واکاوی ادله نقلی شرط ذکورت در مناصب حکومتی و گستره دلالت آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار فقه خانواده، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی، جامعه المصطفی، قم، ایران. (نویسنده مسئول)

2 کارشناس ارشد ادیان ابراهیمی، کارمند معاونت پژوهش، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی، جامعه‌المصطفی العالمیه، قم، ایران.

چکیده

امروزه مناصب سیاسی و حکومتی از تنوع گسترده‌ای برخوردار است که از رهبری و زعامت عامه تا ریاست جمهوری و وزارت و سرپرستی استان‌ها را در برمی‌‌گیرد. بسیاری از فقیهان و صاحب‌نظران با استناد به نصوص دینی، ذکورت را شرط ولایت و ریاست دانسته و تصدی مناصب حکومتی توسط بانوان را مشروع نمی‌دانند. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی از نوع ‌اسنادی مهم‌‌ترین دلایل مطرح شده از سوی فقها و اندیشمندان فقه‌سیاسی در این زمینه را واکاوی نموده و به بررسی تطبیقی آن با مناصب حکومتی و اجتماعی در نظام جمهوری اسلامی پرداخته است. با بررسی انجام شده در منابع مکتوب مربوطه، این نتیجه حاصل شد که شرط ذکورت در ولایت و رهبری، مورد پذیرش اکثر فقهای اهل سنت است و در میان فقهای شیعه نیز -جز برخی از معاصران- کسی با آن مخالف نیست. ریاست جمهوری، ریاست قوه قضاییه و فرماندهی عالی نظامی از مصادیق آشکار ولایت و امارت است که بانوان نمی‌‌توانند عهده‌دار آن باشند، اما در شمول ادله نسبت‌به وزارت تردید وجود دارد و تصدی منصب وزارت جز در مورد تزاحم، ضرورت و یا مصالح خاص، جایز نیست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing Narrative Reasons of the Condition of Masculinity in Getting Governmental Positions and the Scope of Its Implication

نویسندگان [English]

  • Seyed Ali Seyed Mousavi 1
  • Motahareh Akhtari 2
1 Assistant Professor of Family Jurisprudence, Bent al-Hoda University, Al-mustafa International University, Qom, Iran. (Corresponding Author)
2 M.A. in Abrahamic Religions, Employee of Research Department, Bent al-Hoda University, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
چکیده [English]

Today, there are different governmental positions in the range of the leadership of nation to presidency, ministry, and the supervision of provinces. Many jurists and experts, based on religious narratives, believe that masculinity is a condition of guardianship and presidency, and forbid women to get governmental positions. This descriptive-analytical research tries to analyze the most important reasons mentioned by jurists and experts of political jurisprudence with a documentary method, and to compare the findings with governmental and social positions in the Islamic Republic of Iran. After reviewing the related written sources, we concluded that the condition of masculinity in guardianship and leadership is accepted by the majority of Sunni jurists and many Shiite jurists except some contemporary ones. The presidency, the chairmanship of the judiciary, and the supreme of military command are the obvious examples of guardianship and leadership that women are not allowed to be responsible for; but there is a doubt about its implication regarding the ministry and getting a ministerial position is not also allowed except in the cases of conflict, necessity, and/or special interests.

کلیدواژه‌ها [English]

  • women's positions
  • presidency
  • ministry
  • women's governmental positions
  • condition of masculinity

مراجع

  1. * قرآن مجید (1382). مترجم: الهی قمشه‌ای، مهدی. تهران: دلیل ما.

    * نهج البلاغه (1379). مترجم و شارح: علینقی، فیض‌الاسلام اصفحانی، تهران: وسسه چاپ و نشر تالیفات فیض الاسلام

    1. ابن‌بابویه، محمدبن علی‌بن بابویه (1385). علل الشرایع. قم: کتابفروشی داوری.
    2. ابن‌براج طرابلسی، قاضی عبدالعزیز (1406هـ.ق). المهذب. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    3. ابن‌حنبل، احمد (بی‌‌تا). مسند احمد. بیروت: دارصادر.
    4. ابن‌کثیر الدمشقی، اسماعیل (بی‌‌تا). تفسیر القرآن العظیم. قاهره: مکتبه التراث.
    5. ابن‌منظور، ابی الفضل محمدبن مکرم (1408هـ.ق). لسان العرب. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    6. ابوحیان اندلسی، محمدبن یوسف (2007). تفسیر البحر المحیط. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    7. اصفهانی، حسین‌بن محمد (1362). المفردات فی غریب القرآن. تهران: نشر مرتضوی.
    8. اندلسی، ابن‌قدامه (بی‌‌تا). المغنی. بیروت: دارالکتب العربی.
    9. آشتیانی، میرزا حسن (1429هـ.ق). بحر الفوائد تحقیق لجنه احیاءالتراث العربی. بیروت: مؤسسه تاریخ العربی.
    10. آلوسی، محمود (1420هـ.ق). روح المعانی. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
    11. بحرالعلوم، محمد (1403هـ.ق). بلغه الفقیه. محقق: آل بحرالعلوم، سید محمدتقی. تهران: منشورات مکتبه الصادق.
    12. بخاری، محمدبن اسماعیل (1422هـ.ق). صحیح بخاری. بیروت: المکتبه العصریه.
    13. بستان (نجفی)، حسین (1388). اسلام و تفاوت‌های جنسیتی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    14. البغدادی، محمدبن ابراهیم (2004). تفسیر خازن. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    15. البوطی، محمدسعیدرمضان (1996). المراة بین طغیان النظام الغربی و لطائف التشریع الاسلامی. دمشق: دارالفکر.
    16. ترمذی، محمدبن عیسی (1403هـ.ق). الجامع الصحیح. محقق: عبدالرحمان محمدعثمان. بیروت: دارالفکر.
    17. تمیمی آمدی، عبدالواحدبن احمد (1410هـ.ق). غررالحکم و دررالکلم. قم: دارالکتب الاسلامی.
    18. حر عاملی، محمدبن حسن (1414هـ.ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل‌‌البیت.
    19. حسینی تهرانی، سیدمحمدحسین (1415هـ.ق). ولایت فقیه در حکمت اسلام. تهران: مؤسسه ترجمه و نشر.
    20. الخالدی، محمدعبدالمجید (1980). قواعد نظام الحکم فی الاسلام. قاهره: دارالبحوث العلمیه.
    21. خوانساری، سیداحمد (1405هـ.ق). جامع المدارک. تهران: مکتبه الصدوق.
    22. خویی، سیدابوالقاسم (1418هـ.ق). الاجتهاد والتقلید. قم: دفتر معظم له.
    23. رازی، فخرالدین (1422هـ.ق). التفسیر الکبیر. بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
    24. الریس، محمدضیاءالدین (1976). النظریات السیاسیه الاسلامیه. قاهره: مکتبه دارالتراث.
    25. زحیلی، وهبه (2005هـ.ق). التفسیر المنیر. دمشق: دارالفکر.
    26. زمخشری، محمود (1407هـ.ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دارالکتاب العربی.
    27. سبحانی، جعفر (1376). نظام القضا و الشهاده فی الشریعه الاسلامیه الغراء. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
    28. سیوری، مقدادبن عبدالله (1425هـ.ق). کنزالعرفان فی فقه القرآن. قم: مرتضویه.
    29. شمس الدین، محمدمهدی (1995). اهلیة المرا لتولی السلطه. بیروت: المؤسسه الدولیة للدراسات و النشر.
    30. شوکانی، محمدبن علی‌بن محمد (1973). فتح القدیر. لبنان: دارالفکر.
    31. شیخ طوسی، ابوجعفرمحمدبن حسن (1388). المبسوط فی فقه الامامیه. تهران: المکتبه المرتضویه.
    32. الشیرازی البیضاوی، عبدالله‌بن عمربن محمد (1418هـ.ق). انوار التنزیل و اسرار التأویل. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    33. طباطبایی، محمدحسین (1417هـ.ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسه للمطبوعات.
    34. طبری، محمدبن جریر (بی‌‌تا). جامع البیان فی تفسیرالقرآن. بیروت: دارالمعرفه.
    35. طریحی، فخرالدین (1416هـ.ق). مجمع البحرین. تهران: کتابفروشی مرتضوی.
    36. طیب، سیدعبدالحسین (1387). اطیب البیان فی تفسیرالقرآن. تهران: انتشارات اسلامی.
    37. عزت الخیاط، عبدالعزیز (1425هـ.ق). النظام السیاسی فی الاسلام. قاهره: دارالسلام.
    38. علامه فضل‌‌الله، محمدحسین (1994). شخصیة المراه القرآنیه و دوره الاسلامی. مجله المنطق، 60، 27- 52.
    39. غروی نابینی، محمدحسین (1373). منیة الطالب فی حاشیة المکاسب. تهران: المکتبه المحمدیه.
    40. فیاض کابلی، محمداسحاق (1426هـ.ق). المسائل المستحدثه. کویت: مؤسسه مرحوم محمد رفیع حسین.
    41. فیض کاشانی، محمدمحسن (بی‌‌تا). مفاتیح الشرایع. قم: انتشارات کتابخانه آیت‌‌الله مرعشی نجفی (ره).
    42. فیض کاشانی، محمدمحسن‌بن شاه مرتضی (1384). تفسیر صافی. تهران: اسلامیه.
    43. قرضاوی، یوسف (1384). دیدگاه‌های فقهی معاصر. مترجم: نعمتی، احمد. تهران: احسان.
    44. کلینی، ابوجعفرمحمدبن یعقوب (1407هـ.ق). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    45. گلپایگانی، محمدرضا (1401هـ.ق). کتاب القضا. قم: مطبعه الخیام.
    46. الماوردی، محمدبن حبیب (بی‌‌تا). احکام السلطانیه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    47. مصطفوی، حسن (1402هـ.ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: مرکز الکتاب للترجمه و النشر.
    48. مظاهری، حسین (1386). فقه الولایة و الحکومه الاسلامیه. قم: مؤسسه الزهرا.
    49. معلوف، لویس (1364). المنجدفی اللغه. تهران: اسماعیلیان.
    50. مقدس اردبیلی، احمدبن محمد (بی‌‌تا). زبده البیان فی احکام القرآن. تهران: المکتبه الجعفریه.
    51. منتظری، حسینعلی (1409هـ.ق). دراسات فی ولایة الفقیه و الدولة الاسلامیه. ایران: مرکز العالمی لدراسات الاسامیه.
    52. مودودی، ابوالاعلی (1400هـ.ق). نظریه الاسلام و هدیه فی السیاسه والدستور. بیروت: مؤسسه الرساله.
    53. موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم (1423هـ.ق). فقه القضا. قم: دفتر معظم له.
    54. موسوی خمینی، روح‌‌الله (1379). کتاب البیع. تهران: مؤسسه نشر و آثار امام خمینی (ره).
    55. مؤمن قمی، محمد (1429هـ.ق). الولایه الاسلامیه الالهیه. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
    56. نجفی، محمدحسن (1404هـ.ق). جواهر الکلام. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    57. نراقی، مولا احمد (1415هـ.ق). مستندالشیعه فی احکام الشریعه. قم: مؤسسه آل البیت.
    58. نریمانی زمان‌‌آبادی، سیدمهدی (1394). کاوشی نو در مسئله حضور اجتماعی زنان. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار