واکاوی فقهی زیست مجردانه در فقه امامیه با تأکید بر روایت «حلت العزوبه»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، سطح 3 رشته فقه و اصول، مؤسسه تخصصی فقه و اصول امام حسن عسکری (ع)، قم، ایران.

2 استادیار فقه خانواده، مجتمع آموزش عالی بنت الهدی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

3 استادیار حقوق خصوصی، عضو هیئت علمی مجتمع آموزش عالی علوم انسانی اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

چکیده

هدف: کاهش نرخ ازدواج که پیامدهایی همچون معضلات اجتماعی و کاهش رشد جمعیت را در پی دارد، یکی از چالش‌های اساسی جامعه معاصر و مورد توجه فقهاست. پژوهش حاضر با هدف نقد و بررسی روایت «حلت‌العزوبه» که در تأیید زیست مجردانه بیان شده است، در قلمرو فقه امامیه انجام شد.
روش پژوهش: پژوهش حاضر به‎ روش تحلیلی- اسنادی مبتنی بر استدلال‌های فقهی و با نگاه اجتهادی، در قلمرو فقه امامیه انجام شد.
یافته‌ها: نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که روایت مذکور از دیدگاه قدما صحیح دانسته شده، اما از منظر متأخرین فاقد حجیت سندی است. لفظ روایت دلالت بر «حلیت عزوبت» دارد و نه «وجوب عزوبت». حتی در فرض پذیرش اعتبار سندی روایت و برداشت طرف مقابل از آن، این برداشت با مجموعه‌ای از روایات که ازدواج را امری مستحب و مورد تأکید معرفی می‌کنند، در تعارض قرار می‌گیرد. همچنین بر اساس قرینه سیاقیه روایت، رفع مشکلات امرار معاش در آخرالزمان با تدابیر عاقلانه ضروری دانسته شده و استحباب ازدواج در آن شرایط مرتفع می‌گردد و تنها اباحه آن باقی می‌ماند. افزون بر این، طبق مضمون برخی روایات، انسان‌ها به احکام قبلی مکلف‌اند و تا زمانی که ناقض قطعی به دست نیاید، همان احکام جاری است. از این رو، استصحاب استحباب ازدواج در آخرالزمان نیز جریان خواهد داشت.
نتیجه‌گیری: روایت «حلت‌العزوبه» نه دلالت بر وجوب عزوبت دارد و نه می‌تواند مستند قطعی برای ترویج زندگی مجردانه باشد. حتی در صورت پذیرش اعتبار سندی روایت، به دلیل تعارض با دیگر روایات مؤید ازدواج، استصحاب استحباب ازدواج همچنان معتبر خواهد بود. بنابراین، آموزه‌های فقه امامیه در مجموع بر اهمیت و استحباب ازدواج تأکید دارند و زیست مجردانه جایگاه فقهی الزام‌آوری نمی‌یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Jurisprudential Analysis of a Celibate Life in Imamieh Jurisprudence with an Emphasis on the Narrative "Hallat al-Ozubah"

نویسندگان [English]

  • Alireza Ahmadabadi 1
  • Hassan Shakouri 2
  • Mohammad Javad Bahreini 3
1 Third Level in Jurisprudence and Principles, Imam Hassan Askari Specialized Institute for Jurisprudence and Principles, Qom, Iran.
2 Assistant Professor in Family Jurisprudence, Bint al-Huda Higher Education Complex, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
3 Assistant Professor in Private Law, Faculty Member of Islamic Humanities Higher Education Complex, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
چکیده [English]

Objective: The decrease in the marriage rate, which has consequences such as social problems and a decrease in population growth, is one of the fundamental challenges of contemporary society and is of concern to jurists. The present study was conducted in the realm of Imamieh jurisprudence with the aim of critiquing and examining the narrative "Hallat al-Ozubah" which is stated in support of a celibate life.
Method: The present research was conducted in the realm of Imamieh jurisprudence using an analytical-documentary method based on jurisprudential arguments and with an Ijtihadi perspective.
Results: The results of the studies show that the aforementioned narrative was considered correct from the perspective of the ancients, but from the perspective of the later ones, it lacks documentary authority. The narrative literally implies that "celibacy is Halal" and not "obligatory celibacy". Even assuming the acceptance of the documentary validity of the narrative and the other party's interpretation of it, this interpretation conflicts with a set of narratives that introduce marriage as a recommended and emphasized matter. In addition, based on the context of the narrative, it is considered necessary to solve the problems of livelihood in the end times through wise measures, and the recommendation of marriage is removed in those circumstances, and only its permissibility remains. Moreover, according to the content of some narratives, humans are obliged to the previous rulings, and until a definitive abrogation is found, the same rulings are applied. Therefore, the previous validity of the recommendation of marriage will continue in the end times.
Conclusions: The narrative "Hallat al-Ozubah" neither indicates the necessity of celibacy, nor can it be a definitive document for promoting a celibate life. Even if the documentary validity of the narrative is accepted, due to the conflict with other narratives supporting marriage, the previous validity of the recommendation of marriage will still be continued. Therefore, the teachings of Imamieh jurisprudence generally emphasize the importance and recommendation of marri$age, and a celibate life does not have a binding jurisprudential position

کلیدواژه‌ها [English]

  • permissibility of a celibate life
  • celibacy in Imamieh jurisprudence
  • jurisprudential analysis of a celibate life
  • narrative "Hallat al-Ozubah"
ابن بابویه، محمد‌بن علی (1395). کمال‌الدین و تمام‌النعمه. محقق: غفاری، علی‌اکبر. تهران: اسلامیه.
ابن بابویه، محمدبن علی (1413هـ.ق). من لا یحضره الفقیه. محقق: غفاری، علی‌اکبر. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن فهد الحلی، احمدبن محمد (1406هـ.ق). التحصین فی صفات العارفین. مصحح: مدرسه امام مهدی (عج). قم: مدرسه الامام المهدی (عج).
اردبیلی، احمد‌بن محمد (بی‌تا). زبده البیان فی احکام القرآن. محقق: بهبودی، محمدباقر. تهران: المکتبه الجعفریه لاحیاء الآثار الجعفریه.
انصاری، مرتضی (1438هـ.ق). المکاسب. محقق: لجنه تحقیق تراث الشیخ الاعظم. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
انصاری، مرتضی (1438هـ.ق). فرائد الاصول. محقق: تراث الشیخ الاعظم. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
جعفری هرندی، محمد (1393). ملاک و چگونگی بکارگیری تقیه در دوره حضور معصومان. نشریه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، 10(35)، 11- 44.
حر عاملی، محمد‌بن الحسن (1425هـ.ق). اثبات الهداه بانصوص و المعجزات. بیروت: اعلمی.
حر عاملی، محمد‌بن حسن (1409هـ.ق). تفصیل وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. محقق: مؤسسه آل‌البیت. قم. مؤسسه آل‌البیت.
حمیری، عبدالله‌بن جعفر (1413هـ.ق). قرب الاسناد. محقق: مؤسسه آل‌البیت. قم: انتشارات کعبه.
خراسانی، محمدکاظم (1389). کفایه الاصول. محقق: زارعی سبزواری، علی. قم: انتشارات مجمع الفکر الاسلامی.
خویی، ابوالقاسم (1413هـ.ق). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الروات. بی‌جا: بی‌نا.
خویی، ابوالقاسم (1418هـ.ق). موسوعه الامام الخویی. تهران: مؤسسه احیاء الاثار الامام خویی.
خویی، ابوالقاسم (1434هـ.ق). مصباح الاصول. محقق: مؤسسه نشر الفقاهه. تهران: مؤسسه النشر الاسلامی.
روحانی، سید محمد (1413هـ.ق). منتقی الاصول. تقریرات عبدالصاحب حکیم. قم: دفتر آیت‌الله حسینی.
شبیری زنجانی، سیدموسی (1419هـ.ق). کتاب نکاح. قم: مؤسسه پژوهشی رأی‌پرداز.
شعیری، محمد‌بن محمد (بی‌تا). جامع الاخبار. نجف: مطبعه حیدریه.
شیخ بهایی، محمد‌بن حسین عاملی (1414هـ.ق). مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین. محقق: رجایی، سید مهدی. مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه
صفار، محمد‌بن حسن (1404هـ.ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد. محقق: کوچه‌باغی، محسن‌بن عباسعلی. قم: مکتبه آیت‌الله المرعشی النجفی.
کلینی، محمد‌بن یعقوب (1407هـ.ق). الکافی. مصحح: غفاری، علی‌اکبر.، و آخوندی، محمد. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه.
مامقانی، عبدالله (بی‌تا). تنقیح الرجال فی علم الرجال. بی‌جا: مؤسسه آل‌البیت.
مجلسی، محمد‌باقر (1395). بحارالانوار. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
موسوی تهرانی، سیدرسول (1392). مجمع الفوائد فی شرح الفرائد. محقق: مؤسسه آیت‌الله بروجردی. قم: مجد اسلام.
نایینی، محمدحسین (1376). فواید الاصول. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.
نجفی، محمدحسن (1404هـ.ق). جواهرالکلام فی شرح شرایع‌الاسلام. محقق: قوچانی، عباس.، و آخوندی، علی. بیروت: دار‌احیاء التراث العربی.
نراقی، مولی احمد‌بن محمدمهدی (1415هـ.ق). مستند الشیعه فی احکام الشریعه. قم: مؤسسه آل‌البیت.
نصیری وطن، جواد.، و ایمانی، هادی (1399). رمزگشایی حلال بودن مجردی در آخرالزمان. نشریه حدیث و اندیشه، 15(30)، 149- 172.
نوری، حسین‌بن محمدتقی (1408هـ.ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: مؤسسه آل‌البیت.
هلالی، سلیم‌بن قیس (1405هـ.ق). کتاب سلیم‌بن قیس الهلالی. محقق: انصاری زنجانی خویینی، محمد. قم: الهادی.