واکاوی تأثیر طلاق بر خروج زوجین از احصان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران.

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران. (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه حقوق، واحد نراق، دانشگاه آزاد اسلامی، نراق، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر طلاق در خروج زوجین از احصان به‌روش تحلیلی-اسنادی انجام شد. بدین‌منظور کلیه منابع فقهی- حقوقی مربوطه مورد بررسی قرار گرفت و مانعیت انواع طلاق در تحقق احصان از منظر فقهی و حقوقی بررسی و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که در مانعیت طلاق بائن در احصان، بین فقیهان اختلافی نیست، اما در مانعیت طلاق رجعی و طلاق عاطفی (تنفر زوجین از یکدیگر و اختلاف‌های خانوادگی) نظرات متفاوت است. براین‌اساس، با یافتن ملاک و مناط خروج از احصان می‌توان به حکم فقهی طلاق رجعی (در تمامی موارد) و طلاق عاطفی (در تمامی موارد) در مانعیت از تحقق احصان دست‌یافت. ملاک یافت شده برای خروج از احصان عبارتند از: عدم امکان تأمین نیازهای جنسی زن و شوهر که این شامل افراد در طلاق رجعی و عاطفی نیز می‌شود و می‌توان حکم خروج از احصان را بر این افراد مترتب کرد. همچنین با استناد به قواعد درء و احتیاط در دماء نیز می‌توان به خروج از احصان افراد در طلاق رجعی و در برخی موارد طلاق عاطفی حکم نمود. اگرچه به‌دلیل اختلافات موجود در زمان تصویب قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 اظهار نظر صریحی درباره مانعیت انواع طلاق در تحقق احصان نشده است، موارد بیان شده در ماده 227 آن قانون از منظر قانون‌گذار جنبه تمثیلی دارد و منحصر در آن مصادیق نیست. ازاین‌رو، این ظرفیت قانونی وجود دارد که انواع طلاق‌ها نیز مصداقی از مصادیق مانع احصان در نظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Effect of Divorce on the Departure of Couples from Chastity

نویسندگان [English]

  • Mohammad Esmaeil Beigi 1
  • Seyed Ahmad Mirkhalili 2
  • Alireza Entezari 3
1 Ph.D. Department of Jurisprudence and Foundations of Islamic Law, Islamic Azad University, Mahalat Branch, Mahalat, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Foundations of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Knowledge, Meybod University, Meybod, Iran. (Corresponding Author)
3 Assistant Professor, Department of Law, Islamic Azad University, Naraq Branch, Naraq, Iran.
چکیده [English]

The present research was conducted with the aim of investigating the effect of divorce on the departure couples from chastity through an analytical-documentary method; thus, all related jurisprudential-legal sources were reviewed and the prohibition of different types of divorce in the realization of chastity was analyzed from a juridical and legal viewpoint. The results showed that there is no difference between the jurists regarding the prohibition of complete divorce in chastity, but there are different opinions about the prohibition of reversible divorce and emotional divorce (spouses' hatred of each other and family differences). Therefore, by finding the criterion of leaving chastity, it can be reached the jurisprudential verdict of reversible divorce (in all cases) and emotional divorce (in all cases) in preventing the realization of chastity. The found criterion for leaving chastity are as follows: the impossibility of meeting the sexual needs of husband and wife, which includes people in reversible and emotional divorce, and that verdict can be arranged for these people as well. Also, by referring to the rules of Dar and caution in Dema, it is also possible to decide to leave couples from chastity in reversible divorce and, in some cases, emotional divorce. Although, due to the differences existing at the time of the approval of the Islamic Penal Code approved in 2013, no explicit comment was made regarding the prohibition of different types of divorce in the realization of chastity, the cases stated in Article 227 of that law are illustrative from the legislator's viewpoint, and are not limited to those examples. Accordingly, there is the legal capacity to consider all types of divorce as examples of leaving chastity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • chastity
  • leaving chastity
  • fornication
  • divorce
  • complete divorce
  • reversible divorce
  • emotional divorce

این مقاله برگرفته از رساله دکتری محمد اسماعیل بیگی ‌باشد که با حمایت علمی و معنوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات انجام شده است.

مراجع

  1. * قرآن کریم (1369). مترجم: الهی‌قمشه‌ای، مهدی. قم: اسوه.

    1. ابن‌‌‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد‌بن علی (1413هـ.ق). من لایحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    2. ابن‌‌‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد‌بن علی (۱۴۱۵هـ.ق). المقنع. قم: مؤسسه الامام الهادی (ع).
    3. ابن‌‌‌منظور، محمد (1414هـ.ق). لسان العرب. بیروت: دار‌الفکر.
    4. اردبیلی، احمد‌بن محمد (1403هـ.ق). مجمع الفائده و البرهان. قم: مؤسسـه النشر الاسلامی.
    5. امامی، سیدحسن (بی‌تا). حقوق مدنی. تهران: دار‌الکتب اسلامیه.
    6. ایمانی، عباس.، و اردبیلی، محمدعلی (1382). فرهنگ اصطلاحات حقوق کیفری. تهران: آریان.
    7. آقایی، مهدی (1397). رسیدگی به جرایم منافی عفت. تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه.
    8. بخارایی، احمد (1386). جامعه‌‌شناسی زندگی‌های خاموش در ایران. تهران: پژواک جامعه.
    9. بستان (نجفی)، حسین (1396). جامعه‌‌شناسی خانواده. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    10. بهمن‌‌پوری، عبدالله.، زکی‌خانی، نجمه.، و روستا، ظهراب (1400). بررسی فقهی-حقوقی نقش طلاق عاطفی در زوال احصان زوجین. نشریه فقه و مبانی حقوق اسلامی، 54(2)، 247-266.
    11. جزری، ابن‌‌‌اثیر (بی‌تا). النهایه فی غریب الحدیث و الاثر. قم: اسماعیلیان.
    12. جزیری، عبدالرحمن.، غروی، سید‌حمد.، و مازح، یاسر (1419هـ.ق). الفقه علی مذاهب الاربعه و مذهب اهل البیت (ع). بیروت: دار‌الثقلین.
    13. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1385). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
    14. جهان‌‌شیر، مجید.، مجیدی، سیدمحمود.، و حسنی، محمدحسن (1401هـ.ق). تحلیل سیاست کیفری ناظر بر حدود در قانون مجازات اسلامی 1392 (رویکردها، نوآوری‌‌ها، نارسایی‌‌ها). نشریه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 14(27)، 125- 170.
    15. حاجی‌ده‌‌آبادی، احمد (1385). مطلقه رجعیه، زوجه حقیقی یا حکمی. نشریه حقوق اسلامی، 8، 61- 88.
    16. حاجی‌ده‌‌آبادی، احمد (1398). ارتقای جایگاه زنان در قانون مجازات اسلامی 1392. نشریه مطالعات راهبردی زنان، 84، 95- 113.
    17. حب‌‌الله، حیدر (1422هـ.ق). الشهاده على الزنا ـ المعاینه و الیقین. نشریه فقه اهل‌بیت، 22- 71- 114.
    18. حرعاملى (1409هـ.ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
    19. حلی، یحیی‌بن سعید (1405هـ.ق). الجامع للشرایع. قم: مؤسسه سیدالشهدا (ع).
    20. خوانساری، سید‌احمد (1405هـ.ق). جامع المدارک. قم: اسماعیلیان.
    21. خویی، سیدابوالقاسم (1410هـ.ق). المعتمد فی شرح المناسک. قم: لطفی.
    22. خویی، سیدابوالقاسم (1418هـ.ق). موسوعه الامام الخویی. قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی.
    23. خویی، سیدابوالقاسم (1422هـ.ق). مبانی تکمله المنهاج. قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی.
    24. درگاهی‌خو، حمید.، و احمدی، امین (1395). شرح جامع قانون مجازات اسلامی مصوب تهران: ارشد.
    25. دهخدا، علی‌‌اکبر (1377). لغت‌‌نامه. تهران: دانشگاه تهران.
    26. راغب اصفهانی، حسین (1412هـ.ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دار‌العلم و دار‌الشامیه.
    27. رضوانی، سودابه.، مهدوی‌پور، اعظم.، و خرمی‌عراقی، عرفان (1399). بررسی تطبیقی مفهوم فقهی شبهه دارئه؛ سازوکار کیفرزدایانه. نشریه حقوق کیفری، (9)32، 67- 101.
    28. رئیسی‌نافچی، پویا (1399). ملاکات احکام و نقش آن در تغییر مجازات. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید مطهری. تهران.
    29. زبیدی، محمد‌بن محمد (1414هـ.ق). تاج‌‌العروس من جواهرالقاموس. بیروت: دار‌الفکر.
    30. الزحیلی، وهبه (1418هـ.ق). الفقه الاسلامی و ادلته. دمشق: دار‌الفکر.
    31. زراعت، عباس (1392). شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392). تهران: ققنوس.
    32. سبزواری، سید‌عبدالاعلی (1413هـ.ق). مهذب الاحکام. قم: مؤسسه المنار.
    33. سید‌سابق، شیخ (1397). فقه السنه. بیروت: دار‌الکتاب العربی.
    34. شامبیاتی، هوشنگ (1392). حقوق جزای اختصاصی (جرایم علیه اشخاص). تهران: مجد.
    35. شبیرى زنجانى، سید‌موسی (1419هـ.ق). کتاب نکاح. قم: مؤسسه پژوهشى رأى‌پرداز.
    36. شکری، رضا.، و سیروس، قادر (1383). قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی. تهران: مهاجر.
    37. شیخ طوسى، ابوجعفر محمد‌بن حسن (1407هـ.ق). تهذیب الاحکام. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه.
    38. شیرازی، سید‌محمد (1409هـ.ق). الفقه. بیروت: دار‌العلوم.
    39. صاحب‌بن عباد، اسماعیل (1414هـ.ق). المحیط فی اللغه. بیروت: عالم الکتاب.
    40. صانعی، یوسف (1384). استفتائات قضایی. تهران: میزان.
    41. طباطبایی یزدی، سید‌محمدکاظم (1419هـ.ق). العروه الوثقی (المحشی). قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    42. طباطبایی، سید‌علی (1418هـ.ق). ریاض المسائل. قم: مؤسسه آل‌‌البیت (ع) لاحیاء التراث.
    43. طریحی، فخرالدین (1416هـ.ق). مجمع‌‌البحرین. تهران: مرتضوی.
    44. طوسی، ابوجعفر محمد‌بن حسن (1363). الاستبصار فیما اختلف من الاخبار. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه.
    45. عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین‌بن علی (1413هـ.ق). مسالک الافهام الى تنقیح شرایع الاسلام. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
    46. عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین‌بن علی (۱۴۱۵هـ.ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
    47. عبدالرحمن، محمود (بی‌تا). معجم المصطلحات و الالفاظ الفقهیه. بی‌‌نا: بی‌‌جا.
    48. علامه‌حلی، حسن‌بن یوسف (1420هـ.ق). تحریرالاحکام الشرعیه على مذهب الامامیه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    49. فاضل‌اصفهانى، محمدبن حسن (1416هـ.ق). کشف‌اللثام و الابهام عن قواعدالاحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    50. فاضل‌‌آبى، عزالدین حسین (1417هـ.ق). کشف الرموز. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    51. فاضل‌لنکرانى، محمد (1422هـ.ق). تفصیل‌الشریعه فی شرح تحریرالوسیله (الحدود). قم: مرکز فقهى ائمه اطهار (ع).
    52. فتحی، حجت‌‌الله (1393). شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 (حدود). قم: مؤسسه دایره‌‌المعارف فقه اسلامی.
    53. فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1410هـ.ق). العین. بیروت: دار‌الکتب العلمیه.
    54. فیض کاشانی، ملامحسن (1401هـ.ق). مفاتیح الشرایع. قم: کتابخانه عمومی آیت‌الله ‌مرعشی نجفی.
    55. قربان‌‌نیا، ناصر (1393). ملاحظاتی درباره قانون مجازات اسلامی 1392 (نقد و بررسی فقهی-حقوقی). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    56. قزوینی (ابن‌‌‌ماجه)، محمد‌بن یزید (1418هـ.ق). سنن ابن‌‌‌ماجه. بیروت: دار‌الجیل.
    57. کرمانشاهی، آقامحمدعلی (1421هـ.ق). مقامع الفضل. قم: مؤسسه علامه وحید بهبهانی.
    58. کریمی‌زنجانی، حسین (1389). فرهنگ دادرسی. تهران: نگاه بینه.
    59. کلینی، محمد‌بن یعقوب (1407هـ.ق). الکافی. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه.
    60. گرجی، ابوالقاسم.، و شکاری، روشنعلی.، و فریار، حسین (1381). حدود و تعزیرات و قصاص. تهران: دانشگاه تهران.
    61. گلپایگانی، سیدمحمدرضا (1372). مجمع المسائل. قم: دار‌القرآن الکریم.
    62. گلپایگانی، سیدمحمدرضا (1412هـ.ق). الدر المنضود فی احکام الحدود. قم: دار‌القرآن الکریم.
    63. گلدوزیان، ایرج (1393). محشای قانون مجازات اسلامی. تهران: مجد.
    64. محقق‌حلی، نجم‌الدین ابوالقاسم جعفر‌بن حسن (1403هـ.ق). معارج الاصول. قم: مؤسسه آل‌‌البیت (ع).
    65. محقق‌حلى، نجم‌الدین ابوالقاسم جعفر‌بن حسن (1408هـ.ق). شرایع الاسلام. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    66. محقق‌حلى، نجم‌الدین ابوالقاسم جعفر‌بن حسن (1418هـ.ق). المختصر النافع فی فقه الامامیه. قم: مؤسسه المطبوعات الدینیه.
    67. محقق‌داماد، سید‌مصطفی (بی‌تا). بررسی فقهی-حقوق خانواده (نکاح و انحلال آن). قم: بی‌نا.
    68. مرکز تحقیقات فقهی-حقوقی قوه قضاییه (گردآورنده) (1394). شرح جامع و کاربردی قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 (حدود). قم: قضا.
    69. مرکز تحقیقات فقهی-حقوقی قوه قضاییه (گردآورنده) (1400). گنجینه استفتائات قضایی (نرم‌‌افزار).
    70. مشکینی، علی (بی‌تا). مصطلاحات الفقه. قم: بی‌جا.
    71. مصطفوی، حسن (1402). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. قم: مرکز الکتاب.
    72. معین، محمد (1386). فرهنگ فارسی (جیبی). تهران: هنرور.
    73. مفید، محمد‌بن نعمان (1413هـ.ق). احکام النساء. قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید.
    74. مکارم‌شیرازی، ناصر (1418هـ.ق). انوار الفقاهه ـ کتاب الحدود و التعزیرات. قم: مدرسه الامام علی‌بن ابی‌‌طالب (ع).
    75. منتظری، حسین علی (بی‌تا). کتاب الحدود. قم: دار‌الفکر.
    76. موسوی، سیدعباس.، و امامی‌‌راد، احمد (1399). کتاب جامع رضایت جنسی همسران (عوامل و موانع). تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌‌الملل.
    77. موسوی‌خمینی، سیدروح‌‌الله (1421هـ.ق). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (ره).
    78. موسوی‌خمینى، سیدروح‌‌الله (بی‌تا). تحریرالوسیله. قم: مؤسسه مطبوعات دار‌العلم.
    79. موسوى‌اردبیلی، سید عبدالکریم (1427هـ.ق). فقه الحدود و التعزیرات. قم: مؤسسه نشر جامعه مفید.
    80. میرخلیلی، سید‌احمد (1379). فقه و ملاکات احکام. نشریه قبسات، 15 (5)، 59- 75.
    81. نایینی، محمدحسین (1412هـ.ق). کتاب الصلاه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    82. نجفی، محمدحسن (1404هـ.ق). جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام. بیروت: دار‌احیاء التراث عربی.
    83. وحید خراسانی، حسین (1382). منهاج ‌الصالحین. قم: مدرسه الامام باقرالعلوم (ع).
    84. ولیدی، محمدصالح (1383). حقوق جزای اختصاصی (جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی و حقوق و تکالیف خانوادگی). تهران: امیرکبیر.
    85. ولیدی، محمدصالح (1393). شرح بایسته‌های قانون مجازات اسلامی 1392. تهران: جنگل.
    86. هدایت‌‌نیا، فرج‌الله (1399). اختلال جنسی و حقوق خانواده. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار