بررسی ادله فلسفی در اثبات یا نفی جنسیت نفس در آثار آیت‌الله جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیات علمی گروه فلسفه مجتمع بنت الهدی المصطفی مدیرگروه پژوهشکده مطالعات اسلامی زن و خانواده دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی در مورد جنسیت نفس و تحلیل و نقد استدلال‌های ایشان، با رجوع به آثارمکتوب ایشان به‌روش تحلیلی- اسنادی است. نتایج بررسی‌ها نشان داد گرایش غالب استدلال‌های آیت‌الله جوادی آملی نفی جنسیت از بُعد مجرد انسانی است. ایشان موضوع فوق را با تکیه بر اصول فلسفی مانند کیفیت حدوث نفس، فعلیت و صورت انسانی، جایگاه جنسیت در ماده، عدم جنسیت‌مندی نفس براساس اضافه تشریفیه، همچنین حقیقت معاد اثبات می‌کند. در هریک از این استدلال‌ها ملاحظاتی وجود دارد که عبارتند از: اختصاص حرکت جوهری به وجود و خارج دانستن ماده و بدن از آن، یکی انگاشتن بدن با ماده، عدم لحاظ نظر نهایی ملاصدرا در مورد ماده و صورت به‌مثابه عرض تحلیلی جسم. همچنین آیت‌الله جوادی آملی در مواردی نکاتی را مطرح نموده است که سهمی از تأثیر را برای جنسیت در نفس اثبات می‌کند. این نکات عبارتند از: تفاوت دو جنس در برخی شؤونات نفسانی، تأثیر حالت سابقه نفس در حالت مجرد آن ضمن حرکت جوهری، حضور بدن و برخی ویژگی‌های آن در برخی نشئات بعدی. موارد فوق نشان می‌دهد هرچند استدلال‌ها بتواند جنسیت را از ساحتی از بعد مجرد انسان نفی کند، نمی‌تواند منکر تأثیر جنسیت در شاکله نفس انسانی باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Study on the Philosophical Evidence in Proving or Denying the Gender of the Soul in the Works of Ayatollah Javadi Amoli

نویسنده [English]

  • Narjes Rodger
Narjes Roodgar, Department of Islamic Philosophy And Mysticism, Bentolhoda Higher Education Complex, Al-Mustaf International University, Qom, Iran.
چکیده [English]

This study aims to investigate Ayatollah Javadi Amoli's view on the gender of the soul and analyze and criticize his arguments, referring to his written works using an analytical-documentary method. The results of the studies showed that the dominant tendency of Ayatollah Javadi Amoli's arguments is to deny the gender in terms of the human abstract. He proves the above issue by relying on the philosophical principles such as the quality of the emergence of the soul, actuality and human form, the position of the gender in matter, the gender impossibility of the soul based on the Tashrifia addition and the truth of the resurrection. There are some considerations in each of these arguments, which include: assigning substantial movement to existence and considering matter and body to be outside of it, considering the body to be one with the matter, not considering Mulla Sadra's final opinion on the matter and form as the analytical Araz of the body. Ayatollah Javadi Amoli has also raised points in some cases that prove an influence of the gender in the soul. These points are as follows: the difference between the two sexes in some sensual states, the effect of the soul's previous state on its abstract state during its substantial movement, the presence of the body and some of its characteristics in some subsequent states. The mentioned points show that although arguments can deny the gender from the perspective of the human abstract, they cannot deny the effect of the gender on the structure of the human soul.

کلیدواژه‌ها [English]

  • gender
  • soul
  • proof of the gender of soul
  • denial of the gender of soul
  • Ayatollah Javadi Amoli
  • substantial movement
  • soul and form
  1. قرآن کریم (1390). مترجم: فولادوند، محمد مهدی. قم. انتشارات نشتا.
  2. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1363). المبدأ و المعاد. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  3. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1376). الإلهیات من کتاب الشفاء (تحقیق علامه حسن‌زاده آملی). قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
  4. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1379). النجاة. تهران: دانشگاه تهران.
  5. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1405هـ.ق). الشفاء (الطبیعیات). قم: کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی.
  6. بهمنیار (1349). التحصیل. تهران: دانشگاه تهران.
  7. جوادی‌آملی، عبدالله (1378). زن در آیینه جلال و جمال. قم: نشر اسراء.
  8. جوادی‌آملی، عبدالله (1384). حیات حقیقی انسان در قرآن. قم: نشر اسراء.
  9. جوادی‌آملی، عبدالله (1385.الف). تفسیرتسنیم. قم. نشر اسراء.
  10. جوادی‌آملی، عبدالله (1385.ب). سرچشمه اندیشه. قم: نشر اسراء.
  11. صادقی، هادی (1391). جنسیت و نفس. قم: مرکز مطالعات و تحقیقات زنان.
  12. صدرالمتألهین، محمدبن ابراهیم (1981). الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  13. صدرالمتألهین، محمدبن‌ابراهیم (1368). الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه. قم: مکتبه المصطفوی.
  14. نیازکار، فاطمه.، و صادقی، هادی (1395). جنسیت و روح در مبانی حکمت متعالیه با تأکید بر دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی. نشریه اندیشه نوین دینی، 45، 25- 45.