ماهیت حکمی فرزند‌آوری با نظر به تعارضات والدین و علل انگیزشی امتناع زوجین از فرزندآوری

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

2 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه یاسوج، یاسوج. ایران.

3 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

4 استادیار گروه فقه و حقوق، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران.

چکیده

از چالش‌های مهم در حوزه خانواده، مسئله فرزند‌آوری است. اینکه آیا فرزندآوری یک‌حق یا حکم است، می‌تواند مبنای تصمیم‌گیری در موضوعات مختلف حقوقی وابسته به خانواده شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی نظرات مشهور فقهای امامیه در ماهیت حکمی فرزندآوری و تعارض این حق با دیگر حقوق زوجین و علل انگیزشی امتناع زوجین از فرزندآوری ‌روش تحلیلی – اسنادی  انجام شد. بدین‌منظور منابع مکتوب فقهی- حقوقی در این مسئله مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی‌ها نشان داد که فرزندآوری یک‌نوع حق  است. برخی فقها حق فرزند‌آوری را به زن و برخی دیگر به مرد اختصاص داده‌اند. هر کدام از فقها سعی کرده‌اند در اثبات نظر خود به ادله‌ای استناد کنند که ادله هر دو دیدگاه قابل نقد است.نداندا  دیدگاهی که جامع به نظر می‌رسد این است که حق فرزندآوری یک‌حق مشترک میان زوجین است که می‌توان این نظر را با توجه به ثبوت دیه بر عزل‌کننده اعم از زن و مرد، مستحب بودن ازدواج با زن ولود، عدم ظهور آیات و روایات بر وجوب فرزندآوری، تقویت کرد. این دیدگاه، باتوجه به عرف متشرعه و به‌مثابه یک‌حق طبیعی زن و مرد، اختلافات درباره ماهیت حکمی فرزندآوری را کاهش می‌دهد. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The decreed nature of childbearing with regard to parental conflicts and motivational reasons for avoiding it

نویسندگان [English]

  • naser ashouri 1
  • mansour gharibpour 2
  • sayyed mahdi jokar 3
  • davood hassanpoor 4
1 Graduated with a doctorate in jurisprudence and fundamentals of Islamic law from Yasouj University
2 Associate Professor of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law at Yasouj University
3 Associate Professor of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law at Yasouj University
4 Assistant Professor of Jurisprudence and Law Department of Shahid Motahari University
چکیده [English]

One of the most important challenges in the field of family is the issue of having children. Whether having children is a right or a ruling can be the basis for decision making in various legal issues related to the family. The current study was conducted with the aim of investigating the opinions of famous Imamiyya jurists on the nature of the ruling on childbearing with regard to parental conflicts, using an analytical-documentary method. For this purpose, jurisprudential-legal written sources were examined on this issue. The results of the research showed that the difference of opinion about this right originates from whether having children is necessary for the nature of the marriage or is it necessary for the application of the marriage? Some views assign the right to bear children to women and others to menthis purpose, jurisprudential-legal written sources were examined on this issue. The results of the research showed that the difference of opinion about this right originates from whether having children is necessary for the nature of the marriage or is it necessary for the application of the marriage? Some views assign the right to bear children

کلیدواژه‌ها [English]

  • The right
  • the right to have children
  • the nature of marriage
  • parental conflicts

مراجع

  1. * قرآن کریم (1376). مترجم: مکارم شیرازی، ناصر، تهران: دارالقرآن الکریم.

    1. آخوند خراسانی، محمد کاظم (1424). کفایه الاصول، قم: نشر اسلامی.
    2. ارجمند سیاهپوش، اسحق و ناهید برومند (1395). بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر گرایش به فرزندآوری در شهر اندیشمک با تأکید بر سبک زندگی ) مطالعه موردی زنان متاهل کمتر از 35 سال، فصلنامه مطالعات جامعه شناختی جوانان، دوره 6، شماره 21، ص 9-24.
    3. انصاری، شیخ مرتضی (1420). المکاسب، قم: تراث الشیخ الاعظم.
    4. أحمد بن حنبل (1416). مسند احمد، قاهره: دارالحدیث.
    5. افشار قوچانی، زهره، ایزانلو، محسن (1393). مطالعه تطبیقی امکان مطالبه زیان ناشی از تولد و زندگی و ارکان مسئولیت در آن، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 5 ، شماره 1، ص 21-35.
    6. امامی، سید حسن (1386). حقوق مدنی، تهران: اسلامیه.
    7. بن عبّاد، اسماعیل (1414). المحیط فی اللّغه، تحقیق محمدحسن آل یاسین، بیروت: عالم الکتب.
    8. تقوایی فرد، لیلا (1399). بررسی مدیریت بدن در زنان و تاثیر آن بر باروری، زن و جامعه، سال 11 شماره 43، ص 47-66.
    9. جباری، مصطفی، صابریان، بهروز (1393). تک فرزندی مصداق استفاده از حق سوء، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 6، شماره 11، 51-76.
    10. جبعی عاملی، زین الدین (1413). مسالک الافهام، قم: موسسه معارف اسلامی.
    11. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1368). ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
    12. جوادی آملی، عبدالله (1385). تفسیر تسنیم، چاپ اول ، قم: اسراء.
    13. حسینی بهسودی، محمد سرور (1422). مصباح الاصول، قم: موسسه احیاء آثار امام خویی.
    14. حسینی، زینب، شیخی، محمد تقی، بی بی رازقی، حجیه (1395). تجربه زیسته زنان شهر شهریار از تک فرزندی، نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، دوره 11، شماره 21، ص 43-82.
    15. حسینی زیدی، سید ابوالقاسم، قیاسی سونکی، خیرالله (1399). بررسی فقهی حقوقی تزاحم حقوق در خانواده، آموزه های فقه مدنی، دوره 12، شماره 22،ص 177- 202.
    16. حلی ابن فهد، شمس الدین محمد (1407). المهذب لبارع فی شرح المختصر النافع. (تحقیق مجتبی عراقی). قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    17. حلی، حسن بن یوسف (1381 ق). رجال العلامة الحلی، نجف: منشورات المطبعة الحیدریة.
    18. حلی، فخرالمحققین (1387). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القوائد، قم: بی نا.
    19. حلی (علامه)، حسن بن یوسف. (1413). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام. (تصحیح لجنه التحقیق فی مؤسسه النشر الاسلامی). قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
    20. حلی، جعفربن حسن (1408). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: موسسه اسماعیلیان.
    21. حرعاملی، محمد بن حسن (1403). وسائل الشیعه، قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث.
    22. خمینی، روح الله (1379). تحریر الوسیله، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثارامام خمینی(ره).
    23. رحیمی، حبیب اله، صادقی، محمد جواد (1397). ماهیت حقوقی فرزندآوری، سال 14، شماره56، ص 467-496.
    24. رضایی، مهدی، محمودیان، حسین (1391). زنان و کنش کم فرزندآوری، مطالعات راهبردی زنان، دوره 14، شماره 55، ص 173-225.
    25. سیفی، غلامعلی (1389). آزادی اراده و سلب توانایی باروری، فصلنامه باروری و ناباروری، سال 4، شماره 11.
    26. شکربیگی، عالیه، امیری، امیر (1390). مدیریت بدن و مقبولیت اجتماعی، جامعه شناسی مطالعات جوانان، سال 2، شماره ،3، ص 85-108.
    27. شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان (بی تا). المقنعه، قم: نشر اسلامی.
    28. صادقی حسن وند، علی (1396). تجربه زیسته زنان دارای یک فرزند، پایان نامه ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
    29. صدوق، محمدبن علی (1413). التوحید، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    30. طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم (1409). العروه الوثقی، چاپ دوم، بیروت: اعلمی.
    31. طباطبایی، محمد حسین (1364). المیزان، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، چاپ پنجم، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    32. طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیرقرآن، چاپ سوم، تهران: انتشارات ناصر خسرو
    33. طبرسی، فضل بن حسن (1388). المبسوط فی فقه الامامیه، چاپ دوم، تهران: لاحیاء آثار الجعفریه المطبعه الحیدریه.
    34. عابدی، محمد، قبولی درفشان، سید محمد مهدی، سعیدی، امیر(1394). موانع مسئولیت مدنی والدین در برابر فرزندان، وکیل مدافع، دوره 5، شماره 14، ص 91-105.
    35. عاملی کرکی، علی بن عبدالعالی (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: موسسه آل البیت.
    36. عباسی شوازی، محمد جلال، خانی، سعید (1393). ناامنی اقتصادی و باروری، نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، سال 9، شماره .17، ص 37-76.
    37. علاسوند، فریبا (1392). زن در اسلام، قم: هاجر.
    38. غدیری، ماهرو، نیک‌کار چنینجانی، طیبه (1397). گواهی سلامت پیش از ازدواج، خانواده پژوهی، دوره 14، شماره 1، ص 113-133.
    39. فاضل لنکرانی، محمد (1388). تقریردرس خارج فقه مورخ 25/8/1388.
    40. فاضلی، محمد (1382). مصرف و سبک زندگی، قم: صبح صادق.
    41. فاضل هندی، محمدبن حسن. (1416). کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
    42. فروغی، سید علیرضا (1391). آثار و ویژگی های حق از دیدگاه فقه امامیه و قانون مدنی، دوفصلنامه، علمی دانش حقوقی. دوره 1 شماره1، ص 1-14.
    43. قدرتی، فاطمه (1400). تقابل حق مادری با حق زوج، حق کودک و حق جامعه با نظر به حاکمیت قواعد اخلاقی تربیتی، دوفصلنامه مطالعات فقه تربیتی، دوره 8، شماره 15، ص 157-184.
    44. کاتوزیان، ناصر (1390). فلسفه حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    45. کاظمی، زهرا (1389). بررسی تاثیر آرمان گرایی توسعه ای بر شکاف بین نگرش های دختران و مادران آنها نسبت به ازدواج و خانواده، خانواده پژوهی، دوره 6، شماره 23، ص 299-312.
    46. کاوه فیروز، زینب (1395). تاثیر مولفه های سبک زندگی بر نگرش به فرزندآوری، زن در توسعه و سیاست، دوره 14، شماره 2.ص 217-234.
    47. کلینی، محمد بن یقوب (1429). الکافی، قم: دارالحدیث.
    48. مشکینی، علی (1385). مصطلحات فقه، قم: انتشارات الهادی.
    49. مرتضی الزبیدی، محمد (بی تا). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار مکتبه الحیاه.
    50. محقق داماد، سید مصطفی (1406). قواعد فقه، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
    51. محقق داماد، سید مصطفی (1389). شرط فرزندآوری و یا عدم آن، فصلنامه فقه پزشکی، سال2، شماره 2، ص 11-24.
    52. محمودیان، حسین (1389). سن ازدواج در حال افزایش،بررسی عوامل پشتیبان، نامه علوم اجتماعی، دوره11، شماره 4، ص 27-54.
    53. مدیر، فاطمه، رحیمی، علی (1395). بررسی تاثیر اشتغال زنان برخانواده، زن در توسعه و سیاست، دوره 20، ص 153-170.
    54. مصباح یزدی، محمدتقی (1405). تعلیقه علی نهایه الحکمه، قم: در راه حق
    55. مصطفی، ابراهیم (بی تا). المعجم الوسیط، تهران: المکتبه العلمیه.
    56. معدنی، سعید، نژاد فلاح، مریم (1393). بررسی تاثیر اشتغال زنان بر خانواده، علوم رفتاری، دوره 6،شماره 20، ص 153-173.
    57. مکارم شیرازی، ناصر (1375). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    58. نائینی، میرزا محمد حسین غروی (1373). منیه الطالب فی حاشیه المکاسب، تهران: المکتبه المحمدیه.
    59. نجفی، حسن (بی‌تا). جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، تصحیح عباس قوچانی، بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
    60. ولایى، عیسى ‏(1387). فرهنگ تشریحى اصطلاحات اصول، تهران: نشر نی‏.

     

پژوهشنامه اسلامی زنان‌ و‌ خانواده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 05 اسفند 1403

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار