشان و تزاحم‌های احتمالی دراین‌مورد اهمیت ویژه‌ای دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی این سؤال که آیا تزاحمی بین حقوق زوج و زوجه در فرض اختلال عملکرد جنسی زوجه وجود دارد؟ به‌شیوه تحلیلی- اسنادی انجام شد. یافته‌ها نشان داد که قانون‌گذار برخلاف شیوع و تنوّع اختلالات جنسی زوجه، فقط دومورد از این اختلالات را احصاء نموده است که به نوبه خود سبب تشتّت آرای قضایی می‌شود. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که تزاحمی بین تکلیف زوج به پرداخت نفقه و مهریه و اختلال عملکرد جنسی زوجه وجود ندارد و تکلیف زوج به پرداخت آنها امری ثابت است و اختلال عملکرد جنسی زوجه سبب اسقاط این حقوق زوجه نمی‌شود، اما در فرض بیش‌فعالی جنسی زوجه، حق مواقعه زوجه به‌میزان چهارماه یک‌بار، منتفی بوده و تکلیف زوج به مواقعه، فاقد محدودیت زمانی است که این موضوع نشان‌دهنده از وجود تزاحم بین حقوق و تکالیف زوجین دراین‌مورد است. یافته‌ها همچنین بیانگر آن است که قانون‌گذار برخلاف شیوع و تنوّع اختلالات جنسی زوجه، فقط دومورد از این اختلالات را احصاء نموده است که به نوبه خود سبب تشتّت آرای قضایی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Conflict between Couples' Rights and Duties in the Assumption of Sexual Dysfunction of the Wife

نویسندگان [English]

  • Zahra Rasti 1
  • Fatemeh Mashayekhi 2
1 Associate Professor, Department of Jurisprudence, Imam Sadiq University, Tehran, Iran / Ph.D. Student in Jurisprudence of Family, Bent al-Hoda Higher Education Complex, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
2 Ph.D. Student in Jurisprudence and Foundations of Islamic Law, Imam Sadiq University, Tehran, Iran. (Corresponding Author)
چکیده [English]

The sexual relations of couples have an effect on their other relations and provide one of the main purposes of marriage, i.e., reproduction, which is evidenced by the existence of many Sharia rulings on this matter. Therefore, investigating the sexual dysfunctions of couples, especially the wife, and its impact on their rights and possible conflicts in this matter, is of particular importance. The purpose of this research is to examine the question of whether there is a conflict between husband and wife's rights in the assumption of sexual dysfunction of the wife. It was conducted in an analytical-documentary way. The findings showed that, contrary to the prevalence and variety of wife's sexual disorders, only two cases of these disorders have been counted by the legislator, which in turn causes confusion in judicial opinions. The results indicated that there is no conflict between husband's duty to pay alimony and dowry and wife's sexual dysfunction, and husband's duty to pay them is a fixed thing, and wife's sexual dysfunction does not cause her rights to be revoked. But in the case of wife's sexual hyperactivity, her right to have intercourse once every four months is excluded, and husband's duty to have intercourse has no time limit, which indicates the existence of a conflict between spouses' rights and duties in this matter. The findings also showed that the legislator, contrary to the prevalence and variety of wife's sexual disorders, has counted only two cases of these disorders, which in turn causes confusion in judicial opinions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sexual dysfunction
  • defects leading to the dissolution of marriage
  • disobedience
  • revocation of wife's financial rights
  • wife's special obedience
  • conflicts between spouses' rights and duties

مراجع

  1. قرآن کریم (1396). مترجم: انصاریان، حسین. تهران: سازمان دار‌القرآن کریم.
    1. ابوالفتوح رازی، حسین‌بن علی (1408هـ.ق)‌‌. روض‌الجنان و روح‌الجنان فی تفسیر القرآن. مشهد: بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس رضوى.
    2. اسدی، لیلا (۱۳۸۵). حق جنسی، اختلال و انحراف در آن در قوانین موضوعه. نشریه فقه و حقوق خانواده، 11(43)، 33- 61.
    3. باکویی، فاطمه.، امیدوار، شبنم.، و نصیری، فاطمه (1386). تعیین فراوانی اختلال فعالیت جنسی در زنان متأهل و برخی عوامل مرتبط با آن در شهر بابل (1385). نشریه دانشگاه علوم پزشکی بابل، 9(4)، 59- 64.
    4. بحرانی، یوسف‌بن احمد‌بن ابراهیم (1405هـ.ق). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره. محقق: ایروانی، محمدتقی.، و مقرم، سید عبدالررزاق. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه.
    5. برآبادی، اعظم.، آگاه، ژیلا.، قسامی، مریم.، رحیمی، زهرا.، و اکرمی، رحیم (۱۳۹7). میزان شیوع اختلالات عملکرد جنسی و عوامل روانی مرتبط در زنان سبزوار. نشریه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، 25(1)، 101-109.
    6. بهمن‌‌پوری، عبدالله.، و جعفرپور، سهیلا (1396). جایگاه فقهی و حقوقی مهریه در نظام حقوقی ایران با تأکید بر قانون حمایت خانواده 1391. نشریه فقه و حقوق خانواده، 22(67)، 101- 126.
    7. پارسا، فروغ (۱۳81). مباحثی در حقوق زوجه (حق مهریه، حق نفقه) بنابر فقه امامیه و مذاهب چهارگانه اهل سنت. نشریه علوم انسانی دانشگاه الزهرا، 12(41)، 61- 88.
    8. جبعی عاملی، زین‌الدین (1416هـ.ق)‌‌. مسالک‌‌الافهام. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
    9. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386). ترمینولوژی حقوق. تهران: انتشارات گنج دانش.
    10. حاجی‌پور، مرتضی (۱۳94). نقش فرعی مهریه در ماهیت نکاح. نشریه مطالعات راهبردی زنان، 18(70)، 169- 197.
    11. حکیم، سید محمدتقی (بی‌‌تا). اصول عامه للفقه المقارن. قم: مؤسسه آل‌‌البیت.
    12. حلی، جعفر‌بن حسن (محقق حلی) (1408هـ.ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: اسماعیلیان.
    13. خاکی ‌رستمی، زینت.، میرغفوروند، مژگان.، ملکوتی، جمیله.، محمدعلیزاده‌ چرندایی، سکینه.، اصغری جعفرآبادی، محمد.، و قنبری همایی، سولماز (۱۳۹۴). اختلال عملکرد جنسی و رفتارهای جست‌‌وجوی کمک در زنان تازه ازدواج کرده شهر ساری: یک مطالعه مقطعی. نشریه پایش پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، 14(6)، 677- 686.
    14. خانلری، حسین (۱۳86). بررسی فقهی و حقوقی ایجاد حق زن بر مهر. نشریه دیدگاه‌های حقوق قضایی، 12(44-43)، 127- 158.
    15. خزایی، احمدرضا (1395). بررسی فقهی حقوقی نفقه با نشوز زوجه. نشریه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، 12(45)، 29- 50.
    16. خورسندیان، محمدعلی (۱۳۸۳). اختلالات جنسی و بررسی آثار آن در حقوق خانواده‌. نشریه پزشکی قانونی ایران، 10(35)، 166- 174.
    17. دهخدا، علی‌‌اکبر‌ (۱۳۳۴‌). لغت‌‌نامه. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
    18. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1363). ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن. مترجم: خسروی حسینی، سید‌ غلامرضا. تهران: انتشارات مرتضوی.
    19. ساراسون، اروین جی.، و ساراسون، باربارا آر (۱۳90). روان‌شناسی مرضی: مشکل رفتار غیرانطباقی. تهران: انتشارات رشد.
    20. شبیری زنجانی، موسی (۱۳۸۳). کتاب النکاح. قم: مؤسسه پژوهشی رأی‌پرداز.
    21. صدر، محمدباقر (1417هـ.ق)‌‌. بحوث فی علم‌‌الاصول. بیروت: الدار الاسلامیه.
    22. صفایی، سید حسین.، و امامی، اسدالله (1387). حقوق خانواده. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    23. صفدرزاده، سیده فائزه.، شریعتی، الهام.، روشن، محمد.، و اطلابی، سکینه (۱۴۰۱). بازکاوی فقهی-حقوقی حق استمتاع زوجه با تأکید بر لزوم مزاج‌شناسی زوجین. نشریه اسلامی زنان و خانواده، 10(26)، 33- 59.
    24. طباطبایی‌یزدی، سید محمدکاظم (1428هـ.ق)‌‌. العروه الوثقی مع التعلیقات. قم: مدرسه امام علی‌بن ابی‌‌طالب (ع).
    25. العبدالخانی، ساجده (1399). جایگاه حقوقی زوجین در زندگی مشترک باتوجه به رساله الحقوق. نشریه مطالعات دین‌پژوهی، 4(8)، 23- 42.
    26. علوی‌قزوینی، سید علی.، و قشلاقی، سهیل (1395). اثر نشوز زوج در طلاق به درخواست زوجه از منظر فقه و حقوق. نشریه فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، 21(65)، 107- 130.
    27. علیخانی، مصطفی.، و اسکندری، حسین (۱۳۹۳). نظریه‌پردازی و کشف الگوی فرایند مقابله با اختلالات جنسی آسیب‌زای منجر به اختلافات زناشویی. نشریه پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 4(1)، 1- 12.
    28. علیدوست، ابوالقاسم (۱۳۹۰). فقه و مصلحت. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    29. عمید، حسن (1381). فرهنگ فارسی. تهران: نشر امیرکبیر.
    30. الفراهیدی، الخلیل‌بن احمد (1410هـ.ق). العین. محقق: المخزومی، مهدی.، و السامرائی، ابراهیم. قم: مؤسسه دار‌الهجره.
    31. فروتن، سید کاظم.، و جدید میلانی، مریم (۱۳۸۷). بررسی شیوع اختلالات جنسی در متقاضیان طلاق مراجعه‌کننده به مجتمع قضایی خانواده. نشریه علمی پژوهشی دانشگاه شاهد، 16(78)، 39- 44.
    32. فهرستی، زهرا (۱۳۹0). بررسی حقوق جنسی زوجین و چالش‌های مرتبط با آن (مطالعه موردی: فسخ نکاح و عیوب مجوز آن). نشریه فقه و تاریخ تمدن، 8(2)، 129- 152.
    33. قادری، محمدعلی.، مختاری ‌افراکتی، نادر.، و کیخا، محمدرضا (1399). چالش‌های فقهی محدود بودن حق استمتاع زن در چهارماه. نشریه فقه و اصول، 52(4)، 125- 142.
    34. قانون مدنی (1314). تهران: انتشارات دیدآور.
    35. قبادی، مریم (۱۳93). نشوز، مصادیق و شیوه‌های برخورد با آن در قرآن کریم. نشریه تحقیقات علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س)، 11(4)، 137- 160.
    36. قرائتی، محسن (1388). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درس‌‌هایی از قرآن.
    37. قرشی، سید علی‌‌‌اکبر (1371). قاموس قرآن. تهران: دار‌‌الکتب الاسلامیه.
    38. قیاسی‌ سونکی، خیرالله.، حسینی ‌زبدی، سید ابوالقاسم.، و حسینی، مصطفی (1401). بررسی فقهی و حقوقی تزاحم در حقوق خانواده. تهران: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
    39. کلانتری ‌خلیل‌آباد، عباس.، رایگان، محمود.، و نیکخو، سجاد (۱۳۹9). بررسی اصولی؛ تعارض، تزاحم و تداخل حقوق مالی زوجه. نشریه فقه و مبانی حقوق اسلامی، 13(2)، 99- 110.
    40. کیخا، محمدرضا.، چراغی‌پور، فاطمه.، و عباسی، زهرا (۱۳۹۸‌). حق سلطنت زن بر بدن و تزاحم آن با حقوق زوج. نشریه فقه و حقوق خانواده، 24(70)، 63- 90.
    41. محقق داماد، مصطفی (1384). بررسی فقهی حقوق خانواده. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
    42. محمدی، علی (۱۳۹۸). امکان فسخ نکاح بافرض اختلال هویت جنسی زوجین. نشریه خانواده در آینه فقه‌، 4(1)، 7- 30.
    43. مرقاتی خویی، عفت‌السادات.، و مرقاتی، سید طه (۱۳۸۹‌). تأثیر اختلال واژینیسموس در فسخ نکاح. نشریه فقه پزشکی، 2(2)، 25- 37.
    44. مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی (1389). فرهنگ‌‌نامه اصول فقه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    45. مزینانی، ربابه.، اکبری‌مهر، ماندانا.، کراسکیان، آویس.، و کاشانیان، مریم (۱۳۹1). بررسی شیوع اختلالات عملکرد جنسی در زنان و عوامل مرتبط با آن. نشریه علوم پژشکی رازی، 19(105)، 61- 67.
    46. مشکینی اردبیلی، علی (۱۳۷۴). اصطلاحات الاصول و معظم ابحاثها. قم: نشر الهادی.
    47. مشکینی اردبیلی، علی (1377). مصطلحات الفقه. قم: نشر الهادی.
    48. مصطفوی‌فرد، حامد (1391). بازخوانی مفهوم نشوز زن و مرد در قرآن. نشریه فقه اهل بیت (ع)، 18(69)، 76- 127.
    49. مظفر، محمدرضا (1383). اصول الفقه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
    50. معصومی، جمشید.، و اشتری‌ماهینی، مریم (1397). اشتغال زنان و عدم تعارض آن با حق نفقه. نشریه نامه الهیات، 11(42)، 81- 98.
    51. معین، محمد (1386). فرهنگ فارسی دکتر محمد معین. تهران: انتشارات ادنا.
    52. مغنیه، محمدجواد (1387). ترجمه تفسیر کاشف. قم: بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه).
    53. مکارم‌شیرازی، ناصر (1371). تفسیر نمونه. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه.
    54. مکارم‌شیرازی، ناصر (1424هـ.ق). کتاب النکاح. قم: مدرسه الامام علی‌بن ابی‌‌طالب (ع).
    55. موسوی‌بجنوردی، سیدمحمد.، و مهرگان‌صومعه‌سرایی، بتول (1396). بررسی حقوق و تکالیف غیرمالی زوجین براساس مصلحت خانواده با رویکردی بر نظر امام خمینی (ره). نشریه پژوهشنامه متین، 19(76)، 1- 20.
    56. موسوی‌خمینی، سیدروح‌الله (1385). تحریر الوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
    57. موسوی‌خویی، ابوالقاسم (1418هـ.ق)‌‌. موسوعه الامام الخویی. قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی (ره).
    58. ن‍ج‍ف‍ی‌، م‍ح‍م‍دح‍س‍ن‌‌بن ب‍اق‍ر (صاحب جواهر) (1362). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. بیروت: دار‌احیاء التراث العربی.
    59. هدایت‌نیا، فرج‌الله (۱۳۹۹). اختلال جنسی و حقوق خانواده. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    60. وطن‌خواه، سولماز.، و بخشی‌پور رودسری، عباس (۱۳۹۸). اثربخشی درمان‌ شناختی-رفتاری در بهبود نشانه‌های اختلال ارگاسم زنان و افزایش دانش و صمیمیت جنسی در زنان مبتلا به اختلال جنسی. نشریه پژوهش‌های نوین روان‌‌شناختی، 14(54)، 253- 272.
    61. Al-Issa, I. (2013). Gender and Psychopathology. New York: Academic Press.
    62. American Psychiatric Association (2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition, Text Revision DSM-5-TR. Retrieved from https: //www. migna. ir/images/docs/files/000058/nf00058253-2. pdf, Accessed 7 June 2023.
    63. Bhugra, D., & Colmbini, G. (2013). Sexual dysfunction: classification and assessment. Advances in Psychiatric Treatment, 19(1), 48– 55.
    64. Heiman, J. R. (2002). Sexual dysfunction: overview of prevalence, etiological factors, and treatments. The Journal of Sex Research, 39(1), 73- 78.
    65. Kapalan, H. S. (2015). The Sexual Desire Disorders: Dysfunctional Regulation of Sexual Motivation. London: Routledege.
    66. Koops, T. U., Klein, V., Kellen, R. B. D., Hoyer, J., Lowe, B. & Briken, P. (2023). Association of Sexual Dysfunction according to DSM-5 diagonstic criteria with avoidance of and discomfort during sex in population-based sample. Sexual Medicine, 11(3), 1- 7.
    67. Krafft-Ebing, R., & Klaf, F. S. (1965). Psychopathia sexualis with especial reference to the antipathic sexual instinct: a medico-forensic study. United States: Acade Publishing.
    68. Lewis, R. W., Fugl-Meyer, K. S., Bosch, R., Fugl-Meyer, A. R., Laumann, E. O., Lizza, E., & et al (2004). Epidemiology/risk factors of sexual dysfunction. The Journal of Sexual Medicine, 1(1), 35- 39.
    69. Lew-Starowicz, Z., & Czajkowska, K. (2022). Prevalence of sexual dysfunction and associated risk factors in Poland. Archives of Medical Science, 4(18), 1031- 1040.
    70. Ljungman, L., Lampic, C., & Wettergren, L. (2020). Sexual dysfunction among young adults in Sweden- a population-based observational study. Sexual Medicine, 8(4), 631- 642.
    71. Mitchell, K. R., Jones, K. J., Wellings, K., Johnson, A. M., Graham, C. A., Datta, J., & et al (2016). Estimating the Prevalence of Sexual Function Problems: the Impact of Morbidity Criteria. The Journal of Sex Research, 53(8), 955- 967
    72. Palacios, S., Castano, R., & Grazziotin, A. (2009). Epidemiology of female sexual dysfunction. Maturitas, 63(2), 119- 123.
    73. Pasqualotto, E. B., Pasqualotto, F. F., Sobreiro, B. P., & Lucon, A. M. (2005). Female sexual dysfunction: the important points to remember. Clinics, 60(1), 41- 60.
    74. Rosen, R. C. (2000). Prevalence and risk factors of sexual dysfunction in men and women. Current Psychiatry Reports, 2(3), 189-195.

    World Health Organization (2023). Sexual and Reproductive Health and Research (SRH). Retrieved from https: //www. who. int/teams/sexual-and-reproductive-health-and-research-(srh)/areas-of-work/sexual-health

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار