تحلیل انتقادی دیدگاه‌های مستشرقان درباره حجاب اسلامی در قرن اخیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌پژوهش دکتری تفسیر تطبیقی، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

2 دانش‌پژوهش دکتری کلام اسلامی، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

10.22034/ijwf.2025.15191.2049

چکیده

پوشش اسلامی به‌ویژه حجاب، یکی از مسائل چالش‌برانگیز در تاریخ مطالعات شرق‌شناسی بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی دیدگاه‌های مستشرقان درباره حجاب اسلامی در قرن اخیر به‌روش تحلیلی- انتقادی اسپریگنز، انجام شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که نقدهای مستشرقان بر پایه‌های غرض‌ورزانه و ایدئولوژیک قرار دارد نه تحلیل‌های علمی و عینی. رسانه‌ها، ابزار مؤثری در مقابله با این تبلیغات منفی شناخته می‌شوند تاجایی که می‌توانند با تغییر نگرش‌ها و تصورات اشتباه، فرهنگ حجاب اسلامی را تقویت نموده و به رفع شبهات موجود در مورد آن کمک کنند. همچنین نتایج نشان داد که مستشرقان، حجاب را نشانه‌ای از عقب‌ماندگی زنان مسلمان می‌دانند، درحالی‌که این پوشش، نمادی از هویت دینی و فرهنگی جوامع اسلامی است. در پژوهش حاضر راهکارهایی همچون ارزش‌گذاری غیرمستقیم دولت‌ها، هنجارسازی، نمادسازی، توجیه افکار عمومی نسبت‌به تحول در سبک زندگی برای ارتقای  آگاهی و مقابله با دیدگاه‌های منفی مستشرقان ارائه و به اهمیت استفاده از رسانه‌های جمعی برای ترویج و نهادینه‌سازی فرهنگ حجاب در دنیای معاصر تأکید شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critical Analysis of Orientalists' Viewpoints on Islamic Hijab in the Last Century

نویسندگان [English]

  • Zahra Mohammadi 1
  • masumeh mohammadi 2
1 Department of Comparative Interpretation, Bent al-Hoda Higher Education Complex, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
2 Department of Islamic Theology, Bent al-Hoda Higher Education Complex, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
چکیده [English]

Islamic clothing, especially Hijab, has been one of the most challenging issues in the history of Orientalism studies. The present study aimed to review the viewpoints of orientalists on Islamic Hijab in the last century using Spragens' critical-analytical method. The results showed that the criticisms of orientalists are based on biased and ideological foundations, not scientific and objective analyses. The media are known as effective tools in countering this negative propaganda to the extent that they can strengthen the culture of Islamic Hijab by changing attitudes and misconceptions and help to dispel existing doubts about it. The results also indicated that orientalists consider Hijab a sign of backwardness of Muslim women, while this clothing is a symbol of the religious and cultural identity of Islamic societies. In the present study, strategies such as indirect valuation by governments, norming, symbolizing, and justifying public opinion toward lifestyle changes were presented to raise awareness and confront the negative views of orientalists, and the importance of using mass media to promote and institutionalize the Hijab culture in the contemporary world was emphasized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Orientalism
  • Islamic Hijab
  • Hijab from the view of orientalists
  • dignity of woman
  • harm to the soul
  • role of the media in dispelling doubts about Hijab

مراجع

  1. * قرآن کریم (1378). مترجم: مکارم شیرازی. ناصر، قم: امیرالمؤمنین (ع).

    1. ابن‌منظور، محمدبن مکرم (1995). لسان العرب. بیروت: دارصادر.
    2. احمد، لیلا (1397). گفت‌وگوی زنان امروز با پروفسور لیلا احمد (26/11/1397). مشاهده شده در تاریخ 4/3/1404 از وبسایت https://zananemrooz.com  
    3. احمدی، خدابخش.، بیگدلی، زهرا.، مرادی، آزاده.، و سیداسماعیلی، فتح‌الله (1389). رابطه اعتقاد به حجاب و آسیب‌پذیری فردی خانوادگی و اجتماعی. نشریه مجله علمی-پژوهشی علوم رفتاری، 4(2)، 123- 134.
    4. اسپریگنز، توماس (1370). فهم نظریه‌های سیاسی. مترجم: رجایی، فرهنگ. تهران: نشر آگاه.
    5. اسدی، مریم.، مشعل‌پور، مرضیه.، عبادی، زهرا.، موسوی، سارا.، و زربخش، محمد (1397). بررسی رابطه بین ابعاد عزت‌نفس و نگرش به حجاب دربین دانشجویان زن متأهل و مجرد دانشگاه پیامنور واحد اهواز. نشریه علمی- پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی، 4(20)، 112- 125.
    6. افشار، اباذر (1393). رسانه ملی و نهادینه‌سازی فرهنگ عفاف و حجاب. تهران: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.
    7. براون، اشنایدر (1370). پوشاک اقوام مختلف. مترجم: شکوهی، کیوان. تهران: نشر کارگاه هنر.
    8. بشیر، حسن (1390). سیاست فرهنگی تفاوت در بازنمایی حجاب اسلامی در رسانه‌های غربی. نشریه تحقیقات فرهنگی ایران، 4(3)، 45-59.
    9. پاکتچی، احمد (1392). حجاب، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی. تهران: بنیاد دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
    10. تافلر، الوین (1377). به‌سوی تمدن جدید. مترجم: جعفری، محمدرضا. تهران: نشر سیمرغ.
    11. جوهری، اسماعیل‌بن حماد (1376). الصحاح: تاج اللغه و صحاح العربیه. قاهره: احمد عبدالغفور عطار.
    12. حداد عادل، غلامعلی (1386). فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی. تهران: سروش.
    13. حسین، عقیله (2004). المرأه المسلمه والفکر الاستشراقی. بیروت: دارابن‌حزم.
    14. خواجه‌نوری، بیژن (1391). گرایش به حجاب و سبک‌های متفاوت زندگی؛ مطالعه موردی: زنان شهر شیراز. نشریه جامعه‌شناسی کاربردی، 23(3)، 123- 135.
    15. دورانت، ویلیام جیمز (1367). تاریخ تمدن: رنسانس. مترجم: تقی‌زاده، صفدر.، و صارمی، ابوطالب. تهران: بینا.
    16. دهشیری، محمدرضا (1388). رسانه و فرهنگ‌سازی. نشریه تحقیقات فرهنگی ایران، 2(4)، 45- 67.
    17. ذبیحی، معصومه.، و موسوی، زهره (1386). اشتراک حجاب در ادیان ابراهیمی. نشریه مطالعات راهبردی زنان، 11(36)، 27- 48.
    18. رایت، رابین (1382). آخرین انقلاب بزرگ: انقلاب و تحول در ایران. مترجم: تدین، احمد.، و احمدی، شهین. تهران: رسا.
    19. رجبی، عباس (1385). حجاب و نقش آن در سلامت روان. قم: مؤسسه آموزشی-پژوهشی امام خمینی (ره).
    20. زاهدی، عبدالرضا.، امرایی، ایوب.، و نظربیگی، مریم (1389). روش قرآن کریم در نهادینه‌سازی عفاف و حجاب (با رویکرد ترتیب نزول). نشریه مطالعات راهبردی زنان، 12(49)، 72- 85.
    21. الزهاوی، عباس عبدالستار عبدالقادر (2014). المرأه المسلمه بین الغرب و الاسلام. نشریه کلیه التربیه للبنات، 25(3)، 38- 45.
    22. سعید، ادوارد (1386). شرق‌شناسی. مترجم: خنجی، لطفعلی. تهران: امیرکبیر.
    23. سعیدی، فریده (1375). دانشنامه جهان اسلام و ایران (مدخل حجاب). تهران: بنیاد دایره‌المعارف اسلامی.
    24. سمیعی، محمد (1398). گونه‌شناسی دیدگاه‌های شرق‌شناسان نسبت به پوشش زن مسلمان. نشریه سفینه، 16(63)، 112- 124 .
    25. صابونچی، علی (1390). مقابله با حجاب، گام اول در پروژه اسلام‌هراسی غرب. نشریه پاسدار اسلام، -(359)، 45- 59.
    26. صفاوردی، سوسن (1389). بازنمایی حجاب زن مسلمان در رسانه‌های غربی (جنبه‌های حقوقی و سیاسی). نشریه مطالعات راهبردی زنان، 12(48)، 95- 108.
    27. العامری، سامی (2018). الحجاب شریعهالله فیالاسلام و الیهودیه و النصرانیه. السعودیه: تدوین للدراسات والابحاث.
    28. العصیمی، امل مطر (2020). المرأه المسلمه و موقف المستشرقین. بازیابی از https://midad.com/article/
    29. فورن، جان (1377). مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال‌های پس از انقلاب اسلامی. مترجم: تدین، احمد. تهران: رسا.
    30. فیومی، احمدبن محمد (1928). مصباح المنیر قاهره: دارالکتب العلمیه.
    31. قائم‌مقامی، فرهت (1356). آموزش با استعمار فرهنگی. تهران: انتشارات جاویدان.
    32. کدی، نیک‌یار (1390). ریشه‌های انقلاب ایران. مترجم: گواهی، عبدالرحیم. تهران: نشر علم.
    33. مشیرزاده، حمیرا (1389). تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل. تهران: سمت.
    34. مصطفوی، حسن (1360). التحقیق فی کلمات القرآن. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
    35. مطهری، مرتضی (1378). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
    36. نتلر، رونالد.، کوپر، جان.، و محمود، محمد (1380). رشد و گسترش مدرنیته در اسلام و خاورمیانه، اسلام و مدرنیته: پاسخ تنی چند از روشنفکران مسلمان. مترجم: کریمی، سودابه. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
    37. نجا، فاطمه‌هدی (1991). المستشرقون والمراه المسلمه. بی‌جا: دارالایمان.
    38. واتسون، هلن (1382). زنان و حجاب. مترجم: بحرانی، مرتضی. نشریه کتاب زنان، 5(20)، 309-330.
    39. Ahmed, L. (1992). Women and gender in Islam. New Haven & London: Yale University Press.
    40. Baskin, J. R., & Head, C. (2007). Covering of the Encyclopedia Judaica. JERUSALEM:KETER PUBLISHING HOUSE LtD.,
    41. Berner, S. (1996). Reconstructing self and society: Javanese Muslim women and the veil. American Ethnologist,(4)2, 673- 697 , https://doi.org/10.1525/ae.1996.23.4.02a00010
    42. Droogsma, R. A. (2007). Redefining hijab: American Muslim women's standpoint on veiling. Journal of Applied Communication, 35(3), 294– 319. https://doi.org/10.1080/00909880701434299
    43. Dunkel, TM., Davidson, D., Qurashi, S. (2010). Body satisfaction and pressure to be thin in younger and older Muslim and non-Muslim women: the role of Western and non-Western dress preferences. Body Image, 7(1),56- 65. doi: 10.1016/j.bodyim.2009.10.003. Epub 2009 Nov 28. PMID: 19945924.
    44. Hester, E. B. (2011). Feminism Seduced: How Global Elites Use Women’s Labor and Ideas to Exploit Women. Feminist Economics,17(3), 203– 207. https://doi.org/10.1080/13545701.2011.583203
    45. Hoodfar, H. (2001). The veil in their minds and on our heads: The persistence of colonial images of Muslim women. New York: Palgrave Publishing.
    46. Liguori, S. A. (1835). True spouse of Christ of the Nun Sanctified by Virtues of her State. Dublin: John Coyne.
    47. Morgan, D. (2005). The sacred gaze: Religious visuality in theory and practice. CA: University of California Press.
    48. Shalit, W. (2014). A return to modesty: Discovering the lost virtue. USA: Free Press

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار